Một nửa sự thật...là dối trá

https://m.youtube.com/watch?v=hxoMpOpuXgI

Chu Văn

Trên báo mạng news.com.au, một ký giả Úc đã gọi những kẻ gây bạo loạn chết người trong tòa nhà Quốc Hội liên bang của Hoa Kỳ hôm thứ Tư mùng Sáu tháng Giêng vừa qua là những người mắc bệnh tâm thần tập thể. Mở đầu bài bình luận, tác giả viết: “Gậy gộc và đá có thể đập vỡ xương của bạn...nhưng những lời nói có thể kích động bạn sử dụng chúng”(1).

Đã quá rõ ràng là cuộc bạo loạn không phải là một hiện tượng “quần chúng tự phát” như mấy ông bà cộng sản Việt Nam thường nói đến mỗi khi kích động những hành vi bạo động chống lại những ai dám lên tiếng chống lại chế độ. Diễn tiến của sự kiện cho thấy chính những lời dối trá và xách động của Tổng thống Donald Trump đã lôi kéo những người ủng hộ ông lao vào cuộc bạo loạn.

Kể từ khi nổ ra những cuộc khủng bố do những nhóm Hồi giáo cực đoan chủ xướng, người ta thường nói đến hiện tượng “cực đoan hóa”. Nay, với những gì đã và đang xảy ra tại Hoa Kỳ kể từ khi ông Trump bước vào Tòa Bạch Ốc, chưa bao giờ người ta thấy có nhiều người Mỹ và ngay cả rất đông người Việt Nam bị “cực đoan hóa” đến thế.

Thật ra, lịch sử đẫm máu của thế giới lúc nào cũng được viết bằng những lời dối trá dẫn đến cực đoan hóa.

Hôm chúa nhựt mùng Chín tháng Giêng vừa qua, trong một băng hình ghi lại tuyên ngôn của ông, tài tử Arnold Schwarzenegger, người cũng đã từng là thống đốc thuộc Đảng Cộng Hòa tại tiểu bang California, đã so sánh cuộc bạo loạn do Tổng thống Trump kích động với Đêm đập vỡ kính (Kristallnacht) tại Đức. Trong đêm mùng 7 tháng Mười Một năm 1938, do sự kích động của đồ tể Hitler, dân chúng Đức đã đổ xô đi đập phá các cửa tiệm và nhà ở của người Do Thái. Hành động bạo loạn này là màn giáo đầu cho cuộc diệt chủng sát hại 6 triệu người Do Thái và gây ra vô vàn đau thương tang tóc cho toàn thế giới trong suốt Đệ nhị Thế chiến.

Nhắc đến sự kiện này trong tuyên ngôn của ông, ông Schwarzenegger gợi lại bi kịch mà chính thân phụ của ông và nhiều người láng giềng của thân phụ ông đã trải qua sau khi Đức bại trận. Nghe theo những lời dối trá của Hitler, thân phụ của người tài tử nổi tiếng này và những người láng giềng đã tham gia vào cuộc chiến khốc liệt và nhứt là trực tiếp hay gián tiếp can dự vào việc sát hại người Do Thái. Sau cuộc chiến, bị dằn vặt vì tội ác của mình, cha ông và những người láng giềng chỉ biết hành hạ vợ con và mượn rượu để quên đi cơn ác mộng.

Người đã từng đảm nhiệm 2 nhiệm kỳ thống đốc Tiểu bang California giải thích rằng cha ông cũng như những người láng giềng của ông không phải là những người có chủ trương bài Do Thái hoặc theo Đức Quốc Xã. Nhưng chỉ vì bị mê hoặc bởi những lời dối trá của Hitler mà họ đã nhắm mắt lao vào con đường tội ác.

Tài tử Schwarzenegger khẳng định: “Tất cả đã bắt đầu bằng những dối trá và dối trá và dối trá và bất khoan nhượng” (2).

Có một chi tiết nhỏ đáng chú ý trong tuyên ngôn của ông Schwarzenegger. Ông cho biết: ông là một người công giáo. Lúc nhỏ, ông đã đến nhà thờ, học giáo lý, đọc Kinh Thánh. Và từ những gì đã học hỏi được, ông vẫn nhớ mãi một câu. Đó là phải có trái tim của người đầy tớ (a servant’s heart), nghĩa là phục vụ. Phục vụ với trái tim của người đầy tớ chính là vị tha và quên mình. Người ích kỷ và tận cùng của ích kỷ là ái kỷ là người chỉ nghĩ đến mình và tự vẽ lên đầu mình một thứ hào quang được dệt toàn bằng những lời dối trá. Tổng thống Trump là một người như thế. Ở cuối một nhiệm kỳ chỉ biết nói dối, lời nói dối cuối cùng đã lôi kéo bao nhiêu người vào bạo loạn chính là khư khư  bảo rằng cuộc bầu cử đã bị đánh cướp vì gian lận. Trong hơn 2 tháng vừa qua, không biết bao nhiêu người đã sẵn sàng tham gia vào bạo loạn và  chết cho ông vì lời nói dối ấy. Và ngay cả sau khi ông Trump rời Tòa Bạch Ốc, nếu lời nói dối này không được rút lại thì xã hội Mỹ sẽ mãi mãi bất ổn vì bạo loạn.

Danh nghĩa “công giáo” mà ông Schwarzenegger nhắc đến trong bài nói chuyện của ông, đặt vào trong bối cảnh của cuộc bạo loạn do những lời dối trá của Tổng thống Trump gây ra, khiến tôi phải tự vấn lương tâm: thế nào là “công giáo”? Tôi tự nêu lên câu hỏi này bởi vì “công giáo” là một danh xưng dễ bị lạm xưng.

Tôi nhớ: liền sau khi những người cộng sản xâm chiếm Miền Nam, tất cả mọi tờ báo độc lập và tư nhân đều bị đóng cửa, ngoại trừ một vài tờ vì muốn “kiếm ăn” theo đúng nghĩa “quốc doanh” đã bán mình để trở thành công cụ tuyên truyền của chế độ. Một trong những tờ báo đó là “Công giáo và Dân tộc” do một số linh mục và giáo dân thành lập trước năm 1975. Là cổng duy nhứt để người công giáo còn có thể theo dõi các sinh hoạt của Giáo hội đó đây, “Công giáo và Dân tộc” nghiễm nhiên độc quyền thông tin về Giáo Hội. Nhưng bên cạnh và đằng sau “một nửa sự thật” ấy là luận điệu tuyên truyền một cách lố bịch cho chế độ. Sau năm 1975, đã là“công giáo” mà nằm dưới ô dù của chế độ như “công giáo và dân tộc”, “công giáo yêu nước” hay “đoàn kết công giáo” đều được đọc trại ra thành “cong giáo”. Trong thứ “cong giáo” ấy, sự thật bị bẻ “cong”, sự thật chỉ còn là “một nửa sự thật”.

Gần đây, một số chương trình phát thanh trên mạng của người Việt hải ngoại mà tôi đã có dịp nghe được có nhắc đến trường hợp của báo đài mạng có tên là “Thông tấn xã công giáo Việt Nam” hay “Vietcatholic”. Đây cũng gần như là cổng duy nhứt để nhiều người công giáo Việt Nam ở hải ngoại, vì khả năng sinh ngữ giới hạn, thường vào để theo dõi sinh hoạt của Giáo hội ở quê nhà cũng như trên thế giới, nhứt là Tòa thánh Vatican.

Do một số linh mục Việt Nam và giáo dân ở hải ngoại thành lập, Vietcatholic không phải là một cơ quan ngôn luận của Tòa thánh Vatican. Nhưng đặc biệt trong chương trình truyền hình tự nhận là “Thế giới nhìn từ Vatican”, Vietcatholic đã mở đầu bằng câu Latinh “Laudetur Jesus Christus” (Ngợi khen Chúa Giêsu Kitô), được đọc dưới nền nhạc của bản “hành khúc giáo hoàng” (Marche Pontificale). Thoạt nghe qua, tôi cứ tưởng đây là một cơ quan ngôn luận của Tòa thánh hay ít ra một tiếp vận từ các cơ quan ngôn luận chính thức hay bán chính thức của Tòa thánh Vatican.

Có nhiều hãng tin trực thuộc Tòa thánh Vatican. Zenit là một trong những hãng tin đó. Khẩu hiệu của hãng tin này là “Thế giới nhìn từ Roma” (the world seen from Rome), ngụ ý muốn nói rằng  đây là một cơ quan ngôn luận phản ảnh  quan điểm và lập trường của Tòa thánh. Phải chăng khi sử dụng câu “Thế giới nhìn từ Vatican”, Vietcatholic cũng muốn tự nhận mình phản ảnh quan điểm và lập trường của Tòa thánh Vatican ?

Câu Latinh “Laudetur Jesus Christus” được Vietcatholic dùng để mở đầu chương trình truyền hình “Thế giới nhìn từ Vatican” cũng chính là câu mà tất cả các ban phát thanh của đài Bá âm Vatican dùng để mở đầu các buổi phát thanh của mình. Phải chăng khi dùng câu này, Vietcatholic cũng tự nhận mình là một ban phát thanh của Đài Bá âm Vatican và như vậy là tiếng nói chính thức của Tòa thánh Vatican và của Đức giáo hoàng?

Bản nhạc “Hành khúc Giáo hoàng” mà Vietcatholic dùng làm nền cho phần mở đầu của chương trình truyền hình “Thế giới nhìn từ Vatican” lại cũng chính là “quốc ca” của Tòa Thánh. Một lần nữa, phải chăng khi sử dụng bản nhạc này, Vietcatholic muốn tự nhận mình là tiếng nói của Tòa thánh Vatican hay ngay cả Đức giáo hoàng?

Tòa Thánh và Đức giáo hoàng nghĩ gì về cách loan tin và bình luận của Vietcatholic trong chương trình “Thế giới nhìn từ Vatican”, đặc biệt trong những tin và bình luận có liên quan đến Tổng thống Trump? Thông điệp hay phát biểu nào của tổng thống 45 của Hoa Kỳ cũng đều là “tuyệt vời” cả. Đầu năm Dương lịch 2021, cả Tổng thống Trump lẫn Tổng thống đắc cử Joe Biden đều gởi đi một thông điệp. Nhưng trong khi các hãng thông tấn tại Hoa Kỳ cũng như trên thế giới đều nhắc đến và đối chiếu thông điệp của hai nhà lãnh đạo, thì Vietcatholic không dành cho ông Biden được nửa lời. Nếu có nhắc đến ông thì toàn là những tin như ông bị một số giám mục Mỹ không cho rước lễ hoặc ông là đồ tể sát hại nhiều thai nhi nhứt trong lịch sử nước Mỹ.

Riêng về cuộc bạo loạn vừa qua mà cả thế giới đều lên án và quy trách cho Tổng thống Trump, Vietcatholic chỉ nói đến 2 lần ông Trump lên án bạo lực. Còn việc trước ngày mùng Sáu tháng Giêng ông kích động bạo loạn, rồi chính ngày đó đi với đám đông đến trước tòa nhà Quốc hội Liên bang (rồi âm thầm bỏ về để mặc đám đông tiếp tục bạo loạn), sau cuộc bạo loạn còn lên tiếng ca ngợi những kẻ bạo loạn là những người ái quốc cũng như bày tỏ sự yêu thương dành cho họ...tuyệt nhiên, những diễn tiến này không thấy Vietcatholic đá động tới. Diễn tiến và những lời nói của Tổng thống Trump trước và sau cuộc bạo loạn được Vietcatholic cắt xén để tung hô một Tổng thống Trump như một người lên án bạo lực và yêu chuộng hòa bình.

Một nửa sự thật không phải là sự thật mà chỉ là dối trá. Tổng thống Trump đã cai trị bằng dối trá và Vietcatholic, trong khi lấy danh nghĩa của Tòa thánh Vatican, cũng trở thành một cái loa tuyên truyền cho những lời dối trá.

Khi Tổng thống Trump ra lệnh dùng hơi cay dẹp một đám đông biểu tình ôn hòa để đến trước cửa một nhà thờ, cầm ngược quyển Kinh Thánh giơ lên để chụp hình, nhà đạo của tôi gọi đó là một hành động làm “ố danh sự đạo”. Tôi không biết nhà đạo của tôi phải nói gì khi Vietcatholic mạo danh Tòa thánh Vatican để biện minh và quảng bá cho những lời dối trá dẫn đến bạo loạn của Tổng thống Trump. Tự xưng Vietcatholic mà cố tình bẻ cong sự thật và mê muội dư luận như ban biên tập đã và đang làm có phải là một điều đáng xấu hổ không?

Như nhà báo Đỗ Dzũng thường mô tả một cách rất chính xác, “công giáo” là dân “đấm ngực”. Đã lâu lắm rồi, tôi đã đánh mất thói quen “đấm ngực” khi đọc kinh “Tôi cáo mình” ở đầu mỗi thánh lễ. Nhưng tôi xét thấy mình phải run rẩy, lo sợ và hổ thẹn mỗi khi cho xen vào căn tính tôn giáo của tôi danh xưng “công giáo”. Tôi sẽ chỉ là một thứ  “cong giáo” nếu tôi cố tình đi ngược lại lời dạy của Chúa Giêsu: “Có thì nói có, không thì nói không, thêm điều đặt chuyện là bởi ma quỷ mà ra”(Mt 5, 37).

 

 

Nguồn

1.https://www.news.com.au/world/north-america/us-politics/trump-followers-who-stormed-capitol-could-have-had-a-mass-psychosis/news-story/94c8dc3a7bd16e93478558f05f0dc37e

2.https://www.standard.co.uk/news/world/arnold-schwarzenegger-twitter-president-donald-trump-b809079.html

 

 

 

Nhật nhật tân!

 

Chu Văn

 

Mỗi dịp đầu năm dương lịch tôi thường nghe lại ca khúc nổi tiếng “Imagine” (Hãy tưởng tượng) do ca nhạc sĩ John Lennon của ban The Beatles sáng tác và trình bày năm 1971. Năm nào cũng nghe lại cho nên tôi thuộc lòng những câu như “Hãy tưởng tượng không có thiên đàng và bên dưới chúng ta cũng chẳng có hỏa ngục”; “Hãy tưởng tượng không có quốc gia...thì sẽ chẳng còn gì để giết hay chết cho. Và khi không có tôn giáo, hãy tưởng tượng mọi dân tộc đang sống trong hòa bình”.

John Lennon sinh năm 1940. Như vậy, ca khúc “Imagine” được anh sáng tác khi vừa tròn 30 tuổi. Có lẽ vì đã chứng kiến bao nhiêu cảnh chiến tranh loạn lạc do dân tộc chủ nghĩa và kỳ thị tôn giáo tạo ra cho nên người thanh niên này chỉ muốn nói lên niềm mơ ước hòa bình của anh.

Trong phần điệp khúc của bài “Imagine”, John Lennon thú nhận rằng có người bảo rằng anh là một kẻ mơ mộng (a dreamer). Quả thật, John Lennon mơ mộng đến độ năm 1969, vào giữa lúc cuộc chiến Việt Nam ngày càng leo thang, anh và Yoko Ono, vợ anh, đã tổ chức hai tuần lễ gọi là “Hãy cho hòa bình một cơ hội” (give peace a chance). Trong hai tuần liên tiếp, cặp vợ chồng trẻ này đã vào sống trong hai khách sạn nổi tiếng là Hilton Hotel tại Amsterdam, Hòa Lan và khách sạn Queen Elizabeth Hotel tại Montreal, Gia Nã Đại. Trong suốt  hai tuần lễ này, John Lennon và Yoko Ono đã mở toang cửa phòng để cho các ký giả và phóng viên được vào phỏng vấn và theo dõi nhứt cử nhứt động của họ. Hai vợ chồng nghệ sĩ này giải thích rằng hai tuần “tọa kháng” trong khách sạn của họ là nhũng cuộc biểu tình phản đối các cuộc chiến tranh và là những cuộc thử nghiệm về những cách cổ võ hòa bình.

Tuổi trẻ “ngông”. Người ta thường bảo thế khi nhìn vào những hành động nông nổi, bốc đồng của giới trẻ.

Tuy không được thấm nhuần Khổng Giáo, nhưng lúc nhỏ lúc nào tôi cũng được dạy “kính lão đắc thọ”. Tôi luôn nhìn vào người có tuổi như bậc trưởng thượng, đáng kính vì đức độ và nhứt là vì sự  khôn ngoan mà họ đã tích lũy được từ kinh nghiệm sống. Ở bậc trung học, câu châm ngôn “phải chi tuổi trẻ có hiểu biết, phải chi tuổi già có sức lực” (si jeunesse savait, si vieillesse pouvait!) lại càng làm cho tôi thêm xác tín rằng tuổi đời là một bảo đảm cho sự hiểu biết và khôn ngoan. Nhưng ngày nay khi chính mình đã bước vào tuổi già, kinh nghiệm bản thân lại buộc tôi phải nghi ngờ về điều được gọi là sự hiểu biết, lẽ khôn ngoan và nhứt là đức độ mà tôi đã đắc thủ được. Và dĩ nhiên, cái nhìn của tôi về tuổi trẻ cũng thay đổi, nhứt là trong thời đại này. Tôi ngưỡng mộ giới trẻ ngày nay, bởi vì họ qua mặt những cụ già như tôi về rất nhiều phương diện.

Một khuôn mặt tuổi trẻ của thời đại mà thế giới sẽ không bao giờ quên là thiếu nữ người Pakistan tên là Malala Yousafzai. Khi chỉ mới 11-12 tuổi, Malala đã bắt đầu viết Blog và gởi cho ban Urdu của Đài BBC. Trong các trang Blog, Malala đã mô tả cuộc sống của mình tại quận Swat hiện đang bị các phiến quân Hồi giáo cực đoan Taliban kiểm soát. Malala cũng đứng lên tranh đấu cho quyền của các em thiếu nhi nữ được cắp sách đến trường, bởi vì trong chế độ Taliban, nữ giới không được phép đi học.  Một ngày tháng Mười năm 2012, tức năm lên 15 tuổi, trên một chuyến xe buýt  trở về nhà sau khi trải qua một cuộc thi ở trường, Malala đã bị một tay súng Taliban bắn một viên đạn vào đầu. Em đã được đưa sang Anh quốc điều trị. Từ đó, tên tuổi của em được cả thế giới biết đến. Malala đã nhận được nhiều giải thưởng cao quý, trong đó có giải Nobel Hòa Bình năm 2014.

Gần đây hơn, một tên tuổi thiếu niên nổi bật khác là Greta Thunberg cũng được thế giới nhắc đến rất nhiều. Năm nay cô gái Thụy Điển này đã được 17 tuổi. Ngay từ nhỏ, em đã thuyết phục cha mẹ của em phải thay đổi cách sống để giảm bớt lượng khí thải khi sử dụng năng lượng. Tháng Tám năm 2018, ở tuổi 15, cô thiếu niên này đã đến trước tòa nhà Quốc hội Thụy Điển để kêu gọi chính phủ hãy có những biện pháp mạnh hơn trong việc chống lại hiện tượng khí hậu thay đổi. Greta đã lôi kéo được nhiều học sinh khác cùng tham gia vào chiến dịch “học sinh bãi học vì khí hậu thay đổi”. Nổi tiếng khắp thế giới vì hoạt động chống khí thải nhà kính cho nên Greta đã được mời đến đọc diễn văn tại Hội nghị của Liên Hiệp Quốc về khí hậu thay đổi. Năm 2019, để tham dự Hội Nghị Thượng Đỉnh về Hành Động chống lại Khí Hậu Thay Đổi, thay vì đi máy bay, em đã đi bằng thuyền buồm để giảm bớt ô nhiểm. Tại Hội nghị, Greta đã được hoan nghênh nhiệt liệt khi em thách thức các nhà lãnh đạo quốc gia bằng câu “Tại sao quý vị dám làm như thế...” (How dare you). Dĩ nhiên, người thiếu niên này đã gặp phải một đối thủ sừng sỏ nhứt. Trong khi hầu hết các nhà lãnh đạo quốc gia khác đều tán thành và ủng hộ lời kêu gọi của em thì Tổng thống Mỹ Donald Trump lại tìm cách ăn thua đủ với em. Thành ra, cứ nhắc đến tên Greta Thunberg thì dường như người ta lại phải liên tưởng đến Donald Trump.

Vào lúc đó, khi chỉ mới 15 tuổi, cô thiếu niên người Thụy Điển đã tỏ ra già dặn, chững chạc, với kiến thức khoa học, sự khôn ngoan và tư cách của một người trưởng thành. Trong khi đó lời qua tiếng lại giữa cô thiếu niên 15 tuổi và cụ già 74 tuổi Donald Trump chỉ làm nổi bật tư cách tồi tệ về mọi mặt của ông. Chiếc bong bóng bay với hình tượng của “baby” Trump 3 tuổi bay lơ lửng trên bầu trời Thủ đô London, Anh Quốc nhân chuyến viếng thăm chính thức của ông tại nước này dạo tháng Bảy năm 2018 có lẽ đã nói lên tất cả về con người của tổng thống thứ 45 của Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ. Cuộc bạo loạn mới đây ngay trong tòa nhà Quốc Hội Liên Bang tại  Thủ đô Washington do chính ông kích động cũng chỉ là biểu hiện của cách suy nghĩ, phán đoán và hành động của một đứa trẻ 3 tuổi chỉ biết nghĩ đến bản thân và xem mình như cái rốn của vũ trụ. Dù chỉ còn mấy ngày ngắn ngủi nữa nhiệm kỳ tổng thống của ông sẽ chấm dứt, nhưng cả nước Mỹ và cả thế giới đều lo sợ về những hành động không thể lường được mà một đứa trẻ 3 tuổi có thể làm. Thế giới lo sợ là phải bởi vì trong tay đứa trẻ 3 tuổi này hiện đang có một thứ đồ chơi nguy hiểm nhứt mà một cái nhấn nút thiếu suy nghĩ của nó có thể hủy hoại cả thế giới.

Có những thiếu niên 15 tuổi có hiểu biết và cư xử như một người trưởng thành. Nhưng cũng có không biết bao nhiêu cụ già không chịu lớn. Sở dĩ có một “cụ già 3 tuổi” được bầu làm nguyên thủ của một quốc gia được xem là hùng cường, thịnh vượng và có nền dân chủ lâu đời nhứt thế giới là bởi vì cũng có rất nhiều “cụ già 3 tuổi” đã dồn phiếu cho cụ và ngay cả khi cụ đã thất cử, vẫn một mực tuyên bố sống chết cho cụ  và đòi giành lại chiếc ghế mà như cụ đã hô hào tranh đấu, là người ta đã đánh cướp của cụ. Tôi nghĩ đến các “cụ già 3 tuổi” trong cộng đồng người Việt ở Mỹ cũng như tại rất nhiều nước khác trong đó có Úc Đại Lợi của tôi.

Tại sao phần lớn các cụ già như tôi đã triệt để ủng hộ “cụ già 3 tuổi” Donald Trump? Tôi tìm ra câu trả lời khi tự mình so sánh với giới trẻ ngày nay. Trong khi giới trẻ học rộng, hiểu sâu nhờ nắm trong tay các phương tiện để truy cập, phân tách, đào sâu các nguồn thông tin thì những người già như tôi, vì khả năng sinh ngữ hạn hẹp lại bị trói chặt trong các thành kiến và chỉ biết “ăn mày dĩ vãng” cho nên dễ làm mồi cho những lời dối trá và các thuyết âm mưu vốn được phát tán đầy dẫy trên các trang mạng xã hội. Già đầu, già tuổi nhưng có thể kiến thức, cách suy nghĩ, lý luận và ngay cả cách cư xử  của tôi dường như vẫn dậm chân tại chỗ, chớ không chịu già dặn.

Trong mùa Giáng Sinh vừa qua, cậu con trai nhà tôi xin được về nhà tạm trú vài bữa. Lý do là vì giữa cậu và cô bạn gái, vốn đã sống chung hơn 5 năm nay, đang có vấn đề. Phần lớn nguyên nhân dẫn đến những căng thẳng và chiến tranh lạnh đều là những chuyện nhỏ vốn là “chuyện thường ngày ở huyện” trong bất cứ một mối quan hệ nào. Sau vài ngày, chiến tranh lạnh chấm dứt, cậu xin trở về với cô bạn gái. Trước khi về lại mái ấm, cậu tâm sự rằng cậu đã học được một bài học trong cuốn sách mà chính tôi cũng đã từng nghiền ngẫm trong thời gian gần đây. Cuốn sách đó là “12 quy luật cho cuộc sống” (12 rules for life: An antidote to Chaos) của một giáo sư tâm lý học Gia Nã Đại là ông Jordan Peterson được xuất bản năm 2018. Một trong những quy luật mà cậu con trai nhà tôi lấy làm tâm đắc nhứt là: “Nếu bạn muốn thay đổi thế giới, hãy bắt đầu bằng việc dọn dẹp căn phòng của bạn”. Jordan Peterson, một chuyên gia tâm lý mà nhiều người cho là có khuynh hướng bảo thủ, chỉ nhắm đến giới trẻ khi đưa ra quy luật này. Thật ra, quy luật này xem ra có giá trị hơn cho những cụ già như tôi. Kinh nghiệm bản thân cho tôi thấy rằng vì rất nhiều lý do, một người già như tôi thường không muốn thay đổi, trái lại chỉ muốn ù lì và chôn chặt trong những thói quen dẫn đến mọi thứ trì trệ trong cuộc sống.

Không rõ Giáo sư Peterson có chịu ảnh hưởng của Khổng giáo không, chớ người Á đông nào mà chẳng thuộc lòng câu “tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”. Người Trung Hoa cũng truyền tụng rằng vua Thang (1847 -1760 trước Công nguyên), vị vua sáng lập Nhà Thương, đã cho khắc lên cái chậu tắm của ông dòng chữ “Cẩu nhật tân, nhật nhật tân, hựu nhật tân” (Nếu muốn ngày hôm nay đổi mới thì ngày ngày đều phải luôn đổi mới).

Tôi biết cậu con trai nhà tôi muốn nói lên quyết tâm xem trọng những chuyện nhỏ trong quan hệ giữa cậu và cô bạn gái khi nhắc lại quy luật về việc “dọn dẹp căn phòng”. Nhưng tôi cũng xem đó như một lời nhắc khéo cho một cụ già lú lẫn như tôi. Kể từ hôm đó, sáng nào khi thức dậy tôi cũng cố gắng bỏ ra vài phút để dọn dẹp lại giường ngủ và phòng ngủ. Nhưng quan trọng hơn, để có thể mỗi ngày vẫn tiếp tục đổi mới và lớn lên, tôi thấy căn phòng nội tâm mới là nơi cần được dọn dẹp hơn cả. Nếu không dọn dẹp và quét sạch những thứ mạng nhện và rác rưởi  trong căn phòng nội tâm như ích kỷ, hận thù, thành kiến, vô cảm...thì mãi mãi tôi cũng sẽ chỉ là một “cụ già 3 tuổi” mà thôi.