Thành Thân hay thành Nhân?

Chu Thập

14.8.12

Trên đời này có những tiếng khóc quả là vô duyên và lãng nhách. Trong Thế vận hội mùa hè London 2012 vừa qua, có nhiều tiếng khóc như thế. Tôi nghĩ đến tiếng khóc của một nữ lực sĩ Nam Hàn nào đó, bị đánh bại trong một trận tranh tài đấu kiếm, đã ngồi bệt xuống sàn mà khóc ngon lành. Dù đã bỏ ra bao nhiêu năm tháng để tập luyện về thể lực và kỹ năng, và chắc chắn là cũng từng trải qua nhiều trận tranh tài, nhưng người ta lại quên chuẩn bị tinh thần để chấp nhận “thua” và đón nhận cái chân lý nghìn đời: “Thắng thua là chuyện thường tình”.

Trong bất cứ cuộc tranh tài nào, thắng thua là chuyện thường tình đã đành, mà cũng chỉ là chuyện tương đối. Thắng hay thua cũng còn tùy ở cái nhìn. Không cần phải đứng đầu bảng về con số huy chương, Cộng hòa Jamaica, trong mắt tôi, vẫn là nước vô địch. Đã nghèo, dân số lại chưa tới 3 triệu dân, vậy mà quốc gia mới dành độc lập được 50 năm này đã có đến 3 lực sĩ chiếm cả ba huy chương vàng, bạc, đồng một lúc trong cùng một cuộc thi chạy nước rút  200 thước. Cũng đáng ca ngợi không kém là 3 lực sĩ của hai nước Phi Châu nghèo khác như Uganda và Kenya vì đã đạt được cả ba huy chương vàng, bạc, đồng trong cuộc thi chạy việt dã kết thúc Thế vận hội London.

Luận về chuyện thắng thua trong các cuộc tranh tài Thế vận hội một cách tương đối như thế, tôi vẫn cho rằng Trung Quốc là nước thua “đậm” hơn cả. Không phải cứ chiếm nhiều huy chương là đương nhiên thắng. Dĩ nhiên, nếu xét về con số huy chương, Trung Quốc lần nào cũng thắng lớn. Nhưng nếu nhìn lại mọi phương tiện mà nước này xử dụng theo phương châm “cứu cánh biện minh cho phương tiện” để có được con số huy chương hầu quảng cáo cho bộ mặt của chế độ, thì chẳng biết phải xếp nước này vào hạng nào. Trong bài viết có tựa đề “ Lý do Trung quốc đoạt nhiều huy chương Olympics”, tác giả Trần Trung Đạo đã cho thấy vô số những “mánh khóe” mà quốc gia cộng sản này đã xử dụng trong các cuộc tranh tài thể thao. “Trung quốc là tổ gian lận quốc tế”. Tại Á vận hội Hiroshima 1994, mười một lực sĩ Trung quốc bị loại vì xử dụng thuốc kích thích và 9 huy chương vàng bị thu hồi. Năm 1997, tại giải Vô Địch Bơi Lội Thế Giới được tổ chức tại Perth, Tây Úc, hàng loạt lực sĩ Trung quốc, kể cả ông bầu, đều bị tống cổ về nước vì xử dụng thuốc kích thích. Trong suốt thập niên 1990, sự gian lận ấy cũng được đoàn lực sĩ Trung quốc tận tình lập lại mà không biết ngượng. Tại Thế vận hội London lần này, không dùng thuốc kích thích thì một số lực sĩ Trung Quốc lại quay ra xử dụng một chiêu khác cũng bị xem là một hình thức vi phạm luật chơi trong Thế vận hội. Đó là “đánh để được thua”. Đây là trường hợp đã xảy ra trong trận vòng xếp hạng giải Cầu lông giữa Trung quốc và Nam Hàn. Trong trận này, hai cầu thủ của Trung Quốc đã cố tình không những đánh cầu ra ngoài sân mà còn tự đánh vào lưới để “được thua”. Lý do là vì họ không muốn đụng phải các cầu thủ Trung quốc khác vừa là đồng chí lại vừa khó thắng so với các cầu thủ các nước khác.

Nhờ “gian lận” mà thắng đã đành, Trung Quốc cũng nổi tiếng là nước xử dụng “cực hình để huấn luyện trẻ em trở thành vô địch”. Tác giả Trần Trung Đạo giải thích: “Tại Trung quốc, không có một môi trường thể dục thể thao đúng với tinh thần do hiến chương của Tổ Chức Thế Vận đề ra mà chỉ có những chương trình tra tấn thiếu nhi để đem huy chương vàng về cho đảng cộng sản. Lực sĩ các bộ môn thể thao tại Trung quốc là một đội quân được trang bị và huấn luyện kỹ thuật từ khi còn tấm bé” (x.Trần Trung Đạo, Lý do Trung quốc đoạt nhiều huy chương Olympics, VL7/8/2012). Ngay từ tấm bé, các lực sĩ đã bị “thuần hóa”, tẩy não và hành hạ chẳng khác nào thú vật thì có đoạt huy chương trong các cuộc tranh tài thể thao, cũng chẳng có gì phải ngạc nhiên. Vinh quang thì có vinh quang thật, nhưng vinh quang ấy lại thuộc về chế độ, thuộc về cái đảng độc tài đang cai trị. Vinh quang ấy, thật ra cũng chỉ là một cái bã bầy nhầy, bởi vì cái chế độ ấy càng đoạt nhiều huy chương ở Thế vận hội thì, càng tô son trét phấn, càng để lộ cái bộ mặt vô nhân đạo, giả nhân giả nghĩa của nó. Có lẽ không có nơi nào mà Trung quốc cho thấy bộ mặt thật của chế độ cộng sản cho bằng trong Thế vận hội. Càng tô điểm thì càng diêm dúa mà thôi!

Với tôi, trong bất cứ cuộc tranh tài thể thao nào, Trung quốc hay đúng hơn chế độ độc tài Trung cộng cũng đều thua cả. Nhưng không riêng gì Trung quốc, mà một số nước khác như Úc đại lợi chẳng hạn, cũng nên được xếp vào hạng những nước “thua”. Lẽ ra, ăn cây nào rào cây đó, tôi nên hãnh diện về thành tích vừa qua của phái đoàn Úc đại lợi tại Thế vận hội London mới phải. Đứng tới hạng 10 chớ có ít đâu. Với một dân số trên dưới 20 triệu, thì so với mấy anh khổng lồ Hoa kỳ, Trung quốc...được xếp vào “Top 10” là một thành tích “huy hoàng” quá rồi. Còn đòi gì nữa. Nhưng tôi cho rằng Úc đại lợi nên được xếp vào hạng những nước yếu kém về thể thao, bởi vì thành tích này không tương xứng với số tiền mà Học viện Thể Thao Úc đã đầu tư vào việc chuẩn bị. Theo báo The Sydney Morning Herald, trong số ra cuối tuần 11-12 tháng 8 vừa qua, Học viện Thể Thao Úc đã dùng đến 310 triệu Úc kim tiền thuế của dân để chuẩn bị cho các cuộc tranh tài Thế vận vừa qua. Chiết tính, trung bình một huy chương vàng, bạc, đồng mà phái đoàn lực sĩ Úc đạt được trong Thế vận hội vừa qua tốn từ 4 đến 15 triệu Úc kim.

Sức khỏe thể lý của người dân là một phần quan trọng trong bộ mặt của bất cứ quốc gia nào. Trong các cuộc giao tranh tại Gallipoli và ở mặt trận phía Tây thời Đệ nhứt thế chiến, các binh sĩ Úc được xem là “thiện chiến” nhờ họ có thể lực tốt và được cho ăn uống đầy đủ hơn binh sĩ đối phương và ngay cả quân đội của một số đồng minh khác. Người dân Úc đã tự hào như thế và họ cũng nghĩ rằng điều này luôn được chứng tỏ qua các thành tích của các lực sĩ Úc tại các cuộc tranh tài thể thao.Thật ra, có lẽ đây chỉ là một “huyền thoại”. Thực tế cho thấy thành tích của các lực sĩ Úc trong các cuộc tranh tài Thế vận hội không phản ảnh đúng sức khỏe hay đời sống thực của người dân Miệt Dưới này nữa. Ngày nay, cái thực tế luôn đập vào mắt tôi là hình ảnh của đại đa số người dân Úc béo phì, lười biếng và ngồi nhiều hơn vận động. Các con số thống kê khó mà sánh vai với những thành tích thể thao của các lực sĩ chuyên nghiệp của Úc. Theo đại học Monash, trong số trên dưới 20 triệu dân, có đến 17 triệu người Úc có thân hình nặng quá ký hay béo phì. Nếu sự tham gia các cuộc tranh tài Thế vận hội biểu trưng cho cuộc sống của người dân Úc, thì sức mạnh thể lý của phái đoàn lực sĩ Úc không thể nào xóa tan được hình ảnh của 17 triệu người béo phì ngồi trước màn ảnh truyền hình, trên tay cầm chai bia VB, miệng nhai khoai tây chiên và hò hét không ngừng nghỉ.

Úc đại lợi quả thực “thua lớn” trên mặt trận sức khỏe thể lý. Cách đây gần 3 năm, một bản báo cáo độc lập do ông David Crawford thực hiện đã đề nghị chính phủ nên duyệt xét lại việc quản lý hệ thống thể dục thể thao. Bản báo cáo đã đề nghị chính phủ Liên bang nên đầu tư tiền vào việc khuyến khích người dân Úc tham gia vào sinh hoạt thể dục thể thao, chứ không chỉ dành riêng cho một số thành phần ưu tuyển. Nhưng người đứng đầu của Ủy ban Thế vận Úc đại lợi là ông John Coates đã không màng đến đề nghị này (SMH, “An Olympic Games for everyone”, 11-12/8/2012). Thử tưởng tượng nếu như số tiền 310 triệu Úc kim kia được dùng vào các chương trình bảo vệ sức khỏe cộng đồng thì thiết thực hơn biết bao.

Cũng theo bài quan điểm của báo The Sydney Morning Herald, để cho Thế vận hội tiếp tục có ý nghĩa, thì các cuộc tranh tài của các lực sĩ phải tượng trưng cho chính “sức khỏe” của cả một dân tộc, chứ không chỉ của một số thành phần được tuyển chọn và huấn luyện đặc biệt. Ngay cả khi phái đoàn lực sĩ Úc có đứng đầu bảng về huy chương đi nữa, nếu vẫn còn có đến 17 triệu người dân Úc nặng quá ký hay béo phì thì Úc đại lợi cũng sẽ mãi mãi là một quốc gia “đại bại” trong mặt trận sức khỏe thể lý.

Dĩ nhiên, tại Thế vận hội, các lực sĩ không chỉ phô diễn sức khỏe thể lý. Họ không chỉ “tranh tài” mà còn “ tranh” cả về “đức”, tức tư cách nữa. Câu nói của người La mã ngày xưa “một tinh thần lành mạnh trong một thể xác khỏe mạnh” (mens sana in corpore sano) cũng hàm ẩn một lời khuyên: một thân xác khỏe mạnh phải chuyên chở một tinh thần lành mạnh. Người có sức khỏe thể lý tốt cũng phải là người có tư cách. Nếu không, con người sẽ chỉ là một người “khổng lồ không có trái tim” như được nhà văn Trần Duy thời Nhân văn Giai phẩm mô tả. Tựu trung, cùng với sức khỏe thể lý, con người cũng phải chăm sóc cho sức khỏe tinh thần.

Nói đến sức khỏe tinh thần trong Thế vận hội, tôi không thể không nghĩ đến lực sĩ Oscar Pistorius của Nam Phi. Nếu được bỏ phiếu bầu chọn vận động viên số một của Thế vận hội London vừa qua, có lẽ tôi sẽ không bỏ phiếu cho Michael Phelps, lực sĩ Mỹ đã đạt kỷ lục về huy chương vàng trong bộ môn bơi lội hay Usain Bolt, người lực sĩ Jamaica đã phá kỷ lục của Carl Lewis về điền kinh. Tôi chọn Oscar Pistorius, người lực sĩ “không chân”. Ai đó đã viết về anh: “Với một lực sĩ bình thường, được góp mặt tại Thế vận hội đã là điều không đơn giản và nếu đó là một người đã mất cả hai chân như Oscar Pistorius, phải gọi anh là chuyện cổ tích thời hiện đại về nghị lực, khát vọng vươn lên trong cuộc sống”. Pistorius đã không đạt được huy chương nào, nhưng sự kiện anh đã về thứ 8 trong trận thi đấu vòng bán kết 400 thước đã là một kỳ tích đáng được ghi vào Guiness Book và dĩ nhiên đáng được vinh danh như một biểu tượng của ý chí, nghị lực phi thường trong cuộc sống. Anh thực sự là người chiến thắng. Anh là người lực sĩ tiêu biểu của mọi thời đại.

Oscar Pristorius quả là nguồn cảm hứng cho tôi về sức mạnh của ý chí và tinh thần. Nơi anh, tôi nghiệm ra rằng Trời không phú ban cho mọi người cùng một sức mạnh thể lý. Nhưng anh nói với tôi rằng cái kho tàng ý chí trong mỗi người thì vô tận. Khác nhau ở chỗ người ta có biết khai thác và tận dụng kho tàng đó không mà thôi.

Không đạt được một huy chương nào, nhưng đã cố gắng thi thố cho đến cùng sức lực và tài năng của mình, anh đã nhắn nhủ tôi rằng thành công lớn nhứt trong cuộc đời không phải là một huy chương thế vận hội, một mảnh bằng, một học vị, một chức quyền trong xã hội hay bất cứ một sự nhìn nhận và vinh danh nào của xã hội, mà trước tiên và thiết yếu là sự “thành nhân”. Trong thế vận hội, huy chương chỉ dành cho một người hay một nhóm người. Nhưng trong trường đua để “làm người” thì ai cũng có thể đoạt được huy chương.

Nghĩ như thế khi ngồi chiêm ngắm bức hình của người lực sĩ Nam Phi “không có chân”, tôi cảm thấy được an ủi. So với anh, tôi vẫn còn có đôi chân lành mạnh. Tôi có thừa khả năng và điều kiện để rèn luyện cho mình có được một thân thể khỏe mạnh hầu có được một tinh thần lành mạnh. Nhưng cho dẫu một ngày nào đó, khi lực bất tòng tâm, khi đôi chân và toàn thân đã rã rượi theo định luật của thời gian, tôi cũng tin rằng sức khỏe tinh thần vẫn là điều tôi có thể tiếp tục trau dồi được và việc tập luyện để “nên người” hơn thì vẫn không bao giờ hoàn tất.

Cả cuộc đời, tôi chưa từng đạt được huy chương nào trong sinh hoạt thể thao. Nhưng từ nay tôi hứa sẽ tự thưởng huy chương cho chính mình mỗi khi  tôi chiến thắng được cái thân xác nặng nề ưa lười biếng và ham ăn “bậy” này. Như người xưa đã dạy, nếu không thành thân thì ít nhứt tôi cũng phải cố gắng thành nhân vậy.