Syria: thiên đàng của các lãnh chúa!

17.03.17

Một buổi sáng mùa đông, một người đàn ông Syria có tuổi đang đứng trước một chiếc máy bán cà phê tự động tại một khu phố ở miền Đông Thành phố Aleppo. Nằm ở phía Bắc Syria và là thành phố lớn nhất của nước này,  Aleppo đã được quân đội chính phủ tái chiếm khỏi tay phe nổi dậy tháng 12 năm vừa qua. Hoang tàn và đổ nát, mỗi buổi sáng thành phố này cũng cố gượng thức giấc. Một số người đang cố gắng dọn dẹp và làm sạch những đống gạch vụn. Các cửa tiệm đã mở cửa trở lại. Rau xanh và hoa quả cũng từ từ được chuyển đến.

Người đàn ông đứng trước chiếc máy cà phê tự động cố gắng không làm bất cứ một cử chỉ nào khiến những người xung quanh phải chú ý đến. Nếu không ông có thể bị giết chết bất cứ lúc nào. Bên cạnh chiếc máy cà phê tự động, ai đó đã đốt lửa trong một thùng phuy. Cầm trên tay ly cà phê, người đàn ông đang tìm cách đến gần “lò sưởi” để hâm nóng đôi bàn tay. Vài tuần trước đó, sau khi khu phố này trở về tay quân đội chính phủ, ông đã mon men tìm đến nơi đã từng là tiệm sửa xe gắn máy của ông. Nhưng ai đó đã dùng súng bắn gẫy ổ khóa của cửa tiệm. Nhìn vào bên trong, ông thấy có một số dân quân thân chính phủ. Họ đang tháo gỡ một chiếc xe gắn máy, các vật dụng mang nhãn hiệu Đức quốc và tất cả các đồ phụ tùng khác. Vừa thấy ông, hai tên dân quân giương khẩu Kalashnikov của họ lên. Người đàn ông không còn một chọn lựa nào khác hơn là bỏ đi, để mặc các tên dân quân chuyển các đồ vật từ trong cửa tiệm của ông lên chiếc xe tải của họ.

Đứng bên “lò sưởi” lộ thiên và nghe câu chuyện của người đàn ông có tuổi này, nhiều người cũng chỉ biết lắc đầu ngao ngán. Một người trong số này, vốn là chủ của một tiệm buôn, cho biết khi quân đội chính quy Syria vừa bỏ đi thì các dân quân liền vào tiệm của ông và vơ vét tất cả mọi thứ. Một người khác kể lại chuyện các dân quân đã sát hại anh của ông. Theo lời kể, khi nạn nhân bị thương và đang nằm trên giường thì các dân quân xông vào nhà. Họ nói rằng đây là nhà của họ và ra lệnh tống cổ nạn nhân ra khỏi nhà. Người kể chuyện nói rằng anh của ông quá yếu không thể bước ra khỏi nhà. Một tên dân quân liền rút súng ra và bắn vào đầu nạn nhân. Sau đó họ cướp hết tất cả mọi thứ trong nhà.

Chỗ có chiếc máy cà phê tự động là nơi gặp gỡ của rất nhiều người có cùng một hoàn cảnh. Ai cũng có một câu chuyện để kể về những hành động cướp bóc và tàn bạo của các dân quân. Câu chuyện sẽ ngưng lại, mọi người sẽ giữ thinh lặng nếu tình cờ có một người mang phù hiệu “con ó vàng” (Golden Hawk)trên bộ đồng phục của họ. Đây chính là một dân quân thuộc tổ chức dân quân “Những con ó sa mạc” (Desert Hawks), một trong hai tổ chức dân quân có thế lực nhất hiện đang hoạt động trong những vùng do chính phủ của Tổng thống Bashar al-Assad kiểm soát.

Trong nhiều tháng qua, quân đội của Chính phủ Assad đã tiến chiếm được hầu hết lãnh thổ Syria. Thật ra, quân đội của chính phủ Syria chẳng làm nên trò trống gì nếu không có sự yểm trợ của quân Nga và Iran cũng như các tổ chức dân quân địa phương khác.  Ngày nay, một khi đã kiểm soát được nhiều vùng, các tổ chức dân quân này lại làm mưa làm gió: họ bắn giết, cướp của và xách nhiễu thường dân. Và chẳng có ai, ngay cả Tổng thống Assad, có thể chận đứng được hành động bạo tàn này. Thật vậy, các tổ chức dân quân hiện đang nắm giữ nhiều quyền hành hơn cả Tổng thống Assad. Chính họ đang thực sự cai trị một nước Syria đổ nát vì chiến tranh.

Ngay cả trước khi diễn ra cuộc nổi dậy hồi  năm 2011, số phận của Tổng thống Assad hoàn toàn lệ thuộc vào một số tướng lãnh và nhân viên tình báo thuộc Sắc tộc Alawite. Nhưng sắc tộc này chỉ chiếm có từ 12 đến 15 phần trăm dân số Syria. Năm 2012, số phận của Assad lại càng bấp bênh hơn khi bắt đầu có sự rạn nứt trong hàng ngũ quân đội. Hàng trăm ngàn binh sĩ đã đào ngũ. Một số theo phe nổi dậy, một số không chịu trình diện. Tháng 9 năm 2015, khi quân Nga tham chiến, quân đội Syria chỉ còn có 6.000 binh sĩ.

Để bảo tồn quân chính quy, Chính quyền Assad đã phải “bán linh hồn” cho các tổ chức dân quân. Trong nhiều trường hợp, nhiều lãnh tụ các tổ chức buôn lậu hay tội phạm công khai trở thành lãnh chúa. Được Chính phủ Assad dung túng và sử dụng, họ khuếch trương công việc làm ăn bất chính và mở rộng lãnh thổ. Trong các tổ chức dân quân được Tổng thống Assad sử dụng, đáng sợ nhất là tổ chức “Những con ó sa mạc” và “Mãnh hổ” (Tiger Forces). Tổ chức “Những con ó sa mạc” có tổng hành dinh tại Hải cảng Latakia, bắc Syria. Còn “Mãnh hổ” thì hùng cứ tại  Hama, một hải cảng khác cũng nằm ở miền Bắc Syria. Mỗi tổ chức đều có từ 3000 đến 6000 dân quân. Ngoài hai tổ chức lớn này, còn có hàng trăm tổ chức dân quân nhỏ khác. Tất cả đều thân chính phủ.

Bánh mì, xăng dầu và thuốc men...Đây là những nhu yếu phẩm hiện đang thiếu một cách trầm trọng tại Syria. Và dĩ nhiên ai đang nắm trong tay quyền kiểm soát những nhu yếu phẩm này, họ chính là những người đang có thực quyền. Họ chính là các lãnh chúa đang chỉ huy các tổ chức dân quân. Có quyền và có tiền nhờ mua bán nhu yếu phẩm, họ mua thêm khí giới cũng như chiêu mộ được nhiều chiến binh.

Trong khi quân đội chính phủ vì tuyệt vọng đành phải vào các nhà tù để tuyển mộ binh sĩ thì các chiến binh lại tình nguyện gia nhập vào các tổ chức dân quân. Lý do thật dễ hiểu: họ lãnh lương nhiều gấp 3 lần so với quân đội chính quy. Ngoài ra, họ còn được nhiều tự do hơn: tự do để cướp bóc và bắn giết!  Họ có thể dựng lên bất cứ trạm kiểm soát nào để thu thuế. Họ có thể tự do bán ma túy, buôn lậu xăng dầu và nhất là tha hồ cướp bóc ở những làng mạc hay thành phố vừa được họ kiểm soát.

Muốn hay không, để tiếp tục yên vị trên chiếc ghế độc tài của mình, Tổng thống Assad phải chấp nhận lệ thuộc vào các tổ chức dân quân. Tháng 12 năm vừa qua, khi quân đội chính phủ, được sự yểm trợ của quân đội Nga, chiếm lại Thành phố Aleppo, người ta thấy các binh sĩ Syria xuất hiện trước các máy thu hình của các đài truyền hình để khoe khoang về chiến công của họ. Thật ra, chiến công ấy trước tiên thuộc về những người lính đánh thuê từ Iraq, A Phú Hãn và Liban cũng như các dân quân thân chính phủ. Chính những dân quân này mới là những người kiểm soát các vùng được tái chiếm sau khi chiến trận kết thúc.

Trên danh nghĩa, Chính phủ Syria đã chiếm lại được một số vùng do phe nổi dậy hoặc các tổ chức khủng bố kiểm soát. Trong thực tế, Chính phủ Assad hoàn toàn không có thực quyền tại những vùng này. Có cả hàng trăm tổ chức khác nhau đang tranh quyền cai trị. Họ thu tóm tiền của từ cuộc chiến và đang dùng khủng bố để cai trị.

Hải cảng Hama, cứ địa của tổ chức dân quân “Mãnh hổ”, là một điển hình của tình trạng này. Năm 1982, tại hải cảng này, các lực lượng quân sự thân với Hafis Assad, người sáng lập ra triều đại Assad, đã đè bẹp một cuộc nổi dậy và giết hơn 10.000 người chỉ trong 3 tuần lễ. Mới đây, hải cảng này đã trở thành cứ địa của tổ chức dân quân “Mãnh hổ”. Tổ chức này là một mớ hổ lốn qui tụ được tình báo của không quân, các lãnh tụ của các thị tộc địa phương và nhất là các tội phạm. Cùng với một sĩ quan quân đội thuộc Sắc tộc Alawite, “Mãnh hổ” đã tiêu diệt được phe quân nổi dậy tại Hama ngay từ năm 2011. Nay “Mãnh hổ” đã thò nanh vuốt của họ vào rất nhiều vùng của Syria.

Ali Shelly và Talal Dakkak là hai lãnh tụ khét tiếng của “Mãnh hổ”. Xuất thân là những tên tội phạm, Shelly và Dakkak tổ chức các cuộc bắt cóc để tống tiền, buôn lậu xăng dầu và bán cho cả tổ chức “Quốc gia Hồi giáo”. Mùa hè năm 2016, quân đội chính phủ đã chận bắt được một đoàn xe tải đang vận chuyển xăng dầu. Ai cũng biết đoàn xe vận tải này đang chuyển xăng dầu cho tổ chức “Quốc gia Hồi giáo”. Nhưng vì sợ Dakkak trả thù, quân đội chính phủ đã không dám tịch thu số xăng dầu này. Cuối cùng, họ đành giao số xăng dầu này cho một đơn vị tình báo của không quân mà ai cũng biết là cánh tay mặt của “Mãnh hổ”. Và dĩ nhiên, chẳng bao lâu sau đó, đoàn xe vận tải lại được phép tiếp tục di chuyển và số xăng dầu ấy lại được chuyển giao cho tổ chức “Quốc gia Hồi giáo”.

Để tiếp tục cai trị trong một đất nước hoàn toàn thối nát như thế, Tổng thống Assad luôn cần có sự tiếp tay của các tổ chức dân quân. Thật ra, nhà độc tài này cũng chẳng đương đầu nổi với các tổ chức này, vì họ vừa có quyền vừa có của cải. Đầu tháng Hai vừa qua, Thành phố Aleppo lâm vào tình trạng thiếu thốn mọi thứ, nhất là thuốc men. Vậy mà số thuốc men được chính phủ cho tiếp tế vào thành phố cuối cùng lại rơi vào tay của Ali Shelly. Lãnh tụ dân quân này tịch thu thuốc men để bán lại với giá cắt cổ. Nếu cần có tiền, Ali Shelly không ngần ngại bán khí giới cho các tổ chức phiến quân.

Quân đội Syria biết quá rõ những hoạt động này của tổ chức dân quân “Mãnh hổ”. Thỉnh thoảng quân đội hay các đơn vị quân báo tìm cách chận đứng những hoạt động này, nhưng mọi nỗ lực đều thất bại. Tháng 3 năm 2016, sau một cuộc chạm súng, quân đội chính phủ đã bắt giữ lãnh tụ của một tổ chức dân quân Kitô Giáo rất có thế lực tại miền Bắc. Nhưng những người ủng hộ lãnh tụ này đã phản đối dữ dội và cuối cùng ông đã được trả tự do.

Ở đâu cũng có chính quyền địa phương thuộc Đảng Baath của Tổng thống Assad. Nhưng chính quyền này chỉ có hư vị. Quyền hành thực sự nằm trọn trong tay các tổ chức dân quân, nhất là tại hai hải cảng Hama và Latakia.

Tại Latakia, mọi quyền hành đều nằm trong tay lãnh chúa Mohamed Jaber, lãnh tụ tối cao của tổ chức dân quân “Những con ó sa mạc”. “Những con ó sa mạc” là một đối thủ lợi hại của “Mãnh hổ”. Trong cuộc hành quân chiếm lại Thành phố Palmyra, nơi có nhiều di tích cổ, hai tổ chức này đã đụng độ nhau. Chính phủ Assad đã phải cử một phái đoàn quân sự đến để giải hòa. Kể từ đó, Chính phủ Assad luôn tìm cách dàn xếp để hai tổ chức không phải đối mặt nhau trong cùng một mặt trận hay cùng một cuộc hành quân phối hợp.

Mohamed Jaber làm giàu nhờ buôn lậu, nhất là xăng dầu. Khi cuộc nội chiến bùng nổ và Syria bị cô lập vì những cuộc cấm vận của thế giới, Mohamed Jaber lại càng giàu hơn nữa nhờ buôn lậu xăng dầu vào Syria. Ông qui tụ được hàng trăm cựu quân nhân và các tên tội phạm để bảo vệ các đoàn xe vận tải xuyên qua sa mạc. Tháng 8 năm 2013, Tổng thống Assad đành phải ký một sắc lệnh cho phép các doanh gia được có các lực lượng an ninh riêng. Đây chính là con đường để những tên buôn lậu như Mohamed Jaber được chính thức trở thành lãnh chúa. Một cách nào đó, ông đã trao quyền sinh sát cho họ. Khi can thiệp vào cuộc chiến, người Nga cũng cung cấp khí giới và ngay cả huy chương cho các lãnh chúa này.

Nếu có được tổ chức thì các cuộc bầu cử tại Syria sẽ chẳng bao giờ phản ảnh ý muốn của cử tri, mà chỉ cho thấy ai mới thực sự là người có quyền quyết định ai sẽ ra ứng cử và ai sẽ đắc cử.

Tổng thống Assad đã từng mang tiếng là một nhà độc tài. Nhưng ông chỉ là bù nhìn. Các lãnh chúa mới thực sự là người đang cai trị Syria. Đất nước này quả là “thiên đàng” của họ!

(theo:http://www.spiegel.de/international/world/assad-power-slips-in-syria-as-warlords-grow-more-powerful)