Tôi tập làm kinh tế

 Chu Thập 5.9.14

Mới đây, trong khi “rao bán” (sell) Ngân sách, đương kim Tổng trưởng Kinh tế Joe Hockey đã biện minh cho biện pháp tăng giá xăng của chính phủ Úc bằng cách rêu rao rằng người nghèo không bị ảnh hưởng bao nhiêu vì họ ít lái xe hơn người giàu. Bị chống đối tơi bời vì một lời phát biểu có tính miệt thị đối với người nghèo, ông tổng trưởng ngồi hút xì gà ở thủ đô Canberra đã phải rối rít lên tiếng xin lỗi.

Cho tới nay, tôi vẫn chưa xác định được chỗ đứng của mình trong các bậc thang xã hội Úc. Giàu có và trung lưu thì chắc chắn tôi không thuộc giai cấp này. Nhưng nghèo rớt mồng tơi thì cũng không hẳn. Chỉ có điều tôi chọn lựa bớt sử dụng xe hơi và như vậy ít tốn tiền xăng hơn. Một phần vì gần đây giá xăng cứ lên như diều gặp gió. Một phần vì tôi muốn tiết kiệm. Một lý do khác nữa, tôi được cái thú ngắm cảnh mỗi khi đi xe lửa. Cầm cái thẻ của người cao niên (Seniors  card) trong tay,  chỉ cần mua một cái vé giá chỉ có 2 đô rưỡi là tôi có thể “lên xe xuống ngựa” và ngao du sơn thủy bằng mọi phương tiện di chuyển công cộng và suốt ngày. Tha hồ ngắm cảnh và dĩ nhiên mỗi tháng tiết kiệm được một số tiền cũng khá lớn mà mình phải tốn vì xăng nhớt và nhứt là khỏi phải bực mình cũng như đứng tim vì phải tập trung sự chú ý vào việc lái xe.

Đó là sổ tiết kiệm đầu tiên của tôi. Tôi chẳng cần phải vất vả lao nhọc mà cũng để dành được chút đỉnh. Tích cực hơn, nói theo ngôn ngữ thời thượng ở Việt Nam, tôi cũng tập làm “kinh tế vi mô” ngay trong khu vườn của tôi. Đây là sở thích mang lại niềm vui, sự thư giãn mà không ngờ cũng giúp tôi tiết kiệm được một số tiền không phải là nhỏ mỗi tháng.

Tôi rất tâm đắc với bài báo “The Cost of Growing Your Own Food” (cái giá của việc tự trồng trọt lấy mà ăn) của ký giả Alexandra Cain được đăng trên báo The Sydney Morning Herald, số ra ngày 14 tháng 8 vừa qua.

Theo tác giả, với một số người, tự canh tác mà ăn vào thời đại này xem ra là chuyện quá lãng mạn. Nó gợi lên hình ảnh của những ngày dầm mưa dãi nắng ngoài trời, vất vả đào xới, cày cuốc, trồng tỉa và thu hoạch, trước khi có được một bữa ăn bổ dưỡng.

Bất cứ ai đã từng “làm vườn” cũng đều có thể nói với chúng ta rằng đây là một sinh hoạt lý thú, nhưng cũng tốn kém và đòi hỏi nhiều công sức. Cần phải có tiền mới có thể thiết lập được một khu vườn. Cần phải mua dụng cụ làm vườn, đất bồi, phân bón, hạt giống...Đó là chưa kể đến nước, nhứt là khi gặp hạn hán. Ký giả Cain nêu lên câu hỏi: “Vậy thì có nên tốn kém để trồng rau xanh mà ăn không? Sao không đặt mua một thùng rau “hữu cơ” từ một siêu thị hoặc những sản phẩm từ một hợp tác xã thực phẩm ở địa phương? Có phải tiện hơn không?”

Câu trả lời còn tùy vào cách chúng ta nhìn về việc tự canh tác.

Theo kết quả của một cuộc thăm dò được Viện “The Australia Institute” cho công bố hồi tháng Ba vừa qua, có đến 52 phần trăm gia đình Úc hiện đang tự canh tác để có rau quả mà ăn và 91 phần trăm những gia đình này nói rằng đây là cách để họ tiết kiệm.

Bà Rochelle Stone, người hiện đang điều khiển một công ty tham vấn và tiếp thị có tên là “Barefoot Basics”, là một trong số 52 phần trăm người Úc tự canh tác để có rau xanh mà ăn. Bà đã bắt đầu trồng rau xanh ngay từ lúc dọn về vùng Sunshine Coast, tiểu bang Queensland cách đây một năm.

Bà cho biết vùng bà đang ở là một nơi “chó ăn đá gà ăn muối”, đầy cỏ dại, đá và cây mục. “Tổng số đầu tư” đầu tiên của bà chỉ có khoảng 200 đô. Theo ước tính của bà, số tiền này đủ để mua thức ăn cho vợ chồng bà trong vòng 2, 3 tuần lễ. Bà dùng số tiền này để mua đất, phân bón và một số hạt giống. Mùa thu hoạch đầu tiên, ngoại trừ cà chua là thất bại. Những rau xanh khác đủ cho gia đình bà, người chủ cho thuê nhà đất và gia đình của một người em của bà. Ngoài ra, bà cũng cung cấp đầy đủ rau xanh cho tiệm thịt mà chồng bà đang trông coi. Chỉ về khoản rau xanh thôi, trong 11 tháng qua, bà đã tiết kiệm được 350 đô. Bà Stone còn khoe rằng hiện nay bà chỉ phải bỏ ra có 30 hoặc 40 đô để mua thức ăn cho hai tuần. Vì chồng bà làm chủ tiệm thịt, cho nên bà cũng chỉ phải tốn có 25 đồng mỗi hai tuần mà thôi.

Bà Coralie Schaff, nhân viên của công ty “Urban Planters” (nhà nông đô thị) chuyên cung cấp rau mạ non để trồng, cũng nhìn nhận rằng tự trồng lấy rau xanh để ăn có thể giúp tiết kiệm được rất nhiều, nhứt là khi gieo trồng thẳng từ hạt giống. Bà giải thích: hầu hết mọi người đều không bao giờ dùng hết một bó rau, nhưng lại phải bỏ tiền ra mua cả bó. Một bó rau “Basil” hay “Parsley” chẳng hạn giá có thể lên đến 5 đô, nhưng người ta chỉ sử dụng vài lá là cùng. Nếu mua rau “hữu cơ” (organic) trong các siêu thị, giá lại càng cao hơn. Nếu có sẵn trong vườn, chỉ cần bứt vài lá là xong. Nói chung, nếu tự trồng được rau xanh trong vườn, người ta có thể tiết kiệm được rất nhiều.

Nhưng phần thưởng nào cũng có cái giá của nó. Theo chuyên gia Judy Horton của công ty chuyên sản xuất hạt giống “Yates”, để thấy được kết quả của việc tự canh tác, cần phải mất nhiều năm. Ngoài chuyện để cho đất được thuần, người làm vườn còn phải học hỏi kinh nghiệm và nhứt là kiên nhẫn. Kiên nhẫn khi gặp trái gió trở trời đã đành, mà cũng phải “chịu khó”  tận dụng tất cả những gì có trong tầm tay để chăm sóc cho vườn rau xanh mà vẫn tiết kiệm được. Chẳng hạn như sử dụng tối đa nước mưa và ngay cả nước từ bồn rửa chén. Chỉ bấy nhiêu thôi cũng đủ để thấy cái “biu” nước xuống nhiều lắm. Ngoài ra, thức ăn thừa cho vào thùng “Compost” để biến chế thành phân cũng giúp tiết kiệm được rất nhiều.

Ngày nay, trồng lấy rau xanh mà ăn không còn là chuyện của người ở thôn quê hoặc có chút đất xung quanh nhà. Ngay cả khi sống trong một chung cư, người ta cũng có thể “tự lực cánh sinh” về khoản rau xanh được. Một thị dân sống trong một chung cư cho biết: bà đi lượm các thùng “mousse” về, cho đất có trộn phân vào và tha hồ trồng bất cứ loại rau xanh nào bà muốn. Nếu mỗi tuần, một cặp vợ chồng phải tốn ít nhứt 30 đô cho rau xanh và 50 đô cho một gia đình, thì ngay trong một chung cư, tự trồng lấy rau xanh mà ăn cũng giúp tiết kiệm được một số tiền lớn.

Ngoài rau xanh, nơi nào thuận tiện, nuôi vài chị gà mái không những có đủ trứng để ăn mà còn thừa để biếu cho người thân và bạn bè nữa. Như trường hợp một ông bạn già của tôi ở vùng Bonnyrrig, NSW chẳng hạn. Xung quanh nhà ông ít đất, chỉ vừa đủ để trồng một ít loại rau đặc thù của Việt Nam như các loại húng, tía tô, kinh giới, một cây chanh và vài thùng đông trùng hạ thảo để lấy củ ngâm rượu uống lai rai. Vậy mà ông bạn già của tôi còn xoay xở để khoanh một vùng nhỏ, nhét vào 4 chị gà mái đẻ. Mấy chị gà mái đẻ của tôi đã đến tuổi hưu. Tôi đang gây lại một lứa mới, phải chờ vài tháng nữa mới có trứng. Mỗi lần ghé thăm ông bạn già, được ông tặng cho một chục trứng, thấy “vui như ngày Tết”.

Về trứng gà, nhứt là trứng gà được các chị gà mái chạy rong (free range) như của tôi, chỉ cần 10 chị gà mái đẻ cũng đủ để mang lại một nguồn lợi lớn. Đây là công thức “làm kinh tế nhỏ” mà nhà tôi đang thực hiện. Mỗi tuần nhà tôi giao cho vài khách hàng quen thuộc trong sở làm vài chục trứng, kiếm đủ tiền mua để thực phẩm cho chúng, tôi có trứng miễn phí và cũng dư ra chút đỉnh.

Ngoài trứng gà, “hàng” chính của chúng tôi là rau xanh trong vườn nhà. Trong ngôi vườn mà tôi vẫn gọi là “quê hương bỏ túi”, nhà tôi thường nói đùa rằng tôi muốn làm “Đức Chúa Trời”, vì bất cứ loại rau xanh nào tôi cũng đều sưu tầm. Bên cạnh rau xanh trồng trong vườn, tôi còn có cả hai hồ nuôi cá theo phương pháp “thủy canh” (aquaponics), tức dưới nuôi cá, trên trồng rau. Đóng góp một phần lớn vào việc thụ phấn cho rau xanh và cây trái trong vườn là những chị ong thợ làm việc không ngơi nghỉ từ hai tổ tôi đặt trong vườn. Đã thế, các chị còn cung cấp một lượng mật đủ để dùng trong nhà và “bán ra” cho một số người quen.

Theo lời khuyên của công ty Diggers, có trụ sở tại Melbourne, chuyên sưu tầm loại hạt giống chưa bị thay đổi “gen”di truyền và phổ biến các loại cây ăn trái đã được thuần hóa với khí hậu Úc, tôi cũng chủ trương trồng cây ăn trái thay cây cảnh. Không kể những loại cây ăn trái như mận, đào, táo...là những cây cũng có hoa đẹp vào mùa xuân, tôi thấy hoa thanh long của tôi cũng đẹp và tao nhã còn hơn cả hoa quỳnh. Từ tháng Ba trở đi, trái chín rực trên cây cũng tạo ra một mầu sắc dễ “bắt mắt”. Lợi nhuận thì đương nhiên không cần phải nhắc tới. Trúng mùa Tết, rằm hay cúng giỗ, giá một ký thanh long to trái và đỏ au có thể lên đến 10 đô.

“Làm kinh tế nhỏ” cho nên tôi không phải bù đầu bứt tóc như các kinh tế gia hoặc các nhà tiểu thương. Tôi chẳng cần phải ngồi xuống làm các bài tính cộng trừ nhân chia cho mệt. Nhưng tôi biết chắc rằng nguồn lợi tôi thu được từ chăn nuôi, trồng trọt không phải là ít. Đúng là làm chơi mà lợi nhiều: tôi có rau xanh ăn quanh năm, tiết kiệm đủ để đóng góp cho các cộng tác từ thiện, gởi chút đỉnh về Việt Nam để giúp người thân và bạn bè.

Bên cạnh lợi ích kinh tế, chăn nuôi và trồng trọt cũng mang lại cho tôi niềm vui, sự thư giãn, nhiều cảm hứng cũng như giúp tôi nuôi dưỡng nhiều tâm tình cao đẹp.

Mỗi lần ngắm vườn rau xanh, tôi thường nghĩ đến thủ tướng Kevin Rudd. Về chính trị, tôi thuộc loại “ba phải”. Hễ Đảng nào thực tâm lo cho người nghèo thì tôi ủng hộ. Tôi biết ơn ông Rudd vì ông đã giúp tôi gắn miễn phí mấy cái bồn nước lớn để chứa nước mưa và nhứt là thiết kế cái dàn “Panô” trên mái nhà để có nước nóng miễn phí và làm ra điện để bán cho chính phủ: không những nhà tôi không phải trả “biu” điện mà cứ mỗi ba tháng lại nhận được một ngân phiếu nho nhỏ do bán điện cho nhà nước! Có thể chính phủ Lao Động đã mang tiếng “vung tay quá trán” trong chi tiêu, nhưng lại giúp tôi biết sống tiết kiệm hơn.

Tôi cũng cám ơn Đảng Xanh đã khơi dậy trong tôi  ý thức về “năng lượng sạch” và nhứt là kêu gọi tôn trọng, yêu mến và bảo tồn thiên nhiên.

Tập làm kinh tế nhưng lắm khi cái lợi không chỉ là kinh tế mà là cả tinh thần, tâm linh và sức khỏe. Màn hình vi tính không giúp tôi phong phú về tư tưởng nhưng chính là những gì từ vườn rau, từ hạt giống, từ những con giun đất, con gà con ong...

Lắm khi tôi nghĩ: “Không làm vườn là...tự sát!”