Việc Nhỏ, Niềm Vui Lớn

                                                                               

 Chu Thập 28/9/10

Khu xóm của tôi tuy “nhỏ”, nhưng cũng mang lại cho tôi những niềm vui “lớn” và những niềm vui lớn của tôi thường chỉ đến từ những việc nhỏ. Nhỏ như một cái vẫy tay chào mấy đứa trẻ chơi trên con đường cụt phía trước nhà. Vậy mà lúc nào chúng cũng “hồi đáp” bằng một cái gật đầu hay một nụ cười thân thiện. Một cử chỉ “nhỏ” như vậy mà có khi làm cho tôi vui cả ngày.

Lớn hơn một chút là món quà “Phục Sinh” mà chúng tôi biếu cho mấy người hàng xóm dạo tháng Tư vừa qua: đó là vài cái trứng còn nóng hổi mà mấy chị gà mái của chúng tôi vừa cho ra lò. Chỉ có vậy mà chúng tôi được cám ơn rối rít. Một cụ già còn viết thiệp cám ơn bảo chưa bao giờ nhận được một sự “ngạc nhiên lý thú” như thế.

Mới đây, rau cải trong vườn bị “thặng dư”, chúng tôi lại hái đi chia sẻ với vài gia đình gần nhà nhứt. Ai cũng vui vẻ đón nhận. Và dĩ nhiên, người trao tặng như chúng tôi thì hạnh phúc hơn.

Tôi thích tìm kiếm những niềm vui lớn từ những món quà nhỏ như thế vì biết rằng bà con xa không bằng láng giềng gần, nhứt là những người hàng xóm theo đúng nghĩa hàng xóm. Sống xa quê hương, ai mà chẳng quý cái tình làng nghĩa xóm. Cái tình nghĩa ấy lại càng cần thiết hơn vào cái thời buổi mà lên cung trăng xem ra còn dễ hơn băng qua đường để đến với một người hàng xóm. Tôi trân quý cái tình nghĩa ấy và niềm vui được tìm thấy trong những việc nhỏ là bởi vì tôi thấy mình chẳng làm được cái “trò trống” gì trong cái thế giới đầy xáo trộn và có quá nhiều người mỗi buổi tối vẫn còn đi ngủ với cái bụng đói vào thế kỷ 21 này.

Mới đây, từ ngày 20 đến 22/9/10, các nhà lãnh đạo các quốc gia lại tụ tập tại trụ sở Liên Hiệp Quốc ở New York, Hoa kỳ để duyệt xét lại điều thường được gọi là “những mục tiêu phát triển của thiên niên kỷ” đã được chính các vị đề ra cách đây mười năm vào tháng 9 năm 2000.  8 mục tiêu cần phải đạt được vào năm 2015 chưa đi tới đâu, nếu không muốn nói là vẫn còn là “những chữ chết” trong cái tuyên ngôn đầy “chữ bự” ấy. Ký tên vào tuyên ngôn ấy dĩ nhiên làm sao không có những vị mà trong hồi ký “A Journey: My Political Life” (Một cuộc hành trình: cuộc đời chính trị của tôi), cựu thủ tướng Anh, ông Tony Blair gọi là “những nhà lãnh đạo ngu si, ích kỷ, tham lợi, nhỏ mọn và tính khí không xứng đáng làm lãnh tụ.” Tôi không biết ông có nghĩ đến nhà lãnh tụ luôn ngồi thức canh cho Cuba ngủ và tuyên bố tìm cách “phân hóa nội bộ” của Hoa kỳ không khi ông viết: “Lạy Chúa tôi, sao dân chúng của nước nào mà bất hạnh đến thế, họ có những tên lãnh tụ ngu như bò.” (Việt luận 19/9/2010)

“Ngu như bò” thì tôi không “bạo mồm bạo miệng” đủ để quả quyết, nhưng tôi biết chắc là những hạng lãnh tụ như thế, mặc cho phần lớn dân chúng có đói khổ, vẫn ngốn đến hàng triệu, hàng tỷ Mỹ kim để gởi vào các ngân hàng Thụy Sĩ. Vậy mà khi duyệt lại những mục tiêu phát triển của thiên niên kỷ, họ lại “khôn như quỷ” nhiều vì vẫn mạnh miệng đủ để tuyên bố rằng dân chúng trong nước họ đói khổ là vì thiên tai và nhứt là vì tình trạng suy thoái kinh tế toàn cầu. Họ “khôn” thấy mẹ chứ có “ngu như bò” đâu.

Cứ coi như mấy ông lãnh tụ “ngu như bò” ấy “thành công” đi, bởi vì  họ vẫn còn yên vị trên ngai vàng và đăng đàn ở Liên hiệp quốc để tuôn ra những “chữ bự”.

Thật ra, đó chỉ sự thành công của bạo lực và cướp bóc. Quyền lực và của cải họ đang có trong tay là thứ quyền lực và của cải xuất phát từ lò thuốc súng.

Có một sự thành công đáng ca tụng hơn đó là sự thành công của những người dám cho đi những gì mình có. Thế giới không thể không ngưỡng mộ những tên tuổi như Bill Gates, như Warren Buffet và tất cả những người giàu có trên thế giới này dám cho đi một phần hay phần lớn tài sản của mình. Năm nào tạp chí Forbes cũng vinh danh những người giàu có trên hành tinh, nhứt là tại Hoa kỳ. Họ làm giàu nhờ khối óc và công lao của mình chứ không phải bằng dùi cui, báng súng hay nhà tù. Nhưng được ca tụng vì tài trí và sự giàu có bao nhiêu thì họ lại càng đáng được trọng nể bấy nhiêu khi trao tặng một phần hay hầu như toàn bộ tài sản của mình cho công cuộc từ thiện. Không dám chạy đua với các tên tuổi như Warren Buffet hay Bill Gates là những người đã hiến tặng hàng chục tỷ mỹ kim cho các tổ chức từ thiện, nhưng mới đây người thanh niên Mark Elliot Zuckerberg, nhà tỷ phủ trẻ 26 tuổi đồng sáng lập viên của hệ thống Facebook, cũng đáng vinh danh không kém khi trao tặng hằng trăm triệu mỹ kim cho các công tác từ thiện và giáo dục tại bang New Jersey, Hoa kỳ.

Thuộc giai cấp “bần cố nông” thứ thiệt, chỉ tưởng tượng một ngày nào đó cầm trong tay vài chục ngàn Mỹ kim thôi, tôi cũng đã thấy tay chân run lẩy bẩy rồi, chứ đừng nói tới chuyện trao tặng hàng trăm triệu hay hàng tỷ Mỹ kim.

Thực tình mà nói, về chữ nghĩa tôi còn biết đọc biết viết chứ về tính toán con số thì tôi hoàn toàn dở ẹc. Suốt đời tôi chỉ biết “chân chỉ hạt bột” chứ không bao giờ dám nghĩ đến chuyện “làm giàu” ngoại trừ vài lần thử “đầu tư” bằng cách mua…lotto. Cách đây mấy hôm, lần đầu tiên trong đời, tôi nhận được một ngân phiếu từ công ty điện lực. Số là tôi vừa vót vét tiền ống để lắp đặt hệ thống sản xuất điện bằng “năng lượng mặt trời”. Số tiền trong tấm ngân phiếu không lớn hơn vài chục đô nhưng đã mang đến cho tôi một niềm vui lớn và tôi tự nhủ, như vậy mình cũng có “thu” chứ không phải chỉ có “chi” mà thôi. Ngân phiếu đó cộng với những hướng dẫn của công ty điện lực giúp tôi có một khái niệm đơn giản nhưng thiết thực: nếu biết dùng điện một cách khôn ngoan, tôi không những được xài điện “chùa” mà còn có “thu nhập”. Tôi cũng vui thêm nữa vì có “thu nhập” nên tôi có quyền “chi”: Với ba bốn đô mà hệ thống năng lượng mặt trời mang lại mỗi ngày, tôi có thể làm giảm đi vài ba người thiếu ăn trong con số hơn một tỷ người đói. Cái kinh nghiệm ngủ với cái bụng trống luôn là một nhắc nhở không cho phép tôi quên họ.

Hoặc giả, tôi cũng có thể dùng ba bốn đô đó để bớt đi một vài trẻ em mù chữ. Tôi thấy niềm vui của mình “lớn” hơn nữa khi mơ tưởng rằng biết đâu trong số vài trẻ em đó lại chẳng có một…nhà thông thái hay một mạnh thường quân. Trời ơi, lúc đó thì phải nói là niềm vui của tôi sẽ lên đến mức “vĩ đại”. Ai cấm tôi lâu lâu trở về làm “cô bán sữa” của nhà thơ ngụ ngôn Pháp La Fontaine.

Một trong những đích điểm của một thiền giả là hiểu và chọn lựa cặn kẽ điều tốt mình muốn làm, tìm ra mục đích tốt đẹp và ý nghĩa của việc làm để từ đó tạo cho mình một động lực để làm việc đó với tất cả niềm vui. Điều tốt mình muốn làm đó thường chỉ là những việc thật nhỏ, chẳng hạn như vui vẻ thưởng thức một bữa cơm thanh đạm không khác gì khi được mời ăn cao lương mỹ vị. Tôi cũng cố tìm ra ý nghĩa và giá trị của tất cả những sinh hoạt hằng ngày như vậy. Nhờ đó tôi luôn có những niềm vui lớn lao dù “một ngày như mọi ngày”.

Tôi luôn so sánh những cố gắng đóng góp nhỏ nhoi của mình với nghĩa cử của “người đàn bà góa” mà Chúa Giêsu đã đề cao trong Kinh thánh khi nhìn thấy bà dâng cúng vài đồng kẽm (đơn vị tiền tệ nhỏ nhứt). Kinh Thánh kể lại rằng ngày nọ Ngài vào đền thờ Giêrusalem và quan sát những người dâng cúng. Chợt thấy người đàn bà góa nghèo ấy cũng làm nghĩa vụ dâng cúng, Ngài bảo các môn đệ rằng bà là người “cho” nhiều nhứt vì bà đã cho đi số tiền đủ để sống một ngày đối với bà.

Như vậy, nếu dùng tất cả nguồn “thu nhập” từ hệ thống “năng lượng mặt trời”, tôi cũng hãnh diện là đã cho đi một phần lớn tài sản của mình, không thua gì “bà góa” ấy.

Cũng từ mục đích giảm chi và tiết kiệm để chia sẻ tôi tìm ra ý nghĩa và “động lực” trong nhiều bổn phận hằng ngày mà gần nhất là chuyện “nước non”. Chính phủ Úc kêu gọi mỗi người dân tiết kiệm nước bằng cách xài tối đa 150 lít nước một ngày. Nếu nhìn lại những nơi khác trên thế giới, nhứt là những nơi không có đủ nguồn nước trong lành để uống, mỗi ngày tiêu đi 150 lít nước phải gọi là…phung phí. Nhiều nơi, mỗi người không có đến mười lít nước cho tất cả mọi nhu cầu trong ngày. Càng thấy mình may mắn tôi càng thấy việc “chắt chiu” từng xô nước rửa rau trong nhà bếp cho vườn tược trở thành một niềm vui. Ngay cả chuyện ra xe mới chợt nhớ chưa mang giỏ đi chợ lại phải lộn vô nhà lấy giờ đây cũng không còn làm tôi cằn nhằn nhăn nhó nữa.

Khi tìm ra mục đích, giá trị và ý nghĩa đích thực cho những việc xem ra vô bổ và “vớ vẩn” ấy, tôi thực sự tìm thấy niềm vui. Ngày trước, khi tìm cách bỏ thuốc lá vì bị “xa lánh”, tôi đã phải trải qua cái cảnh “đã chôn ống xuống, rồi đào ống lên” không biết bao nhiêu bận. Nhưng khi tìm ra động lực bỏ thuốc để giảm bớt gánh nặng cho gia đình và xã hội vì phải gánh chịu bệnh tật của mình, nhứt là so sánh tiền mua gói thuốc với lợi tức một gia đình lượm rác ở quê nhà, tôi bỏ “cái rột”. Cứ nghĩ mỗi tháng không hút thuốc, tôi để dành được ít nhứt 300 đô, số tiền đủ cho cả một gia đình nghèo ở Việt nam có thể sống được một tháng, tôi vui không thể tả được và hãnh diện vì có thể đóng góp một cách tích cực và thiết thực vào các “mục tiêu phát triển của thiên niên kỷ” chẳng thua gì các vị nguyên thủ quốc gia. Một việc làm nhỏ như mỗi ngày như nhịn một bao thuốc lá thôi để lấy tiền giúp người nghèo lại chẳng đáng giá hơn là tuyên bố vung vít trong các hội nghị thượng đỉnh 8G, 20G hay đại hội đồng Liên hiệp quốc để rồi có thể bỏ ra “7, 8  triệu Âu kim cho một bữa tiệc nướng để chiêu đãi một quốc khách hay dùng ngân quỹ quốc gia để sắm riêng cho mình một chiếc máy bay trị giá đến 176 triệu Âu kim.” (Việt luận 24/9/2010 trg 20)

Tôi nghĩ một giai đoạn mới trong cuộc đời tôi đang bắt đầu: tôi tập sống một cuộc sống thật “nhỏ” với những niềm vui “lớn”.  

Không bao giờ dám mơ tưởng đến những chuyện “vĩ mô” như các nhà lãnh đạo “ngu như bò” nhưng tôi vẫn không mặc cảm vì những chuyện “nhỏ hơn cái đầu tăm” mà tôi đang theo đuổi. Tôi vẫn tin rằng cái giọt nước nhỏ là tôi vẫn có một chỗ đứng cần thiết trong đại dương này.Với một chút quà mọn mà tôi chắt chiu được từ những cố gắng tiết kiệm hàng ngày, tôi tin rằng ở đâu đó trên thế giới này sẽ bớt đi được một người buổi tối đi ngủ không còn với cái bụng trống trơn nữa.

Đôi khi những “chương trình đại sự” có thể là cái cớ để con người trì hoãn hay xem thường những việc nhỏ cần làm trước mắt. Trong mỗi người chúng ta đều có một “gã mơ mộng giữa ban ngày”: “Tôi muốn phục vụ, những hiện tôi không thể làm được gì. Một ngày nào đó khi thành công và giàu có, tôi sẽ làm được biết bao nhiêu điều cho người khác.” Suy nghĩ như thế thì chẳng khác nào bảo “giả như trúng số, tôi sẽ lấy tiền giúp đỡ người nghèo”. Và thay vì giúp đỡ một người “ăn xin” trước mắt, tôi lại đi mua vé số. Tôi quên mất rằng với vài đồng mua vé số, tôi có thể giúp đỡ ít nhứt là một người đang túng thiếu trước mặt tôi.

Rất thường những hành động tử tế được đánh giá cao không hẳn là số tiền viện trợ kết xù của những công ty lớn, mà là vài đồng lẻ mà chúng ta trao tặng cho một ai đó đang cần được giúp đỡ. Chính những hành động tử tế nhỏ được lập lại từng ngày ấy mang lại cho chúng ta những niềm vui lớn và chắc chắn cũng làm cho thế giới này trở thành tốt đẹp hơn, bởi lẽ “thà thắp lên một ngọn nến còn hơn ngồi đó mà nguyền rủa bóng tối”.

28.9.2010