Để nhớ và để quên

Chu Thập

11/02/14

Trong những điều bình dị trong cuộc sống, có lẽ hai cái hồ “Thủy ngư canh” (Aquaponics) trong vườn đàng sau nhà tôi là nơi giúp tôi thư giãn nhiều nhứt và đồng thời cũng gợi lên cho tôi nhiều bài học quý giá nhứt. Ngay từ đầu, những người giúp thiết kế “hệ thống” chăn nuôi và canh tác này đã cảnh cáo chúng tôi rằng chúng tôi sẽ “mất” rất nhiều thì giờ vì nó. Mất giờ không phải vì phải bỏ công chăm sóc, cho bằng vì thích thú.Cứ đứng ngắm đàn cá trong hồ “ăn chơi” khỏe mạnh và rau cỏ xanh tươi trên bồn là chúng tôi cứ phải ngất ngây có khi cả  hàng giờ. Với phương pháp phối hợp chăn nuôi ở dưới và canh tác ở trên, “Thủy ngư canh” là một điển hình về cân bằng sinh thái. Cặn bã do cá thải ra được vi khuẩn có trong nước “chế biến” và được bom lên tưới rau xanh trồng trên bồn. Rau xanh lọc nước và trả lại vào hồ. Cá lúc nào cũng có nước sạch để thở và để “vui chơi”. Có những hôm tự nhiên cá biến ăn. Đây là dấu hiệu cho thấy cặn bã trong hồ không được “tái sinh”. Cũng có lúc rau trên bồn trông cũng “buồn”. Điều này có nghĩa là cân bằng sinh thái đã bị phá vỡ. Tựu trung, trong phương pháp “Thủy ngư canh”, cần phải làm thế nào để cá cũng như rau không phải bị đầu độc vì chất thãi hay cặn bã từ thực phẩm.

Những lúc đứng “thiền” bên hồ “Thủy ngư canh”, tôi rút ra được một bài học quý giá cho bản thân: thân thể tôi không thể nào khỏe mạnh nếu “cặn bã” từ thức ăn do tôi tiếp nhận không được thải ra ngoài mà vẫn cứ “ở lì” trong tôi. Bài học này lại được củng cố qua bài nghiên cứu có tựa đề “Tử thần ở trong đường ruột già” của bác sĩ Gen JM Dillague mà một người bạn vong niên vừa mới gởi đến cho tôi. Như thường lệ, cứ nhận được một “bài học” nào có liên quan đến việc chăm sóc sức khỏe là tôi đọc ngấu nghiến và giữ lại để nghiền ngẫm. Theo bác sĩ Dillague, nguyên nhân của bệnh tật trong con người có thể bắt nguồn từ sự tích tụ cặn bã bên trong cơ thể. Ông khuyên chúng ta hãy thử tưởng tượng cơ thể chúng ta như một cái hồ nuôi cá kiểng trong nhà. Giống như cái hồ này, 70% cơ thể chúng ta là dung dịch nước. Các tế bào của chúng ta giống như các con cá vàng đang bơi tung tăng trong khung cảnh hồ cá đầy nước. Lý do khiến cá chết không phải vì chúng ta không cho cá ăn mà vì chúng ta đã không giữ cho nước được sạch sẽ. Cơ thể chúng ta cũng chẳng khác nào một cái hồ nuôi cá kiểng. Chất độc hoặc cặn bã cũng có thể tích tụ trong cơ thể chúng ta. Chúng có thể đi vào các tế bào và can thiệp vào chức năng của các tế bào hoặc làm biến dạng DNA trong tế bào khiến cho các tế bào trở nên bất thường do đó không còn hoạt động theo đúng chức năng của chúng hoặc tạo ra những kết quả bất thường.

Trong cơ thể con người, một trong những bộ phận có nhiệm vụ phải loại trừ cặn bã độc hại chính là ruột già. Ruột già chính là “cái thùng rác” của cơ thể. Nó có nhiệm vụ tháo đổ rác rưởi và cặn bã từ cơ thể ra ngoài. Cách thức ăn uống, lối sống và việc xử dụng thuốc men đã đưa đến chỗ tích lũy chất cặn bã hoặc phân trong ruột già. Sự thất bại trong việc tiêu trừ cặn bã một cách đúng mức đã đưa đến sự tồn động chất cặn bã trong cơ thể.

Theo phân tích của bác sĩ Dillague, phân trong ruột già chính là cặn bã tích tụ từ thức ăn và tất cả những gì cơ thể chúng ta tiếp nhận. Phân bị tồn động đang tan rã hoặc thối rữa trong ruột già tạo ra chất độc cùng chất hơi khí thẩm thấu vào mạch máu và tích tụ lại trong các mô và các bộ phận trong cơ thể. Một khi cái thùng rác là ruột già đã đầy tràn mà không bị đổ đi nhưng lại tiếp tục nhận thêm rác thì đương nhiên số rác thặng dư ấy sẽ tràn ra các mô tế bào xung quanh và thấm vào hệ thống trong cơ thể. Và dĩ nhiên, một thân xác đầy cặn bã bẩn thỉu sẽ không tránh khỏi vô số những hậu quả như bệnh ngoài da(mụn, viêm, ngứa), nhức đầu, cảm mạo thường xuyên, viêm xoang mũi, ho, hơi thở dốc, tức ngực, táo bón, ăn không tiêu, đau nhức bắp thịt và khớp xương, thiếu năng lực, lên cân... và cuối cùng “dở hơi”, khó tính. Hèn chi người ta thường nói đến những bộ mặt “táo bón”!

“Cặn bã” trong cơ thể ảnh hưởng đến tính khí con người là chuyện không thể chối cãi được. Nhưng không chỉ có cơ thể mới tích lủy cặn bã. “Cặn bã” trong tinh thần có khi còn độc hại hơn nhiều. Kinh nghiệm cho tôi thấy có những điều tôi muốn quên đi hoặc tống khứ ra bên ngoài mà vẫn không làm được. Trong những “cặn bã” vẫn cứ mãi bám vào thành trì của ký ức ấy, độc hại nhứt có lẽ là nỗi cay đắng, muộn phiền và nhứt là sự thù hận.

Tôi hoàn toàn cảm thông với tác giả viết tạp ghi mà tôi cho là sâu sắc nhứt hiện nay là nhà văn Huy Phương. Trong bài viết có tựa đề “ Có những điều khó quên” đăng trên báo Người Việt số ra ngày 9 tháng 2 vừa qua, nhà văn Huy Phương đã kể lại một cơn ác mộng mới đây của ông, trong đó ông thấy mình “ đang ở trong nhà tù cộng sản với niềm vô vọng không biết ngày nào mới được thả về”. Đây cũng là cơn ác mộng mà nguyên một tháng trời khi mới trốn khỏi Việt Nam, đêm nào tôi cũng trải qua. Có điều theo tác giả Huy Phương, “sau bao nhiêu năm tù đày và cả cái đất nước tôi(tác giả) đã sống nhiều năm khi ra tù đã mang lại cho tôi nỗi ghê sợ và căm ghét chế độ cộng sản như thế nào, nhưng nếu nói tìm lại một khuôn mặt quản giáo coi tù hay vệ binh nào đã để lại cái ấn tượng khổ đâu cho tôi trong suốt những năm tù, thì tôi không tìm ra”. Thay vì nhớ những khuôn mặt “cộng sản” thứ thiệt ấy, ông lại bị ám ảnh bởi những kẻ mà ông gọi là những người đâm sau lưng chiến sĩ. Họ là những người cùng đơn vị, cũng mang thân phận tù đày như ông, nhưng trong chốn lao tù, đã “trở mặt” để hảm hại đồng đội của mình bằng những hành động hèn hạ, bẩn thỉu. Tác giả Huy Phương viết rằng đã hơn “35 năm trôi qua” nhưng ông chưa quên được hình ảnh của những người như thế. Lại càng khó quên hơn nữa khi gặp lại những con người đó trên đất Mỹ.

Tôi hiểu được nỗi đau của nhà văn Huy Phương. Ông chia sẻ: “ Nhiều lúc vô tình, tôi gặp những anh “đội trưởng” đâm sau lưng chiến hữu mà tôi đã kể ở trên, ở một quán cà phê đông người nào đó ở trên đất Mỹ. Phần đông, hình như họ đã quên những gì họ đã làm hay họ giả vờ quên, nhưng với tôi thì không, tôi không bao giờ quên họ, mặc dù thường tôi vẫn bào chữa cho họ, cho rằng chẳng qua vì quá yếu đuối. Cả một quá khứ đau đớn hiện ra với tất cả tên tuổi và hình ảnh của những nạn nhân là những bạn tù của tôi. Có lẽ đó là một khuyết điểm của cá nhân tôi, nhưng ở đời, “tiết trực” thì dễ nhưng “tâm hư”mới là khó. Người ta nói nhiều điều có thể tha thứ, nhưng không thể quên. Nếu quên được thì tôi đã không bao giờ có những giấc mơ thấy mình đang còn ở trong trại tù, như cơn ác mộng đêm qua”.

Tôi nghĩ có lẽ đó cũng là tâm tình mà nhà văn Nguyễn Thư Hiên, tác giả của quyển hồi ký nổi tiếng “Đêm giữa ban ngày”, đã muốn gởi gắm qua truyện ngắn có tựa đề “ Ông thông gia” , sáng tác đã lâu, nhưng vừa được đăng lại trên Đàn Chim Việt Online hôm 8 tháng 2 vừa qua. Tác giả kể lại nỗi khổ tâm và dằn vặt của một người Việt tỵ nạn tại Đức. Ông này trước kia ở ngoài Bắc, chuyên môn buôn bán đồ cổ, làm ăn khá thành công, nhưng bị một tên công an cướp của và cho vào tù mà không hề được xét xử. Oái ăm là tỵ nạn sang Đức, ông gặp lại tên công an ấy, cũng đến được bến bờ tự do như một người tỵ nạn. Nhưng éo le hơn nữa là thằng con trai của ông lại đi thương đứa con gái của tên công an ấy và xin được cưới cô ta làm vợ. Vì không muốn giáp mặt với kẻ thù, cho nên ông đã nhờ một người bạn ( người kể lại câu chuyện) đóng vai người cha nuôi  để đi hỏi vợ cho con ông. Chuyện còn tréo cẳng ngổng hơn nữa là người kể chuyện, khi giáp mặt với cha của cô gái, mới biết rằng hắn cũng chính là tên công an đã từng làm phụ tá trong một cuộc hỏi cung những người bị bắt trong một cuộc vượt biên không thành ở Sài Gòn mà ông có tham dự vào. Như vậy, cha cô dâu không chỉ là kẻ thù của cha chú rễ, mà còn là kẻ thù của người đóng vai cha nuôi của chú nữa. Người kể chuyện chia sẻ: “ Điều này tôi giấu, không nói ra. Nếu tôi nói, có thể “cô” Lương(cha chú rễ) sẽ cảm thấy lòng căm thù của “cô” được san sẻ. Nhưng, khốn nạn thay, không phải vì được san sẻ mà hận thù nơi “ cô” nhẹ đi. Có khi nó còn nặng thêm, vì “cô” thấy nó có lý hơn”.

Tác giả kết thúc câu chuyện như sau: “ Chỉ có thời gian mới có khả năng xóa đi hận thù. Mà thời gian đủ để xóa là bao lâu thì không ai biết, không ai có thể chỉ ra.

Ba năm liền, hai ông thông gia không giáp mặt nhau, không gủi cho nhau một lời hỏi thăm. Năm thứ tư, tôi bắt gặp hai kẻ thù một thời đi cùng nhau ở quảng trường Brandenburg. Giữa hai người là đứa cháu mới chập chững biết đi. Nó tin cậy giao hai bàn tay bé tí cho hai ông nó dắt”.

Tôi nhớ có đọc ở đâu đó câu nói: “Dường như sứ mệnh chính yếu của con người trên mặt đất này là nhớ”. Ngay cả những người mà chúng ta cho là không còn trí nhớ cũng vẫn cứ nhớ. Tôi thích trí nhớ của những người này. Phần lớn họ nhớ lại những kỷ niệm đẹp của tuổi thơ hơn là những gì đã làm cho họ phải đau khổ. Có lẽ nỗi đau lớn nhứt trong đời người là cứ phải nhớ đến kẻ thù của mình. Đây là thứ “cặn bã” tinh thần độc hại hơn cả, nhưng lại khó tống khứ ra ngoài hơn cả. Nhưng cũng như nhà văn Nguyễn Thư Hiên, tôi tin rằng thời gian có khả năng xóa đi hận thù. Chỉ có thời gian mới có thể giúp chúng ta tiêu trừ được thứ cặn bả khủng khiếp nhứt trong con người là lòng hận thù. Dĩ nhiên, nói đến thời gian là nói đến hoàn cảnh, nhưng đồng thời cũng phải có những cố gắng của con người. Những viên thuốc xổ có khi làm “tháo dạ”, buộc phải  để cho “Tào Tháo rượt”. Nhưng sau khi những cặn bã đã được tống khứ ra ngoài, bụng dạ lại cảm thấy trống rỗng, nhẹ nhàng, thoải mái.

Bên hồ “Thủy ngư canh”, những lúc “nhập thiền” để chiêm ngắm đàn cá và nhìn hoa cỏ xanh tươi, tôi thấy tâm hồn thanh thản và lạc quan. Lạc quan là bởi vì, cũng như bao nhiêu cặn bã trong hồ cá luôn được hóa giải để nuôi sống rau cỏ, tôi cũng tin rằng thời gian cũng có sức loại trừ những cặn bả của hận thù, ích kỷ ra khỏi tâm hồn tôi để tôi chỉ còn nhớ những điều tốt đẹp mà cuộc sống đã và đang mang lại cho tôi, nhứt là vô số nghĩa cử mà người khác đã làm cho tôi.