Lá phiếu của tôi

Chu Thập

03.09.13

Sống trong một xã hội dân chủ và tự do, mỗi lần có bầu cử, tôi đều đi bỏ phiếu với tất cả ý thức trách nhiệm của một công dân. Tôi tin tưởng rằng lá phiếu của tôi, dù chỉ là một giọt nước trong biển cử tri, cũng thực sự góp phần củng cố nền dân chủ, phát huy những giá trị nhân bản vốn làm nền tảng cho một nền dân chủ đích thực. Tôi rất sung sướng và hãnh diện được thi hành nghĩa vụ công dân của tôi. Tôi luôn trân trọng lá phiếu của mình, bởi vì tôi đã đánh đổi cả mạng sống để được “cầm” nó trong tay.

Gần cuối thập niên 1960, khi tổng thống Ngô Đình Diệm thành lập nền Đệ Nhứt Cộng Hòa, tôi đang học tiểu học. Tuy chưa có một khái niệm nào về dân chủ và tự do, lũ trẻ chúng tôi cũng thuộc nằm lòng bài hát: “Rủ nhau đi bầu, rủ nhau đi bầu. Tay cầm lá phiếu tự do. Phân vân, phân vân…không  biết…Bầu cho ông nào, bầu cho ông nào”. Đây là bài hát mà các ty thông tin ở các địa phương cho quảng bá trên các loa phóng thanh để kêu gọi dân chúng đi bầu Quốc Hội Lập Hiến.

Mãi cho đến năm 1967, khi trung tướng Nguyễn văn Thiệu thành lập nền Đệ Nhị Cộng Hòa, tôi mới được vinh dự lần đầu tiên thi hành nghĩa vụ công dân của mình qua lá phiếu. Mặc dù ông Nguyễn văn Thiệu chỉ đắc cử với 38 phần trăm số phiếu, tôi tin chắc rằng lá phiếu của tôi đã góp phần đưa ông lên làm tổng thống. Đến năm 1971, Việt Nam Cộng Hòa lại cho tổ chức bầu cử tổng thống một lần nữa. Tôi vẫn còn nhớ rõ, đến giờ chót hai ứng cử viên Nguyễn Cao Kỳ và Dương văn Minh đều bỏ cuộc, cho nên chỉ còn lại ông Nguyễn văn Thiệu “độc diễn” một mình. Dĩ nhiên, vì không có một chọn lựa nào khác cho nên tôi đã bỏ phiếu cho ông Nguyễn văn Thiệu. Năm đó, ông Thiệu đã đắc cử tổng thống với 94 phần trăm số phiếu. Đó là lần cuối cùng tôi đã xử dụng lá phiếu của mình với tất cả tự do và trách nhiệm. Dù cho lịch sử có phán đoán như thế nào về nền Đệ Nhị Cộng Hòa đi nữa, ít nhứt trong giai đoạn này, tôi vẫn thấy mình đã sống như một công dân có tự do và thi hành nghĩa vụ công dân với tất cả trách nhiệm của mình.

Việt cộng đến, tôi mất quyền công dân. Cũng may, vì không được cấp “chứng minh nhân dân” cho nên tôi không phải mất giờ đi đến các thùng phiếu và tốn công “bỏ” (=vứt bỏ) lá phiếu của mình vào những cái thùng rác rưởi thối tha ấy  nữa. Một ông thi sĩ bút tre nào đó đã diễn tả đúng tâm trạng của người dân của cộng hòa xã hội chủ nghĩa, dân chủ gặp triệu lần các nước tư bản: “Ta đi bầu cử tự do. Tìm người xứng đáng mà cho vào hòm”.  Người dân miền Trung của tôi hay người miền Nam, hễ nói đến “hòm” là liên tưởng đến sự chết. Do đó, mỗi lần có bầu cử trong đó kết quả lúc nào cũng đã có sẵn và tỷ lệ đắc cử của các ứng cử viên “độc diễn” của Đảng Cộng Sản lúc nào cũng lên đến 99.9999… phần trăm, là mỗi lần người ta đi “bỏ”, nghĩa là “ném” lá phiếu vào “hòm” để tống táng nền dân chủ và tự do.

Cuối cùng, cũng như hàng triệu người Việt Nam hồi năm 1954 và sau 1975, tôi đã đi bỏ phiếu bằng chân và bằng chính mạng sống của mình. Đi tỵ nạn chính là bỏ phiếu cho dân chủ và tự do. Chính vì thế mà khi đi định cư, tôi không dại gì chọn một chế độ độc tài để đâm đầu vào. Tôi đã chọn một đất nước có dân chủ và tự do thực sự. Song song với việc hội nhập vào xã hội mới, tôi cũng thấy mình cần phải học hỏi rất nhiều về thế nào là dân chủ và tự do. Tôi tin chắc rằng đàng sau bất cứ một nền dân chủ nào cũng đều có những giá trị nhân bản đích thực giúp tôi sống cho ra người trưởng thành, tử tế và có “văn hóa” hơn.

Quả thực có một nền văn hóa gọi là “văn hóa dân chủ”. “Văn hóa ở đây, theo bà Diane Ravitch (người đã từng làm phụ tá bộ trưởng giáo dục Hoa kỳ) không nói đến nghệ thuật, văn học hay âm nhạc mà nên hiểu theo nghĩa là “cách ứng xử, thói quen và các quy phạm nhằm xác định khả năng tự quản của người dân.” (x.Dân chủ là gì, trên trang mạng của Tòa Đại Sứ Hoa Kỳ tại Việt nam, tháng 9/1998).

Theo bà Ravitch: “Hệ thống chính trị độc đoán khuyến khích một nền văn hóa thụ động và lãnh cảm. Chế độ đó tìm cách tạo ra một tầng lớp công dân dễ bảo và dễ quy phục. Ngược lại, nền văn hóa công dân của một xã hội dân chủ được xây dựng bởi các hoạt động tự do lựa chọn của các cá nhân và các tổ chức. Các công dân trong một xã hội tự do được tự theo đuổi các ham muốn của họ, được thực hiện các quyền và tự chịu trách nhiệm đối với cuộc sống của họ. Họ tự quyết định cho mình mọi vấn đề từ nơi làm việc, cái họ muốn làm, nơi họ sinh sống, có tham gia vào các đảng chính trị hay không, cái họ muốn đọc…Đó là các quyết định mang tính cá nhân chứ không phải là chính trị.” (bài đã dẫn).

Sống theo văn hóa dân chủ, tôi cũng hiểu được rằng dân chủ là một hệ thống trong đó mọi người công dân đều được tự do đưa ra các quyết định chính trị theo nguyên tắc đa số. Nhưng theo giải thích của Tòa Đại Sứ Mỹ tại Việt Nam, “nguyên tắc đa số cũng chưa phải là dân chủ: ví dụ, không ai có thể gọi một hệ thống là công bằng hoặc bình đẳng nếu hệ thống đó chấp nhận cho 51 phần trăm dân số nhân danh đa số để đàn áp 49 phần trăm dân số còn lại cả. Trong một xã hội dân chủ, nguyên tắc đa số phải được ràng buộc với sự bảo đảm cho các quyền con người của cá nhân, các quyền này, đến lượt nó, lại đóng vai trò bảo vệ quyền lợi cho các nhóm thiểu số như các dân tộc thiểu số, các nhóm tôn giáo hay chính trị hoặc đơn giản là những người thua cuộc trong cuộc tranh luận về một vấn đề lập pháp nào đó.”

Nhìn lại những diễn biến mới đây tại Ai Cập, tôi thấy nhiều người đã hiểu và áp dụng sai các nguyên tắc dân chủ. Sau khi lật đổ nhà độc tài Hosni Mubarak, lần đầu tiên sau gần 40 năm, người dân nước này đã thực sự tham gia vào một cuộc bầu cử tự do. Theo kết quả của cuộc bầu cử được xem là dân chủ và công bằng này, một thành viên của tổ chức tôn giáo có tên là Huynh đệ Hồi giáo lên làm tổng thống. Cả thế giới tự do đều không hết lời để ca ngợi tiến trình dân chủ tại Ai Cập. Nhưng không đầy một năm sau, tổng thống Mohamed Morsi đã hủy bỏ một  nguyên tắc nền tảng của dân chủ là đa nguyên, nghĩa là một chính phủ  đa số cũng phải tôn trọng quyền của nhóm thiểu số. Quốc hội do tổ chức Huynh đệ Hồi giáo kiểm soát đã soạn thảo một Hiến Pháp có chủ trương “hồi giáo hóa” đất nước, áp đặt luật hồi giáo Sharia cho các nhóm thiểu số khác, đặc biệt là các Giáo hội Kitô vốn chiếm đến 10 phần trăm dân số. Đây là lý do chính khiến người dân Ai Cập một lần nữa xuống đường và cuối cùng quân đội đã phải can thiệp để truất phế ông Morsi chỉ vì ông đã không tôn trọng những nguyên tắc nền tảng của dân chủ.

Xét cho cùng, văn hóa dân chủ cũng chính là văn hóa khoan nhượng. Khoan nhượng, hiểu một cách đơn giản nhứt, là biết chấp nhận và tôn trọng những khác biệt của người khác. Đây là bài học mà tôi đã đọc được trên trang mạng của Bộ Di Trú Úc. Theo lời kêu gọi được nhắn gởi đến những người di dân, Bộ Di Trúc Úc viết rằng Úc Đại Lợi đã học được rất nhiều điều từ những làn sóng nhập cư vốn đã làm cho văn hóa nước này thêm phong phú. Một trong những điều đó là giá trị của sự khác biệt.

Bộ Di Trú Úc khẳng định: văn hóa Úc là một văn hóa khoan nhượng. Khoan nhượng là một thái độ nền tảng đối với người dân Úc, bởi vì quốc gia này ngày càng mang bộ mặt đa văn hóa. Có khoảng một nửa dân số Úc hoặc sinh ở một nước khác hoặc có ít nhứt một người cha hay một người mẹ sinh ở nước ngoài.

Chính vì thế mà Bộ Di Trú Úc kêu gọi: “Sự kiện Úc Đại Lợi là một xã hội khoan nhượng dĩ nhiên không có nghĩa là mọi sự đều sẽ giống như lúc bạn còn ở trong nước bạn. Bạn cần phải bỏ giờ ra để giúp cho gia đình bạn thích nghi với những cách sống khác mà bạn sẽ gặp tại Úc Đại Lợi”.

Có lẽ sau những năm tháng sống dưới chế độ cộng sản toàn trị, trong đó mọi thứ quyền tự do căn bản, nhứt là quyền tự do ngôn luận, người Việt tỵ nạn nào cũng hiểu được thế nào là khoan nhượng. Thật vậy, không gì tàn bạo và độc ác bằng cấm người khác không được suy nghĩ bằng chính cái đầu của họ. Văn hào Pháp Voltaire (1694-1778) đã để lại một câu nói đáng suy nghĩ: “Tôi không đồng ý với những gì bạn nói, nhưng tôi sẽ bảo vệ cho đến chết quyền được phát biểu của bạn”. Ông cũng đã để lại một lời cầu nguyện đầy ý nghĩa:

“Lạy Thượng Đế, Ngài đã không ban cho chúng con một trái tim để chúng con oán thù nhau. Ngài đã không ban cho chúng con những bàn tay để đấm đá nhau. Xin làm cho chúng con biết giúp đỡ nhau để giảm bớt gánh nặng của cuộc sống cơ cực và chóng qua này. Xin đừng để cho những khác biệt giữa quần áo che đậy thân xác hèn yếu của chúng con, giữa những ngôn ngữ bất toàn của chúng con, giữa những phong tục dị hợm của chúng con, giữa những quan niệm ngu dốt của chúng con, giữa tất cả những địa vị tuy khác biệt dưới mắt chúng con nhưng lại giống nhau trước mặt Chúa, giữa những khác biệt không đáng kể….xin đừng để cho những dị biệt ấy trở thành dấu chỉ của hận thù, bách hại lẫn nhau giữa chúng con.

Xin cho những ai thắp lên ngọn nến giữa ban ngày để thờ phượng Chúa cũng biết tỏ ra khoan nhượng với những ai chỉ có ánh sáng mặt trời của Chúa mà thôi. Xin cho những ai mặc áo trắng để thể hiện tình yêu đối với Chúa không khinh dể những ai bảo rằng họ phải yêu mến Chúa bằng áo đen. Xin cho những ai dùng ngôn ngữ xưa để tỏ lòng yêu mến Chúa cũng không khinh dể những người xử dụng ngôn ngữ hiện đại”.

Nếu có một nơi con người cần thực thi lòng khoan nhượng đối với người khác nhiều hơn cả hẳn phải là tôn giáo. Ở cuối thế kỷ 20, thế giới đã chứng kiến sự sụp đổ của các chế độ độc tài cộng sản. Tại rất nhiều nơi trên thế giới, các ý thức hệ toàn trị đã được thay thế bằng lòng khoan nhượng. Nhưng bước vào thế kỷ 21, hầu như ngày nào chúng ta cũng phải đón nhận tin tức về những cuộc tàn sát mà động lực là thái độ bất khoan nhượng tôn giáo: người ta nhân danh tôn giáo và thượng đế của mình để loại trừ và sát hại người khác.

Tôi là người có niềm tin tôn giáo. Cũng như Đức Đạt Lai Lạt Ma, tôi tin rằng “tôn giáo tốt nhứt là tôn giáo giúp tôi nên một người tốt hơn”. Và nên một người tốt hơn là biết “cảm thông hơn, nhạy cảm hơn, nhân đạo hơn, siêu thoát hơn, trách nhiệm hơn, đạo đức hơn”.

Ngày mai thứ Bảy 7/9/2013 này, tôi sẽ đi bỏ phiếu để bầu Quốc hội liên bang. Dù có cân nhắc đến đâu, có lẽ tôi cũng không chọn mặt gởi vàng cho đúng người như tôi mong muốn. Rất có thể sẽ có rất nhiều vị dân cử không có cùng chính kiến, tôn giáo và nhứt là một hệ thống giá trị đạo đức như tôi. Nhưng đó chính là sự phong phú của một xã hội dân chủ. Xã hội ấy luôn mời gọi tôi thực thi tinh thần khoan nhượng. Chính khi đưa cao lá phiếu lên để trân trọng bỏ vào thùng phiếu là lúc tôi cam kết sống cho ra người khoan nhượng hơn, cảm thông hơn, tử tế hơn và nhân đạo hơn vậy.