Maldives : thiên đàng du lịch và nguy cơ cực đoan hóa

30/06/17

Nằm trong Ấn Độ dương và hướng nhìn về Ấn Độ và Sri Lanka từ phía Tây Nam, Maldives được nhiều người Tây Phương xem như một thiên đàng của du lịch. Bao gồm 1.200 đảo, Cộng hòa Maldives chỉ có một diện tích khoảng 298 cây số vuông và với dân số chưa tới nửa triệu người, quốc gia hải đảo này được xem là một trong những nước nhỏ nhất thế giới. Ngoài ra, gần như chìm giữa đại dương, quốc gia hải đảo này là nước thấp nhất so với mực nước biển. Chính vì thế mà Maldives được thế giới nhắc tới nhiều nhất mỗi khi nói đến mối đe dọa của mực nước biển ngày càng dâng cao do hiện tượng hâm nóng của trái đất.

Mới đây Maldives lại được truyền thông thế giới đề cập tới khi nước này gia nhập liên minh chống Qatar do Á Rập Saudi lãnh đạo. Nhưng đáng lo ngại nhất là dạo tháng Tư 2017 vừa qua, một nhà báo chuyên viết trên Blog tên là Yameen Rasheed , 29 tuổi, đã bị một nhóm người tấn công và đâm chết. Được biết Rasheed là người đã từng lên tiếng cảnh cáo về hiện tượng cực đoan hóa tại Maldives. Theo nhà báo tự do này, hiện tượng cực đoan hóa tại Maldives gây thiệt hại rất nhiều cho kinh tế vốn lệ thuộc  vào kỹ nghệ du lịch. Rasheed đã có lý để lên tiếng cảnh cáo về hiện tượng cực đoan hóa, bởi vì Maldives là nước có tỷ lệ cao nhất về con số chiến binh tham gia chiến đấu cho các tổ chức khủng bố tại Syria và Iraq.

Mùa hè năm ngoái, Chính phủ Maldives đã ban hành luật chống khủng bố và kêu gọi gia tăng an ninh tại các khu du lịch cũng như hải cảng và phi trường.

Tháng Giêng vừa qua, bộ trưởng của “Bộ hồi giáo” của Maldives đã cho công bố một số quy định để nhắc nhở các công ty du lịch phải hướng dẫn du khách biết cách “cư xử” đúng cách trong một nước Hồi giáo. Tuy nhiên một số người cho rằng những sáng kiến trên đây chỉ như “dầu cạo gió”, chứ không phải là những biện pháp an ninh thực sự. Những người chỉ trích Chính phủ Maldives cũng nói rằng những sáng kiến này chỉ được đưa ra sau khi bị các nhà đầu tư ngoại quốc cảnh cáo về mối đe dọa cực đoan đối với du khách.

Maldives là một địa điểm du lịch nổi tiếng thế giới. Năm ngoái đã có 1.2 triệu du khách viếng thăm nước này. Dân cư chỉ sống trên 185 trong số 1200 đảo của Maldives. Các đảo không người ở được hoàn toàn sử dụng cho những mục đích kinh tế trong đó nông nghiệp và du lịch là hai yếu tố chính. Kỹ nghệ du lịch chiếm đến 28 phần trăm tổng sản lượng quốc gia và hơn 60 phần trăm nguồn  ngoại tệ. Hơn 90 phần trăm thu nhập của chính phủ đến từ thuế đánh trên du lịch và hàng nhập cảng. Ngoài ra kỹ nghệ du lịch cũng tạo ra công ăn việc làm và gia tăng thu nhập cho các kỹ nghệ có liên hệ với du lịch. Như một số nhà báo tự do cảnh cáo, kỹ nghệ du lịch của Maldives sẽ chịu thiệt thòi nhiều và như vậy cũng sẽ làm suy yếu kinh tế của nước này nếu hiện tượng cực đoan hóa đe dọa an ninh của du khách.

Trước đây, Maldives đã  được cai trị trong 3 thập niên liền với bàn tay sắt của tổng thống Maumoon Abdul Gayoom. Dù vậy Maldives vẫn được thế giới xem như một nước Hồi giáo ôn hòa. Mãi đến năm 2008, Maldives mới thực sự bước vào thể chế dân chủ. Nhưng với chế độ dân chủ, tự do phát biểu được nới lỏng và đây cũng chính là lúc các ý thực hệ bảo thủ như Hồi giáo Salafi len lỏi vào. Thật ra, tự nó,  Salafi không phải là một hệ phái Hồi giáo cực đoan. Nhưng đây là một hình thức Hồi giáo được du nhập vào Maldives và nhiều nơi khác từ Á Rập Saudi. Vấn đề là hiện nay tất cả mọi đại học và Bộ Hồi giáo của Maldives đều “tuyên xưng” hệ phái Hồi giáo Salafi này. Người ta không ngạc nhiên tại sao ngày nay Maldives đã sản xuất một tỷ lệ chiến binh Hồi giáo cực đoan cao nhất thế giới.

Salafi là một nhánh của hệ phái Hồi giáo Sunni. Những người theo Hồi giáo Salafi chủ trương trở về những truyền thống tiên khởi của Hồi giáo. Không những bảo thủ, họ cũng tỏ ra bất khoan nhượng đối với những người ngoài Hồi giáo và ngay cả những người Hồi giáo không cùng hệ phái. Phần lớn các tín đồ Hồi giáo tại những nước như Qatar, các vương quốc Á rập thống nhất và Á Rập Saudi đều theo Salafi. Riêng tại Á Rập Saudi, mặc dù chỉ là một thiểu số, Hồi giáo Salafi có một ảnh hưởng lớn.

Hồi giáo tại Maldives theo hệ phái Salafi cho nên dễ có khuynh hướng bảo thủ và ngay cả cực đoan.Trong những năm gần đây, bất cứ ai lên tiếng cảnh cáo về hiện tượng cực đoan hóa tại Maldives cũng đều bị đe dọa. Năm 2014, một ký giả Maldives nổi tiếng là ông Ahmed Rilwan Abdulla đã bị bắt cóc vì đã có những bài viết lên án chủ nghĩa cực đoan và kêu gọi thiết lập một thể chế thế tục.

Dạo tháng Năm vừa qua, cảnh sát Maldives cho biết đã bắt giữ 7 nghi phạm trong vụ sát hại nhà báo Rasheed. Tuy nhiên những người thân của ông Rasheed nói rằng họ không hy vọng là vụ án của ông sẽ được giải quyết nếu không có áp lực từ bên ngoài Maldives.

Tháng trước, luật sư đại diện cho gia đình của ông Rasheed đã viết thư gởi cho Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc để kêu gọi mở một cuộc điều tra độc lập.

Cuộc tấn công cuối cùng nhắm vào du khách ngoại quốc đã xảy ra cách đây một thập niên. Một nhóm cực đoan đã cho nổ một trái bom tự chế tại một công viên ở Thủ đô Malé. Nhiều du khách bị thương. Hiện nay, du khách vẫn không được bảo đảm an ninh.

Năm ngoái, có hai khu du lịch đã bị một nhóm người bịt mặt tấn công và trói chặt các nhân viên bảo vệ. Tuy nhiên chính phủ Maldives vẫn luôn lên tiếng khẳng định rằng lực lượng an ninh quốc gia được huấn luyện rất kỹ để đối phó với bất cứ tình huống nào. Chính phủ Maldives cũng cho rằng các nhân viên an ninh trong các khu du lịch không cần phải mang khí giới. Chính các lực lượng an ninh cũng nói rằng không có bằng chứng nào cho thấy có một cuộc tấn công có tổ chức sắp xảy ra trong nước. Tuy nhiên, một cảnh sát viên, xin được dấu tên đã nói với phóng viên của báo The New York Times rằng sự kiện một nữ giáo viên bị cho nghỉ việc vì đã mặc y phục trùm kín từ đầu xuống chân (niqab) và việc Tổng thống Donald Trump ký sắc lệnh không cho công dân của một số nước Hồi giáo vào Mỹ, đã tạo ra náo loạn tại Maldives, là một điều đáng lo ngại. Những diễn tiến như thế có thể đổ thêm dầu vào  ngọn lửa cực đoan hóa hiện đang âm ỉ cháy tại Maldives. Đáng lo ngại hơn nữa khi các chiến binh cực đoan từ các nước Iraq và Syria trở về. Đây là những người rất ghét kỹ nghệ du lịch!

Sự kiện Maldives gia nhập liên minh chống Qatar do Á Rập Saudi lãnh đạo có thể giúp rọi một chút ánh sáng vào hiện tượng cực đoan hóa ngày càng gia tăng tại nước này. Trước khi trở thành một nước Hồi giáo, Maldives đã từng chịu ảnh hưởng lớn lao của Phật Giáo và trước Phật Giáo là Ấn Độ Giáo. Phật Giáo có lẽ đã được du nhập vào Maldives vào Thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên. Đây là thời kỳ Hoàng đế Ashoka cai trị hầu như toàn lãnh thổ Ấn Độ. Được người dân Maldives đón nhận một cách tích cực, Phật Giáo đã trở thành quốc giáo của Maldives trong suốt một thời kỳ kéo dài cho đến Thế kỷ thứ 12 sau Công nguyên. Các cuộc khảo cổ đã cho thấy di tích Phật Giáo đã có mặt tại rất nhiều đảo của Maldives.

Kể từ Thế kỷ 12 sau Công nguyên, cái lái buôn Á Rập bắt đầu mở rộng thị trường sang Ấn Độ Dương và dĩ nhiên đã đặt chân đến Maldives. Đây là một trong lý do tại sao vị vua Phật giáo cuối cùng của Maldives là Dhovemi đã cảo đạo sang Hồi giáo năm 1153. Sau khi cải đạo, ông đã trở thành một quốc vương Hồi giáo với tên mới là Muhammad al Adill. Ông đã khai mở một loạt sáu triều đại Hồi giáo kéo dài cho đến năm 1932. Người đã khuyến dụ vua Dhovemi cải đạo sang Hồi giáo là một người Hồi giáo thuộc hệ phái Sunni tên là Abu al Barakat. Hiện các sử gia vẫn đang tranh luận với nhau về nguồn gốc của người khách quý này. Người thì nói ông đến từ Bắc Phi. Kẻ lại bảo ông là người Somali. Chỉ có một điều chắc chắn là hiện mộ của ông vẫn còn tại Thủ đô Malé. So với một số khu vực khác tại Nam Á, việc cải đạo của Maldives sang Hồi Giáo tương đối trễ.

Năm 1558, sau khi đặt chân đến Maldives, người Bồ Đào Nha đã cho xây dựng một pháo đài tại đây. Ngoài ra họ cũng tìm cách áp đặt Kitô Giáo lên người dân Maldives. Hành động này đã làm bùng nổ một cuộc nổi dậy của dân chúng Maldives. 15 năm sau, người Bồ Đào Nha đã hoàn toàn bị đẩy ra khỏi Maldives. Người Maldives đã kỷ niệm biến cố này như ngày quốc khánh của họ.

Vào giữa Thế kỷ 17, người Hòa Lan nhào vào thế chân người Bồ Đào Nha để rồi đến năm 1796 lại bị người Anh hất chân ra khỏi Maldives và biến nước này thành một khu vực bảo hộ của họ.

Maldives nằm dưới sự bảo hộ của Anh Quốc cho đến năm 1953. Đây là năm thể chế quân chủ tại nước này bị gián đoạn và trở thành Cộng hòa dưới sự lãnh đạo của tổng thống tiên khởi là ông Muhammad Amin Didi. Lúc còn làm thủ tướng, ông này đã có công quốc hữu hóa kỹ nghệ xuất cảng hải sản. Khi lên làm tổng thống ông đã có công cải tổ hệ thống giáo dục và thăng tiến quyền của phụ nữ. Tuy nhiên, những người Hồi giáo bảo thủ tại Thủ đô Malé đã lật đổ ông và trong một cuộc nổi loạn vì tình trạng khan hiếm thực phẩm, ông đã bị một nhóm côn đồ hành hung. Ông đã qua đời trên một hòn đảo bên cạnh.

Với chính sách bãi bỏ chế độ thực dân, năm 1965 Anh Quốc đã ký thỏa hiệp với Maldives để chuẩn bị trao trả độc lập cho nước này. Quốc vương Muhammad Fareed Didi tái lập chế độ quân chủ. Nhưng 2 năm sau, Quốc hội nước này đã thảo luận về việc có nên duy trì chế độ quân chủ hay thiết lập Cộng hòa không. Kết quả cuộc biểu quyết cho thấy đa số dân biểu bỏ phiếu ủng hộ việc thành lập cộng hòa. Một năm sau, kết quả của một cuộc trưng cầu dân ý đã chấm dứt chế độ quân chủ vốn đã kéo dài hơn 8 thế kỷ tại Maldives.

Nền Đệ nhị Cộng hòa do Tổng thống Mamoon Abdul Gayoom lãnh đạo kéo dài trong 3 thập niên. Đây là thời kỳ tương đối ổn định nhất tại nước này. Chính dưới thời của vị tổng thống này mà kỹ nghệ du lịch của Maldives phát triển mạnh và quan hệ ngoại giao của nước này với các nước khác cũng được đẩy mạnh.

Năm 2008, một hiến pháp mới được thông qua và một cuộc bầu cử tổng thống trực tiếp đã được tổ chức. Lãnh tụ của Đảng Dân Chủ là ông Mohamed Nasheed đắc cử. Nhưng năm 2011, nại đến việc bảo vệ Hồi Giáo, phe đối lập đã mở nhiều chiến dịch chống lại ông và xách động quân đội và cảnh sát đảo chính. Tổng thống Nasheed đành phải từ chức. Không những thế ông còn bị bắt giữ và bị kết án vì tội khủng bố. Nhờ sự can thiệp của Liên Hiệp Quốc, ông Nasheed mới được trả tự do. Năm 2013, ông Nasheed tái tranh cử và đắc cử. Nhưng Tối cao Pháp viện Maldives đã bác bỏ kết quả bầu cử và cho bỏ phiếu lại. Kết quả cuộc bầu cử đã đưa một người em cùng mẹ khác cha với cựu Tổng thống Gayoom là ông Abdulla Yameen lên làm tổng thống. Ông này có chủ trương kết thân với Trung Cộng và đưa ra chính sách lấy Hồi Giáo làm thuẩn đỡ chống lại các nước Tây Phương. Cánh cửa cực đoan hóa đã từ từ mở rộng. Mây mù đã bắt đầu che phủ trên thiên đàng du lịch của Maldives vì con số các chiến binh người Maldives hiện đang chiến đấu cho “Quốc gia Hồi giáo” tại Trung Đông.

Nguồn: (https://www.nytimes.com/2017/06/18/world/asia/maldives-islamic-radicalismhttps://en.wikipedia.org/wiki/Maldives)