...NẾU...

Chu Thập

16.9.11

Tôi thích chương trình “Man vs Wild” (chống chọi với thiên nhiên) được chiếu trên đài truyền hình SBS trong thời gian gần đây.Tập phim tài liệu này do Kênh truyền hình Discovery của Anh thực hiện. Kịch bản của các đoạn phim đều giống nhau: nhân vật chính và duy nhứt trong tập phim là Bear Grylls được trực thăng vận đến một vùng đất xa lạ nào đó, thường là một khu rừng rậm, một dòng thác cuồng cuộng, một vùng sa mạc khô cằn hay một triền núi hiểm trở. Tại đây, anh phải tận dụng mọi kỹ năng để tồn tại và tìm đường trở về với đời sống văn minh. Dụng cụ duy nhứt anh được phép mang theo là một hộp quẹt và một con dao. Nhưng cũng có khi, anh chỉ đi hai tay không. Từ leo núi, băng rừng, vượt thác đến bắt rắn, đánh bẫy heo rừng...Grylls chỉ được phép xử dụng những gì anh tìm thấy tại chỗ. Trong nhiều cảnh, anh tự làm lửa và nướng thịt của những con thú bắt được. Cũng có khi anh phải ăn sống các thứ côn trùng. Trong một tập phim được thực hiện tại Việt nam, anh đã phải nhai nguyên một con ếch sống.

Dĩ nhiên, dù là một phim tài liệu, kịch bản của tập phim vẫn là chuyện được dàn dựng, nghĩa là bên cạnh diễn viên vẫn có đoàn quay phim. Mỗi một tập phim thường được quay từ một tuần lễ đến 10 ngày. Trước khi quay, có một đoàn thám thính đi thăm dò trận địa. Kế đó diễn viên chính cũng đến nơi quan sát địa hình địa vật. Sau đó Grylls lại phải trải qua hai ngày liền để tập dượt.

Khi xem phim, khán giả có thể nhận ra ngay là, mặc dù tưởng Grylls bị lạc mất và đơn thương độc mã trong một nơi thâm sơn cùng cốc nào đó, trong thực tế bên cạnh anh vẫn có đoàn làm phim. Dù vậy, những pha nguy hiểm nhứt vẫn do Grylls thực hiện chứ không phải do người khác đóng thế. Xuyên qua những màn gay cấn nhứt, anh chỉ muốn chứng minh rằng trong những điều kiện sinh tồn nguy ngập nhứt, con người vẫn có đủ sức để chống chọi với thiên nhiên.

Sở dĩ Grylls đã được chọn để thực hiện tập phim là vì anh đã từng là binh sĩ thuộc Lực lượng nhảy toán đặc nhiệm của Quân đội Hoàng gia Anh gọi tắt là SAS.

Trên tạp chí Reader’s Digest, số ra tháng 8 vừa qua, Grylls  cho biết anh đã luyện được các kỹ năng và sức chịu đựng ngay từ nhỏ. Grylls kể lại rằng mỗi tuần một lần, mẹ anh đưa anh đến một sân tập thể dục mà huấn luyện viên tên là Sturgess điều khiển. Ông Sturgess là người đòi hỏi các học viên tí hon chỉ mới  6 tuổi  phải khép mình vào kỷ luật sắt của quân đội. Các cậu bé phải tập đu vào một giây bằng kim loại cao khoảng 3 thước và lên xuống như thế cho đến khi nào huấn luyện viên cho phép mới được dừng lại. Nhiều em bỏ cuộc. Nhưng Grylls vẫn kiên trì cho đến cùng.

Trong thời gian huấn luyện trong Lực lượng nhảy toán đặc biệt, Grylls đã hầu như trải qua tất cả mọi thử thách nguy hiểm nhứt như: leo núi (anh đã từng leo đến đỉnh núi Everest trong dãy Himalaya), nhảy ra khỏi máy bay và rơi tự do, lặn xuống dưới các tảng băng và nhứt là chiến đấu để sống còn trong những điều kiện nguy hiểm nhứt trong rừng rậm.

Tập phim “Man vs Wild” của anh thật ra cũng chỉ là một phiên bản từ chính những kinh nghiệm sống mà Grylls đã trải qua.

Xem tập phim, không những tôi có dịp làm một chuyến du lịch đến nhiều nơi trên thế giới, chiếm ngắm cảnh núi rừng bao la hùng vĩ, biết thêm những giống vật kỳ lạ, mà còn học được nhiều bài học thực tế để có thể sống còn trong những điều kiện khó khăn hiểm nghèo. Dĩ nhiên, so với cuộc chiến cam go giữa sự sống và cái chết mà nhiều người Việt nam đã phải trải qua trong cuộc vượt biển hay vượt biên đi tìm tự do, thì các cuộc mạo hiểm của nhân vật Grylls trong “Man vs Wild” chẳng thấm vào đâu. Nhưng tập phim vẫn là nguồn cảm hứng cho óc mạo hiểm và tinh thần chiến đấu của con người.

Ngày nay, tôi thực sự nể phục sự gan dạ của người Tây Phương. Càng lúc càng có nhiều môn thể thao “chết người”. Ngày xưa, thời Hoa kỳ tham chiến tại Việt nam, thỉnh thoảng được xem một buổi biểu diễn nhảy dù, tôi đã phục lăn những người nhào ra khỏi máy bay, không cho bung dù tức khắc, mà nhào lộn vài giây. Ngày nay, tung người ta khỏi máy bay, để rơi tự do cho đến gần mặt đất, bay lượn như trên sóng nước một hồi, có khi xếp thành một đội hình, hoặc ngay cả chơi Skateboard trên không trung...là chuyện thường. Nhìn các cuộc thi đấu trong Thế vận hội Mùa đông, những cuộc đua xe hơi, những cuộc nhào lộn bằng xe đạp hay Skateboard...tôi không thể không thấy lạnh người.

Con người thời đại dường như lúc nào cũng muốn vượt qua những giới hạn thể lý, sự dẻo dai và sức chịu đựng của mình. Nhưng dĩ nhiên, đàng sau những màn biểu diễn vẫn là tham vọng của thành tích và chiến thắng. “Citius, Altius, Fortius” (nhanh hơn, cao hơn, mạnh hơn), khẩu hiệu của Thế vận hội mà ta thường thấy trong các vận động trường nói lên sự khao khát thành tích và chiến thắng ấy. Tựu trung, giới trẻ Tây phương ngày nay  xem ra thích làm người hùng và sẵn sàng tham gia những trò chơi “chết người” để được làm người hùng. Chuyện cô Jessica Watson, 16 tuổi, muốn lập thành tích là người trẻ tuổi nhứt thực hiện thành công chuyến đi vòng quanh trái đất bằng thuyền buồm là một điển hình.

Việt nam là quốc gia ít có thành tích về thể thao nhứt, nhưng lại là nước thích lập thành tích và tự hào về những thành tích ảo nhứt.

Trong bài viết có tựa đề “Bệnh Anh hùng”, được đăng trên trang mạng Talawas dạo tháng 10 năm 2005, tác giả Đinh từ Thức đã so sánh hai ngày lễ cùng được cử hành trong tháng 8 tại Việt nam và Singapore: Việt nam mừng 60 năm ngày cướp chính quyền 19 tháng 8, Singapore kỷ niệm 40 năm ngày độc lập 9 tháng 8.

Tác giả viết rằng theo dõi Việt nam kỷ niệm 60 năm Cách mạng tháng 8, người ta thấy hai chữ “anh hùng” được nhắc tới nhiều hơn cả. Trước hết là diễn văn của chủ tịch nước Trần đức Lương tại quảng trường Ba Đình sáng 2 tháng 9. Ông nói: “Nhìn lại những thành tựu vẻ vang của cách mạng Việt nam 60 năm qua, chúng ta vô cùng tự hào về dân tộc ta, một dân tộc anh hùng...Truyền thống yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng của nhân dân Việt nam chính là những nhân tố cơ bản, cốt lõi làm nên sức mạnh vô địch của nhân dân Việt nam trong thời đại mới”. Rồi ông kết luận: “Dân tộc Việt nam anh hùng, nêu cao truyền thống tự tôn dân tộc, nhất định sẽ lập nên những kỳ tích mới”.

Báo Nhân dân trong số ra ngày 2 tháng 9 nhân dịp kỷ niệm 60 năm Cách mạng tháng 8 cũng viết: “Trải qua 60 năm chiến đấu bảo vệ tổ quốc, xây dựng chủ nghĩa xã hội, Hà nội đã vươn lên mạnh mẽ, xứng đáng là thủ đô Anh hùng của nước Việt nam Anh Hùng”.

Sài gòn, mặc dù mất tên, cũng được trao tặng danh hiệu “anh hùng”. Tự ca tụng mình chưa đủ, mạng lưới chính thức của Đảng cộng sản Việt nam cũng mượn lời báo Mỹ để ca bài anh hùng: “Ngay ở Mỹ, Báo Bưu điện Washington, một trong những tờ báo có đông độc giả, cũng vừa có bài khẳng định: chủ nghĩa anh hùng của nhân dân Việt nam trong cuộc chiến tranh giải phóng này đã khích lệ và tạo nguồn cho hàng triệu người trên khắp địa cầu, kể cả tại Mỹ, đấu tranh chống lại chiến tranh và cường quyền”.

Tự hào về những thành tích anh hùng, Việt nam cũng thích tạo kỳ tích. Những “kỳ tích” mà chủ tịch Trần đức Lương đã báo trước Việt nam sẽ lập nên là gì nếu không phải những chiếc bánh chưng dài nhứt thế giới nhưng lại độn bằng nhân giả, những hàng hóa dỏm và đểu đầy đường, những ông tiến sĩ giả đứng đầu mọi cơ quan. Việt nam ngày nay quả thực cái gì cũng nhứt, kể cả vô văn hóa và vô liêm sỉ cũng nhứt.

Khác với Việt nam, một quốc gia ở Á châu có nhiều thành tích nhứt để tự hào là Singapore lại không bao giờ tự hào.

Theo ghi nhận của tác giả Đinh từ Thức, nhân dịp kỷ niệm 40 năm lập quốc, Singapore đã không nhắc đến bất cứ một thành tích “anh hùng” nào. Thay vì hy sinh con người vì “lý tưởng cách mạng” để làm “anh hùng” như Việt nam, Singapore đã cố gắng chăm sóc và xây dựng người dân của mình để xây dựng một quốc gia tiến bộ. Có biết bao nhiêu cái nhứt để Singapore tự hào như sạch sẽ nhứt, an ninh nhứt. Nhưng trong bài diễn văn đọc nhân dịp kỷ niệm 40 năm độc lập, thủ tướng Lý Hiển Long đã không hề nhắc đến bất cứ thành tích nào.

Có lẽ trên thế giới chẳng có nơi nào tinh thần phục vụ của người dân cao cho bằng ở Singapore. Chẳng hạn thu ngân viên ở các cửa hàng lúc nào cũng niềm nở, kính cẩn đối với khách hàng. Vậy mà thủ tướng Lý Hiển Long còn than rằng Singapore thiếu văn hóa phục vụ tự nhiên. Ông nói: “Singapore chúng ta không có một văn hóa phục vụ tự nhiên...Chúng ta còn phải cố gắng nhiều để đạt trình độ thế giới”. Ông kêu gọi dân chúng hãy xem phục vụ như một danh dự và quyết định nâng cao phẩm chất phục vụ lên hàng quốc sách.

Nếu có đề cao những bậc anh hùng thì thủ tướng Singapore lại nêu gương của một bà cựu thư ký nọ. Vì hoàn cảnh, người phụ nữ 63 tuổi này phải đổi nghề nhiều lần. Và cuối cùng, bà nhận việc lau chùi nhà vệ sinh công cộng để kiếm thêm tiền cho con ăn học. Nhận thấy đứa con không hài lòng về nghề mới của mẹ, bà nói: “chùi nhà vệ sinh không làm mất nhân phẩm”. Kể xong câu chuyện này, thủ tướng Lý Hiển Long kêu gọi mọi người hãy “biết và tin rằng phục vụ là việc làm danh dự, chứ không phải là việc thấp hèn.” (x. Đinh từ Thức, Bệnh Anh hùng, Talawas 25/10/2005)

Theo cái nhìn của thủ tướng Lý Hiển Long, người ta có thể là anh hùng mà không cần phải lập bất cứ một kỳ tích nào. Âm thầm làm những công việc nhỏ bé nhứt, nhưng với tất cả ý thức trách nhiệm và danh dự, một việc làm như thế không phải là dễ dàng. Những chiến công hiển hách nơi chiến trường, những thành công trong chính trị hay kinh doanh, những kỷ lục trong thể dục thể thao, những vượt khó giữa thiên nhiên...không là gì so với những chiến thắng âm thầm trong cuộc sống mỗi ngày trong gia đình, bởi lẽ cuộc chiến chống lại những kẻ thù trong chính bản thân mới là cuộc chiến cam go nhứt. Thành tựu lớn nhỏ hoặc ngay cả kỳ tích thì ai cũng muốn đạt và có thể đạt được ít nhứt một lần trong đời. Nhưng những “kỳ tích” nhàm chán như đi cày, nội trợ bếp núc...mà đời sống hằng ngày luôn có thì ai cũng ngao ngán. Người ta không chết trên lưng ngựa mà lại gục ngã trong xó bếp.

Trong bài thơ có tựa đề “If” (nếu), văn hào Anh viết:

“Nếu con có thể ngẩng cao đầu khi mọi người xung quanh chán nản và trách móc con;

Nếu con có thể tin tưởng nơi chính mình khi mọi người đều nghi ngờ con...

Nếu con có thể chờ đợi và không cảm thấy mỏi mệt vì chờ đợi, hay nếu bị lừa dối mà không lừa dối hay bị thù ghét mà vẫn không thù ghét...thì lúc đó, con ơi, con mới thực sự nên Người”.

Cái mà tôi học được nơi Bear Grylls qua loạt phim của anh là: nếu luôn có sự chuẩn bị chu đáo về tinh thần lẫn thể chất, nếu luôn chấp nhận đối đầu mọi nghịch cảnh với ước muốn sống còn, nếu luôn tìm hiểu thu thập kiến thức về môi trường bên ngoài và cả môi trường bên trong tâm hồn thì chuyện chiến thắng những “kẻ thù” trong nội tâm là điều có thể thực hiện được.

Không có cái can đảm vượt thắng thiên nhiên như Bear Grylls, tôi đóng cửa ở nhà tập thắng cái “thằng tôi”. Nếu có kiếp sau tôi sẽ bước qua giai đoạn “tề gia”. Như vậy “chỉ” cần thêm ba kiếp nữa tôi sẽ vượt qua được chuyện “trị quốc” để bước vào “bình thiên hạ”!!