Iran và mối thù truyền kiếp đối với Hoa Kỳ

17.7.15

Sau hơn một thập niên đàm phán gay go, cuối cùng Iran và 6 cường quốc là Hoa Kỳ, Trung Quốc, Anh Quốc, Nga, Đức và Pháp đã đạt được một thỏa hiệp lịch sử về nguyên tử. Theo thỏa hiệp, các cuộc cấm vận do Hoa Kỳ và Liệp Hiệp Quốc áp đặt cho Iran sẽ được tháo gỡ. Đối lại Iran phải giảm mạnh chương trình nghiên cứu nguyên tử vốn bị nghi ngờ nhắm đến việc chế tạo vũ khí hạt nhân. Trong khi Iran hân hoan chào mừng thỏa hiệp thì tại Hoa Kỳ, đảng Cộng Hòa cho rằng chính phủ Obama đã đầu hàng Iran. Riêng kẻ thù không đội trời chung của Iran tại Trung Đông là Israel thì cho rằng thỏa hiệp là một sai lầm. Và dĩ nhiên, những người Mỹ đã từng bị Iran bắt giữ làm con tin hồi năm 1979 xem ra cũng khó chấp nhận được một thỏa hiệp như thế. Nói chung nhiều người Mỹ khó quên được mối thù truyền kiếp của Iran đối với đất nước của họ.

Khi bộ lạc Houthi, thuộc Hệ phái Shiite và được hậu thuẫn bởi Iran, nổi dậy chống chính phủ tại Yemen, người ta thường đọc được khẩu lệnh: “Death to America, death to Israel, damnation to the Jews” (hãy tiêu diệt Mỹ, tiêu diệt bọn Do Thái).

“Death to America” là một khẩu hiệu xuất phát từ Cộng Hòa Hồi Giáo Iran từ hơn 35 năm nay. Nó bắt nguồn từ những cuộc biểu tình dẫn đến điều thường được mệnh danh là cuộc Cách mạng Hồi giáo năm 1979 để lật đổ Quốc vương Reza Pahlavi.

Mohsen Sazegara, người đã từng là một phụ tá thân cận của lãnh tụ Ayatollah Ruhollah Khomeini và là người thành lập lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran, cho rằng chính ông là người đã gieo mầm mống cho khẩu hiệu “Hãy tiêu diệt Hoa Kỳ”. Trong một cuộc phỏng vấn dành cho báo The Financial Times năm 2009, ông cho biết muốn tìm một khẩu hiệu khả dĩ có thể quy tụ được đám đông. Lúc đầu, ông chỉ đưa ra khẩu hiệu “Nhà vua phải ra đi” (The Shah must go). Nhưng khi khẩu hiệu được cho “xuống đường” thì nó biến thành “Phải giết chết nhà vua” và cuối cùng thay vì đòi giết quốc vương của mình,  những người biểu tình lại chĩa mũi dùi sang Hoa Kỳ và hô lớn “Death to America” (hãy giết Hoa Kỳ).

Sở dĩ người Iran thù Mỹ là bởi vì Mỹ đã đứng sau một cuộc đảo chính để lật đổ một chính phủ Iran được dân chúng bầu lên hồi năm 1953. Mối thù lại càng mãnh liệt hơn bởi vì trong khi dân chúng Iran đã chán ghét chế độ quân chủ thì Hoa Kỳ lại o bế quốc vương của họ và sau khi ông bị hạ bệ, Hoa Kỳ còn rước ông về để chữa bệnh.

Thật ra, lúc đầu người dân Iran không hề tỏ ra thái độ “chống Mỹ cứu nước”. Sau khi lật đổ Quốc vương Pahlavi, những người lãnh đạo cuộc cách mạng Hồi Giáo vẫn còn muốn hợp tác với Phương Tây. Nhưng sở dĩ họ chuyển sang chống Mỹ là bởi vì họ muốn loại trừ những người Cộng sản ra khỏi cuộc cách mạng. Trước kia chỉ có người Cộng sản mới giương cao ngọn cờ “chống Mỹ cứu nước”, “chống đế quốc Mỹ”. Để loại bỏ ảnh hưởng của phe cộng sản, những người theo Cách mạng Hồi giáo muốn nắm độc quyền chống Mỹ.

Mối thù Mỹ của người Iran đã lên đến cao điểm trong điều được gọi là cuộc “khủng hoảng con tin” năm 1979, khi các sinh viên biểu tình chống Mỹ đã xông vào Tòa Đại sứ Mỹ tại Thủ đô Tehran và bắt giữ 52 người Mỹ làm con tin. Cuộc bắt giữ đã kéo dài đúng 444 ngày. Lãnh tụ của phong trào cách mạng Hồi Giáo, tức “ông đạo” Ayatollah Khomeini là người ra mặt ủng hộ cuộc bắt giữ con tin. Cuộc khủng hoảng con tin đã dẫn đến việc cắt đứt quan hệ ngoại giao giữa Hoa Kỳ và Iran. Khi được trả tự do, các con tin Mỹ bị bắt phải đi qua trước mặt các sinh viên biểu tình để nghe họ la hét vào mặt khẩu hiệu “Death to America”. Hiện nay, Tòa Đại sứ Hoa Kỳ vẫn còn hiện diện như một thứ “đài kỷ niệm” về mối thù của Iran đối với Hoa Kỳ. Người Iran lại kéo cả người Việt Nam (Cộng Sản) về phe họ. Chẳng hạn, người ta vẫn còn đọc được khẩu hiệu viết bằng Anh Ngữ có nội dung như: “Hỡi CIA (cơ quan tình báo Mỹ), Ngũ Giác Đài, Chú Sam...Việt Nam đã làm cho chúng mày bị thương. Iran sẽ chôn vùi chúng mày”.

Hoa Kỳ không phải là nước duy nhất bị Iran thù ghét và nguyền rủa. Giới trẻ Hồi giáo Iran không những hô những khẩu hiệu chống Mỹ, họ cũng không tha Liên Xô và Anh Quốc. Hai nước này cũng bị giới trẻ Iran thề nguyền tiêu diệt. Và dĩ nhiên, Do Thái cũng không thể lọt khỏi danh sách những nước bị Iran thù ghét. Hàng năm, cứ đến ngày quốc khánh, kỷ niệm sự khai sinh của Cộng Hòa Hồi Giáo, người dân Iran cũng bày tỏ tình liên đới với dân tộc Palestine và hô lớn khẩu hiệu “Hãy tiêu diệt Do Thái”.

Khẩu hiệu thù Mỹ không chỉ giới hạn trong lãnh thổ Iran mà còn được du nhập vào một số nước thân Iran. Những người ủng hộ phong trào Hezbollah của những người Hồi Giáo thuộc Hệ phái Shiite tại Liban chẳng hạn, lúc nào cũng hô lớn khẩu hiệu “Death to America”. Theo Philip Smyth, một giáo sư thuộc Đại học Maryland, Hoa Kỳ chuyên nghiên cứu về các nhóm dân quân thuộc Hệ phái Shiite, khẩu hiệu thù Mỹ hiện rất thịnh hành trong những nhóm theo khuynh hướng cách mạng Hồi giáo Iran. Ngay cả tại Iraq, những nhóm dân quân thân Iran cũng hô khẩu hiệu này, nhưng thay vì “Hoa Kỳ” họ đổi thành “Đại Satan”.

Nhưng khẩu hiệu này không chỉ là độc quyền của những người Hồi giáo thuộc Hệ phái Shiite. Những người thuộc Hệ phái Sunni cũng sử dụng nó. Khi trùm khủng bố Osama bin Laden bị quân đội Hoa Kỳ hạ sát tại một thành phố gần thủ đô Islamabad của Pakistan năm 2011, khẩu hiệu “Death to America” cũng được các nhóm thân phong trào khủng bố Taliban tại nước này hô lớn. Các nhóm Hồi giáo Sunni cực đoan tại Sudan bên Phi Châu cũng sử dụng khẩu hiệu này. Dạo tháng Giêng vừa qua, sau khi tuần báo trào phúng “Charlie Hebdo” của Pháp cho đăng hình hí họa về tiên tri Mahomet ở trang bìa, người ta nghe khẩu hiệu này được hát lên như một ca khúc tại Afghanistan.

Bộ lạc Houthi tại Yemen đã từng hô khẩu hiệu này từ năm 2003, khi liên minh do Hoa Kỳ lãnh đạo xâm chiếm Iraq. Hussein al-Houthi, lãnh tụ của nhóm Giới trẻ Hồi giáo cực đoan tại nước này đã kêu gọi chống lại Tổng thống Ali Abdullah Saleh vì ông này ủng hộ Tổng thống George Bush trong cuộc chiến chống khủng bố và xâm chiếm Iraq. Sau khi ông Houthi bị lực lượng an ninh Houthi hạ sát, nhóm Giới trẻ Hồi giáo cực đoan do ông lãnh đạo đã phát động phong trào chống chính phủ và cướp chính quyền. Nhưng khẩu hiệu chống Mỹ vẫn tiếp tục được sử dụng. Lý do duy nhất để giải thích sự kiện này là phong trào này hiện được Iran tài trợ.

Thật ra khẩu hiệu này, dù có nói lên mối thù truyền kiếp của Iran đối với Hoa Kỳ và đã kéo dài từ 35 năm qua, cũng chẳng tạo được một mối đe dọa đáng sợ nào đối với nước này. Với Do Thái, trước một kẻ thù đang lăm le chế tạo vũ khí nguyên tử và đã có lần đe dọa xóa tên họ khỏi bản đồ thế giới, lời nguyền rủa ấy có thể là một mối đe dọa thật sự. Nhưng khẩu hiệu ấy, nếu so với tổ chức khủng bố al-Qaeda hoặc sự hung hãn hiện nay của tổ chức “Quốc gia Hồi giáo” IS,  chẳng tạo được bất cứ nỗi sợ hãi đáng kể nào đối với Hoa Kỳ.

Ngay cả chính Iran cũng tỏ ra lúng túng khi sử dụng và quảng bá khẩu hiệu chống Mỹ này. Chẳng hạn khi được dịch sang Anh Ngữ, thì khẩu hiệu “Hãy tiêu diệt Hoa Kỳ” chỉ còn là “Down with America” (đả đảo Mỹ!) mà thôi. Sau cuộc khủng bố ngày 11 tháng 9 năm 2001 và ngay cả sau khi Tổng thống Bush đưa Iran vào danh sách của “Trục Ác” (axis of Evil), các nhà lãnh đạo tôn giáo tại Iran đã cho ngưng sử dụng khẩu hiệu này.

Một số cuộc thăm dò dư luận gần đây tại Iran cho thấy phong trào “chống Mỹ cứu nước” của người dân nước này không mạnh như các viên chức chính phủ hằng tin tưởng. Phóng viên Jason Rezaian của báo The Washington Post viết rằng tại Iran đã từng nổ ra các cuộc tranh luận về việc có nên xóa bỏ khẩu hiệu “Tiêu diệt Hoa Kỳ” nữa không. Nhưng theo ký giả này, mặc dù không còn được sử dụng nhiều trong quần chúng, “khẩu hiệu này vẫn còn là một giá trị cốt lõi của cuộc Cách mạng Hồi giáo Iran”.

Ngay cả tại Yemen hiện nay, mặc dù vẫn không ngừng hô khẩu hiệu “Tiêu diệt Hoa Kỳ”, bộ lạc Houthi vẫn không làm bất cứ hành động nào chống Hoa Kỳ hoặc Do Thái. Trong khi chi nhánh al-Qaeda tại Yemen bắt cóc và trong một số trường hợp sát hại người ngoại quốc, thì người Houthi tại tỏ ra “ôn hòa” hơn. Sau khi người Houthi đánh chiếm được Sana’a, thành phố lớn nhất của Yemen, Hoa Kỳ loan báo sẽ đóng cửa tòa đại sứ của mình tại nước này. Nhưng một đại diện của người Houthi lên tiếng trấn an rằng họ sẽ không tấn công bất cứ tòa đại sứ nào tại Yemen.

Iran đã đạt được thỏa hiệp nguyên tử với 6 cường quốc thế giới, cách riêng với Hoa Kỳ, nhất là sau khi nước này loan báo rút tên Iran ra khỏi danh sách những nước bảo trợ cho khủng bố. Rồi đây, sau khi các cuộc cấm vận được tháo gỡ, nước này sẽ mở cửa ra với các nước. Mối thù đối với Hoa Kỳ có lẽ đã dịu xuống. Nhưng như Ký giả Rezaian đã nhận xét “tiêu diệt Hoa Kỳ” vẫn mãi mãi là một giá trị cốt lõi của cuộc Cách mạng Hồi giáo Iran. Như vậy, bao lâu Iran vẫn còn là một “Cộng Hòa Hồi Giáo” được đặt dưới sự cai trị của một lãnh tụ tôn giáo tối cao, thì khẩu hiệu chống Mỹ ấy vẫn còn sống mãi.

Hơn ai hết, người Việt Nam hiểu được hiện tượng ấy khi so sánh “Cộng Hòa Hồi Giáo Iran” với “Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam”. Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đến Mỹ và được chính phủ Mỹ long trọng đón tiếp. Nhiều lãnh tụ chóp bu Cộng sản Việt Nam cũng đã từng được vinh dự ấy. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, lại còn tỏ ra “thân Mỹ” hơn ai hết, bởi vì hai người con của ông đã được ông dùng tiền ăn cướp của dân để gởi sang du học tại Mỹ và riêng con gái ông đã lấy một tên “Việt Kiều” con của “Ngụy quân” và nay đã nhập quốc tịch Mỹ. Vậy mà trong bài diễn văn đọc trong buổi lễ kỷ niệm 40 năm cưỡng chiếm Miền Nam Việt Nam, ông vẫn ra rả lên tiếng “chống Mỹ cứu nước”. Hãy thử nghe lại một đoạn: “Đế quốc Mỹ đã ngang nhiên áp đặt chế độ thực dân kiểu mới, biến miền Nam Việt Nam thành căn cứ quân sự của Mỹ, đàn áp tàn bạo Cách mạng miền Nam và tiến hành chiến tranh phá hoại khốc liệt ở Miền Bắc. Chúng đã gây ra bao tội ác dã man, biết bao đau thương, mất mát đối với đồng bào ta, đất nước ta”. Hãy thử đặt mình vào địa vị của cô con gái cưng vừa nhập quốc tịch Mỹ của ông, người con rể của ông, cháu ngoại của ông, gia đình thông gia của ông và nước Mỹ mà ông luôn tỏ ra muốn thân thiện với, để xem ông thủ tướng này có thật sự hiểu điều mình muốn nói không. Thì ra, với người Cộng Sản Việt Nam, miệng thì vẫn hô hào “chống Mỹ cứu nước”, nhưng bụng dạ và bao tử thì vẫn hướng về nước này.