Thái Lan và tội khi quân

4.11.16

Toàn dân Thái Lan đang thương khóc Quốc vương Bhumipol Adulyadei, người vừa băng hà hôm 13 tháng 10 vừa qua, hưởng thọ 88 tuổi. Với 70 năm trị vì, ông được xem là quốc vương có thời gian cai trị lâu nhất thế giới và dĩ nhiên cũng chi phối mọi khía cạnh trong cuộc sống của người dân Thái. Nhiều người tôn thờ ông gần như một vị thần. Trong  bản tin chính thức về sự băng hà của nhà vua được phổ biến trên tất cả mọi đài truyền hình tại Thái Lan loan báo rằng nhà vua đã “về trời”. Xuất hiện sau bản tin, Thủ tướng Thái Prayut Chan-o-cha, một tướng lãnh đã lên cầm quyền sau cuộc đảo chính hồi năm 2014, công bố một năm để tang cho nhà vua và yêu cầu người dân Thái ngưng mọi cuộc vui trong vòng 30 ngày.

Ngày hôm sau, long thể của Vua Bhumipol được di chuyển từ Bệnh viện Siriraj ở Thủ đô Bangkok về cung điện để được tẩm liệm theo nghi thức truyền thống của dân tộc. Dân chúng sắp hàng trong các đường phố, ngồi hàng giờ dưới nắng nóng để chờ đón xe chở thi thể nhà vua về cung điện. Với sắc phục màu đen, hầu như người dân Thái nào cũng bày tỏ sự thương khóc về sự ra đi của vị quốc vương kính yêu của họ. Nhưng trong khi đa số khóc thương một cách âm thầm lặng lẽ thì cũng không thiếu những thành phần cực đoan phẫn nộ và lên án tất cả những ai không bày tỏ sự thương tiếc một cách công khai và mãnh liệt như họ. Họ xem đó như một thái độ thiếu tôn trọng đối với nhà vua. Hầu như ngày nào cũng có những người muốn “kiếm chuyện” để tấn công những ai không có cùng một cung điệu thương khóc đối với nhà vua như họ.

Ngày 14 tháng 10 vừa qua, tức một ngày sau khi quốc vương Bhumipol băng hà, khi màn đêm vừa buông xuống, một đám đông giận dữ đã tập trung bên ngoài một tiệm buôn ở Phuket, một trung tâm du lịch nổi tiếng của Thái Lan. Mặc toàn màu đen, họ yêu cầu phải bắt giữ một người thanh niên đang có mặt trong cửa tiệm. Sở dĩ đám đông này muốn bắt giữ người thanh niên vì anh bị tố cáo đã phổ biến trên các trang mạng xã hội những lời lẽ bất kính đối với hoàng gia. Cảnh sát đã phải can thiệp để đám đông không ùa vào bên trong cửa tiệm. Cuộc giằng co giữa cảnh sát và đám đông đã kéo dài đến 3 giờ sáng. Bị tố cáo có hành vi phạm thượng đối với hoàng gia, người thanh niên chỉ được trả tự do vì không có chứng cớ rõ rệt. Những người tổ chức cuộc săn lùng những kẻ phạm tội khi quân không hài lòng với kết quả trên đây. Họ thề thốt sẽ không bỏ cuộc.

Theo luật “khi quân” hiện hành của Thái Lan, những người xúc phạm đến hoàng gia có thể bị phạt tù đến 15 năm. Năm 2015, bị truy tố về 6 tội phạm thượng một lúc, một người đàn ông phải đối diện với một bản án 60 năm tù. Sau khi người này đã nhận tội, bản án giảm xuống còn 30 năm. Luật chống khi quân bị nhiều người trong nước cũng như thế giới chỉ trích vì không được định nghĩa một cách chính xác và giải thích một cách mơ hồ. Những vụ xét xử lại không diễn ra một cách công khai.

Sau vụ Phuket, một chuyện tương tự cũng xảy ra tại tỉnh Phang Nga. Một đám đông “bảo hoàng hơn vua” đã bao vây một tiệm buôn và yêu cầu người con trai của người chủ tiệm phải xin lỗi vì người thanh niên đã có thái độ bất kính đối với nhà vua. Thật vậy, trên một trang mạng xã hội, người thanh niên này đã bình luận rằng việc thương khóc nhà vua vừa mới băng hà là thái quá. Người thanh niên tự hỏi là liệu người dân Thái có bày tỏ một sự thương khóc như thế đối với cha của họ không. Một lần nữa, cảnh sát phải can thiệp để giải tán đám đông.

Sau hai vụ trên đây, hàng loạt biến cố như thế cũng tiếp diễn tại nhiều nơi khác. Tại Koh Samui, một phụ nữ 43 tuổi bị tố cáo phỉ báng hoàng gia đã bị cảnh sát buộc phải phủ phục trước chân dung của nhà vua trước sự chứng kiến của một đám đông đầy phẫn nộ.

Tại Thủ đô Bangkok, một phụ nữ có tuổi đã bị hành khách xua đuổi khỏi một chuyến xe buýt vì bà bị tố cáo có thái độ bất kính đối với hoàng gia. Khi xuống xe, bà còn bị một kẻ qua lại tát cho một cú nẩy lửa. Khi cảnh sát và quân đội đến, người vừa tấn công người phụ nữ và hành khách trên chuyến xe buýt yêu cầu phải bắt giữ bà. Sau này, người ta mới biết người phụ nữ cao niên này mắc bệnh thần kinh.

Tại Chonburi, một đội dân phòng cũng săn đuổi một thanh niên vì người này đã phổ biến trên Facebook những lời lẽ xúc phạm đến hoàng gia. Đám dân phòng đã kéo người thanh niên ra khỏi nhà, đánh đập anh và buộc anh phải khấu đầu trước một bức chân dung của nhà vua rồi sau đó đá vào mặt anh.

Nhiều người Thái đã bày tỏ sự ủng hộ đối với những đám đông “bảo hoàng” trên đây. Họ đồng hóa hoàng gia với tinh thần dân tộc. Ái quốc là bày tỏ sự tôn kính đối với nhà vua và hoàng gia. Trên các trang mạng xã hội, nhiều người xúi dục đám đông tấn công những người phạm tội khi quân. Có người còn gợi ý nên đốt các cửa tiệm nào chứa chấp những người có thái độ bất kính đối với hoàng gia. Một số khác yêu cầu họ rời khỏi Thái Lan.

Sự đồng hóa tinh thần dân tộc với hoàng gia không phải là một não trạng chỉ mới phát sinh gần đây trong lịch sử Thái Lan.

6 tháng 10 vừa qua là ngày kỷ niệm 40 năm cuộc thảm sát sinh viên thuộc trường Đại học Thammasat. Đây là một trong những biến cố đen tối nhất trong lịch sử Thái Lan. Cuộc thảm sát đã diễn ra do có những tin đồn về thái độ bất kính của các sinh viên đối với hoàng gia. Được trang bị tận răng và được các nhóm bán quân sự bảo hoàng yểm trợ, lực lượng an ninh chính phủ đã tấn công và bao vây các phân khoa đại học trong khu lịch sử của Thủ đô Bangkok.

Theo các số liệu chính thức, cuộc tấn công đã làm cho 46 sinh viên thiệt mạng. Trong thực tế, số người bị sát hại lên đến hơn cả trăm người. Một số sinh viên bị bắn chết ngay trong các khu học xá; một số khác thoát thân nhờ nhảy xuống sông Chao Phraya bên cạnh, nhưng lại bị các lực lượng hải quân bắn chết. Một số khác nữa bị các toán dân phòng đánh chết khi họ tìm cách trốn chạy; thi thể của họ bị dày xéo và thiêu đốt. Kéo dài hàng giờ, cuộc thảm sát chỉ chấm dứt khi những đám mây đen tạo ra những trận mưa tầm tả.

Một trong những tấm hình ghi lại cuộc thảm sát cho thấy một sinh viên đã bị đánh đập, thi thể vô hồn của anh bị treo lên cây, chiếc cổ bị kéo dài ra. Một đám thanh niên và thiếu niên đứng nhìn với vẻ đắc thắng. Trên mặt họ nở ra nụ cười đầy hoan hỉ. Đối với nhiều người Thái, bức hình thô bỉ này đã trở thành một biểu tượng hùng hồn nói lên sự bạo động dưới bề mặt có vẻ yên lành của họ.

Bạo động thường xảy ra khi dân chúng tin rằng ý thức hệ chính thức của quốc gia là “Dân tộc, Tôn giáo và Nhà vua là một” bị đe dọa. Năm 2005, một người đàn ông bị bệnh thần kinh đã dùng búa đập phá một bức tượng Bà La Môn tại Đền thờ Erawan ở trung tâm thủ đô. Một đám côn đồ đã tấn công bệnh nhân và đánh đập ông đến chết.

Tinh thần dân tộc và óc bảo hoàng đã được phong trào “Áo Vàng” khai thác triệt để trong cuộc tranh đấu chống lại Thủ tướng Thaksin Shinawatra. Ông cựu thủ tướng này bị chỉ trích vì “bán đứng quốc gia” khi bán các cổ phần của gia đình ông trong công ty viễn thông Shin Corporation cho công ty Temasek Holdings có trụ sở tại Tân Gia Ba. Ông cũng bị tố cáo có thái độ bất kính đối với nhà vua. Quân đội đã chộp lấy cơ hội này để tiến hành đảo chính và lật đổ ông hồi năm 2006.

Sau đó, khi phong trào “Áo Đỏ” vốn ủng hộ ông Thaksin tổ chức xuống đường, họ liền bị chụp cho cái mũ chống hoàng gia. Tuy không có nền tảng, lời cáo buộc này đã được sử dụng tối đa để bôi nhọ phong trào “Áo Đỏ” và kêu gọi dân chúng tẩy chay họ.

Trong cái nhìn chung của nhiều người Thái, hoàng gia và tinh thần dân tộc gắn liền với nhau đến độ bất cứ ai không bảo hoàng đều bị xem như không phải là người Thái. Vì bị dán cho nhãn hiệu “không phải là người Thái”, những người đấu tranh trong phong trào “Áo Đỏ” đã bị đè bẹp. Đã có khoảng 90 người của phong trào này bị giết chết trong những cuộc hành quân của quân đội để giải tán các cuộc biểu tình của họ hồi năm 2010. Một số người bị một nhóm bắn sẻ bắn vào đầu. Những người không ủng hộ phong trào “Áo Đỏ” không biểu lộ bất cứ sự phẫn nộ nào.

Năm 2014, những người “bảo hoàng và ái quốc” đã tổ chức những cuộc biểu tình chống lại chính phủ của nữ Thủ tướng Yingluck Shinawatra. Chiếc “Áo Vàng” bảo hoàng được thay thế bằng chiếc áo “ái quốc” với ba màu đỏ, trắng và xanh. Phong trào này đưa ra những lời kêu gọi đồng hóa hoàng gia với tinh thần dân tộc. Cuộc đụng độ giữa phe “bảo hoàng & ái quốc” và những người bị chụp mũ “không phải là người Thái” đã khiến cho 28 người bị thiệt mạng.

Vua Bhumipol băng hà sau một thập niên đầy sóng gió và chia rẽ chính trị tại Thái Lan. Vai trò của hoàng gia và óc bảo hoàng tại đất nước được mệnh danh là “Thái bình” này là những khía cạnh quan trọng trong cuộc xung đột. Đây là một sự kiện mà người dân Thái không được phép thảo luận công khai. Không những vì luật chống khi quân, mà còn vì sự nhiệt tình của phe bảo hoàng.

Chính phủ quân phiệt luôn kiểm soát các nhóm dân phòng và cảnh cáo dân chúng không được phép tự động giải quyết các cuộc xung đột, mà phải trình báo lên chính quyền những hành vi chống lại hoàng gia. Tuy nhiên, chính phủ lại đưa ra những tín hiệu hoàn toàn trái ngược. Bộ trưởng Tư pháp xem ra bật đèn xanh cho đám côn đồ “tự phát” khi tuyên bố rằng bất cứ ai thóa mạ hoàng gia đều phải bị “xã hội” trừng trị. Ông cũng kêu gọi người Thái sống ở nước ngoài hãy xách nhiễu những người bị xem là có lập trường chống lại hoàng gia.

Lời lẽ mà những người bảo hoàng tung ra thật đáng lo ngại. Aum Neko là một người phụ nữ Thái hiện sống lưu vong tại Pháp. Trên các trang mạng xã hội, bà đã nhận được những lời đe dọa sẽ bị thủ tiêu bằng súng. Một nhóm bảo hoàng tự xưng là “Tổ chức thu dọn rác rưởi” đã tung ra lời kêu gọi hạ sát ông Neko. Vì an toàn, bà Neko đã phải rời bỏ nước Pháp.

Một băng hình được phổ biến trên Internet ghi lại hình ảnh của một người đàn ông đang lái xe, vừa thương khóc Quốc vương Bhumipol vừa đe dọa sẽ bắn giết bất cứ ai tỏ ra bất kính với nhà vua.

Cuộc xung đột chính trị đầy “màu sắc” tại Thái Lan trong 10 năm qua đã xé nát các quan hệ giữa các cộng đồng, bè bạn và ngay cả gia đình. Người Thái nhìn vào màu áo “ Đỏ” hay “Vàng”  để phân biệt bạn thù.

Với sự ra đi của nhà vua, màu đen của tang chế hiện đang bao phủ lên toàn xứ sở và nguồn cảm xúc đang dâng cao. Nhiều người lo sợ rằng đất nước “Thái bình” này sẽ sống lại những giờ phút đen tối nhất của họ.

(theo: http://thediplomat.com/2016/10/the-darker-side-of-thai-royalism)