Hoa Kỳ: văn hóa súng đạn!

28/07/17

Một buối tối tuần vừa qua, một người phụ nữ Úc đang sống tại Hoa Kỳ đã gọi số 911 để báo tin cho cảnh sát về một hành động khả nghi đang xảy ra trong khu vực bà đang ở. Một viên cảnh sát đã đến và nã súng vào người phụ này. Nguyên nhân của vụ nổ súng khiến người phụ nữ thiệt mạng hiện vẫn chưa được làm sáng tỏ.

Người phụ nữ Úc tên là Justine Ruszczyk đã định cư tại Minnesota từ năm 2014. Bà đã đính hôn với một người Mỹ. Cái chết của bà đã trở thành một trong những tin hàng đầu tại Mỹ và Úc trong những ngày vừa qua và làm nóng lên cuộc tranh luận vốn đã sôi nỗi về việc mang súng của nhân viên công lực cũng như của thường dân tại Hoa Kỳ.

Theo một bản phúc trình của Cơ quan Điều tra Liên bang FBI của Hoa Kỳ hồi năm 2014, nước này hiện đang có khoảng 900.000 nhân viên công lực.

Nước nào mà chẳng có nhân viên công lực. Nhưng trên thế giới hiện nay chỉ có 19 nước, trong đó có Anh quốc, Ái Nhĩ Lan, Băng Đảo và Na Uy, không  để cho các nhân viên công lực của họ phải mang khí giới. Ba phần tư các nước tại các đảo ở Nam Thái Bình Dương cũng không trao khí giới vào tay các cảnh sát viên. Vậy mà tại những nước trong đó cảnh sát không mang khí giới tỷ lệ giết người bằng súng ống thấp hơn rất nhiều so với những nước trang bị khí giới cho cảnh sát. Có lẽ đây là lý do tại sao, mặc dù phần lớn các nước trên thế giới trang bị khí giới cho nhân viên công lực, một số lại chọn không để cho cảnh sát của họ mang khí giới.

Tại Hoa Kỳ, theo các số liệu của Cơ quan FBI, trong năm 2015 vừa qua, đã có 41 cảnh sát viên bị giết chết trong lúc thi hành công vụ. Với Chương trình “Báo cáo về tội ác của nhân viên công lực”, FBI cũng cho biết thường dân bị cảnh sát giết chết được xếp vào loại “sát nhân có thể biện minh được”.

Theo Chương trình nói trên, từ năm 2008 đến năm 2012, mỗi năm tại Hoa Kỳ có khoảng 400 người bị cảnh sát giết chết. Nhưng nhiều tổ chức bênh vực nhân quyền nói rằng con số này có thể cao hơn. Các tổ chức này nói rằng sở dĩ con số nạn nhân bị cảnh sát giết chết thấp là vì các bản báo cáo của cảnh sát thiếu minh bạch. Theo báo the Washington Post, chỉ tính đến tháng 7 năm nay thôi, con số thường dân bị cảnh sát giết chết đã lên đến 547 người. Tuy nhiên, hầu như cảnh sát viên nào dính líu đến những vụ bắn giết như thế cũng đều được trắng án. Trong năm 2017 này, tính đến nay cũng đã có 3 vụ cảnh sát bắn chết thường dân. Các cảnh sát viên cho biết họ đã phải rút súng và bóp cò vì sợ cho tính mạng của họ. Các cuộn băng ghi lại những gì đã diễn ra tại hiện trường đã được các luật sư trình ra trước tòa án và bồi thẩm đoàn. Nhưng trong cả ba trường hợp, tất cả các cảnh sát viên đều được trắng án.

Con số thường dân tại Hoa Kỳ bị cảnh sát giết chết không chỉ đặt vấn đề về việc cảnh sát Mỹ mang khí giới trong lúc thi hành công vụ mà con nói lên một thực trạng đáng lo ngại là con số thường dân Mỹ có trang bị súng ống. Văn hóa súng ống vẫn mãi mãi là một vấn đề không có giải pháp tại Hoa Kỳ.

Theo một bản phúc trình của Viện Công lý Quốc gia (NIJ: National Institute of Justice) được công bố năm 2009, con số súng ống mà thường dân Mỹ đang sở hữu lên đến 310 triệu. Trên toàn thế giới hiện có khoảng 650 triệu súng ống nằm trong tay thường dân. Điều này có nghĩa là người Mỹ chiếm đến gần một nửa số khí giới  của tư nhân trên toàn thế giới. Đứng hạng nhì thế giới về khí giới của tư nhân, Ấn Độ cũng chỉ có khoảng 46 triệu súng ống hiện nằm trong tay thường dân. Nhìn chung, theo một cuộc thăm dò được tổ chức “Thăm dò về vũ khí nhẹ” (Small Arms Survey) có trụ sở tại Thụy Sĩ thực hiện, kể từ năm 2007, con số khí giới do thường dân sở hữu đã gia tăng. Đây là cơ hội để các công ty sản xuất khí giới ăn nên làm ra!

Theo tổ chức “Thăm dò về vũ khí nhẹ”, rất khó biết được con số khí giới nhẹ hiện có trong tay thường dân trên toàn thế giới: rất nhiều khí giới không được khai báo, các tổ chức buôn bán khí giới bất hợp pháp cũng che đậy và nhất là tại những vùng có xung đột vũ trang, việc kiểm soát và thăm dò lại càng khó khăn hơn.

Nhưng theo các số liệu có thể tin tưởng được, Hoa Kỳ vẫn luôn chiếm giải quán quân về số khí giới của thường dân tính theo đầu người. Theo một cuộc nghiên cứu của Trung tâm Thăm dò Pew Center, cứ 10 người Mỹ thì có 4 người cho biết hoặc là đang  có một cây súng trong tay  hoặc là đang sống trong một ngôi nhà có súng. Cũng theo cuộc thăm dò này, 48 phần trăm người Mỹ nói rằng họ đã lớn lên trong một gia đình có trang bị súng ống.

Cuộc thăm dò nói trên cũng cho biết: 66 phần trăm những người đang có khí giới tiết lộ rằng họ có nhiều loại khí giới khác nhau. Gần ba phần tư những người đang có khí giới trong tay nói rằng họ không thể tưởng tượng được tại sao không sở hữu khí giới.

Yemen, một quốc gia nghèo nàn lạc hậu bên Trung Đông và hiện đang trải qua một cuộc nội chiến tàn khốc từ hơn 2 năm qua,   đứng hàng thứ hai trên thế giới về tỷ lệ sở hữu khí giới tính theo đầu người.  Nhưng nếu so với Hoa Kỳ thì số người thực sự có khí giới cũng chẳng là bao.

Dĩ nhiên, chơi gươm thì chết vì gươm. Theo Tổ chức Y tế Thế giới Who (World Health Organization) Hoa Kỳ là một trong những nước phát triển trên thế giới có tỷ lệ chết vì súng ống cao nhất. Các số liệu của năm 2010 cho thấy con số người Mỹ chết vì súng ống cao gấp 51 lần so với Vương quốc Anh. Theo một cuộc nghiên cứu được cho công bố trên báo the Journal Pediatrics (báo khoa nhi đồng) hồi tháng trước, chỉ riêng trẻ con thôi, con số trẻ em Mỹ chết vì thương tích do súng ống gây ra mỗi năm lên đến trên 1.200 em.

Có đến hai phần ba những người Mỹ đang có súng ống trong tay nói rằng lý do chính khiến họ mua súng là để tự vệ. Tuy nhiên, cuộc thăm dò của Trung tâm Pew Center lại cho thấy phần lớn những cái chết gắn liền với súng ống đều là những vụ “mình tự bắn mình” mà thôi! Những vụ tự tử bằng súng ống tại Hoa Kỳ cao gắp 8 lần so với các nước phát triển khác.

Dĩ nhiên  tỷ lệ sát nhân bằng súng ống tại Mỹ thấp hơn nhiều nước Châu Mỹ La Tinh. Theo cuộc thăm dò của tổ chức “Thăm dò về vũ khí nhẹ”, El Salvador hiện là nước Nam Mỹ có tỷ lệ sát nhân bằng súng ống cao nhất thế giới. Tại nước này, cứ 100.000 dân thì có hơn 90 người chết vì súng ống.

Từ năm 2010 đến năm 2015, một quốc gia khác tại Nam Mỹ là Honduras cũng có tỷ lệ sát nhân bằng súng ống rất cao: cứ trong 100.000 dân thì có khoảng 67 người bị giết chết bằng súng ống.

Venezuela cũng có một tỷ lệ rất cao về những vụ giết người bằng súng ống như thế.

Tuy nhiên nếu xét về những vụ thảm sát, tức những vụ bắn giết gây thiệt mạng cho nhiều người một lúc, thì chẳng có nước nào qua mặt được Hoa Kỳ. Hoa Kỳ vẫn đứng đầu thế giới về những vụ bắn giết tập thể và ở nơi công cộng.

Cuộc tấn công tại Orlando, Tiểu bang Florida hồi năm 2016 đã làm cho 49 người thiệt mạng. Đây là cuộc tàn sát có đông nạn nhân nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Năm 2012, tại Newtown, tiểu bang Connecticut, một thanh niên 20 tuổi tên là Adam Lanza, sau khi giết mẹ, đã cầm súng đến một trường tiểu học và bắn giết 26 em học sinh và một số giáo viên của trường. Năm 2007, 32 người đã bị giết chết trong một vụ thảm sát tại Trường đại học Kỹ thuật Virginia Tech. Trước đó, khủng khiếp hơn nữa, vào năm 1999, một học sinh đã xách súng bắn xối xả vào trường trung học Columbine, Tiểu bang Collorado. Cuộc thảm sát đã làm thiệt mạng 13 người và gây thương thích cho 20 người khác. Đó là những cuộc bắn giết làm thiệt mạng nhiều người. Còn chuyện bắn giết lẻ tẻ xảy ra như cơm bữa thì có lẽ kể ra không xuể.

Những cuộc bắn giết như thế luôn làm nóng dậy những cuộc tranh cãi về việc kiểm soát súng ống tại Hoa Kỳ. Nhưng oái oăm thay, cứ sau một cuộc thảm sát, số người đòi hỏi phải có súng riêng để tự vệ  lại cũng nhiều hơn. Và dĩ nhiên, luật lệ kiểm soát và hạn chế việc bán súng cũng trở nên lỏng lẻo hơn.

Dạo tháng Hai vừa qua, đương kim Tổng thống Donald Trump đã ban hành một biện pháp nhằm xóa bỏ những luật hạn chế việc tư nhân chiếm hữu và sử dụng súng ống dưới thời Tổng thống Barack Obama. Khi đưa ra những hạn chế này, Tổng thống Obama đặc biệt nhắm đến những người mắc bệnh tâm thần. Những người ủng hộ luật kiểm soát súng ống của Tổng thống Obama tin rằng luật này giúp ngăn ngừa được một số vụ tự tử và những cái chết do tai nạn vì súng ống gây ra. Tuy nhiên kể từ khi ông Donald Trump nhậm chức tổng thống và Đảng Cộng Hòa kiểm soát cả Hạ Viện lẫn Thượng Viện, luật kiểm soát súng ống của Tổng thống Obama đã bị đảo ngược. Đặc biệt Hiệp hội Súng Toàn quốc (National Rifle Association) và Liên hiệp các Quyền Tự do Dân sự Mỹ (American Civil Liberties Union) đã kịch liệt chống lại luật kiểm soát súng dưới thời Tổng thống Obama. Liên hiệp các Quyền Tự do Dân sự Mỹ cho rằng không nên gắn liền bạo động với tâm thần. Trong một lá thư gởi cho Quốc hội, Liên hiệp này lập luận rằng không có bất cứ bằng chứng nào cho thấy có sự liên hệ giữa bệnh tâm thần và bạo động, mà trái lại chính những người mắc bệnh tâm thần mới là nạn nhân của bạo động.

Như vậy, phe bảo vệ nền văn hóa súng ống tại Hoa Kỳ lúc nào cũng thắng thế!

Có lẽ Hoa Kỳ vẫn không chịu học bài học về việc kiểm soát và hạn chế súng ống của tư nhân tại nhiều nước trên thế giới. Nhìn chung, bất cứ nơi nào có hạn chế súng ống tư nhân, nơi đó người ta đều thấy các vụ thảm sát giảm hẳn.

Úc Đại Lợi là một trường hợp điển hình. Tại quốc gia miệt dưới này, từ năm 1987 đến năm 1996 đã xảy ra tất cả 4 vụ thảm sát bằng súng ống. Dĩ nhiên so với Hoa Kỳ, con số này chẳng thấm vào đâu. Hơn nữa dân số Úc không bằng một phần mười dân số Mỹ.

Được nhắc đến nhiều nhất là vụ thảm sát xảy ra tại Port Arthur, Tiểu bang Tasmania  dạo tháng Tư năm 1996. Liền sau cuộc thảm sát này, người dân Úc đã kịch liệt  chống lại việc cho phép tư nhân mang súng ống. Trước áp lực của dân chúng, Quốc Hội Úc dưới thời Thủ tướng John Howard đã thông qua những biện pháp nhằm kiểm soát chặt chẽ việc cho phép tư nhân sử dụng súng ống. Kể từ đó đến nay, không còn một vụ thảm sát nào xảy ra tại Úc Đại Lợi nữa.

(Nguồn:http://edition.cnn.com/2017/07/19/world/us-gun-crime-police-shooting-statistics/index.html?sr=homepage-australia)