Thiên thần mũ trắng ở Syria

21.10.16

Cuộc nội chiến tại Syria, một lần nữa, đã rơi vào bế tắc. Lệnh ngưng bắn đạt được với sự thỏa thuận của Nga và Hoa Kỳ đã không kéo dài quá một tuần lễ. Và mới đây, cuộc họp thượng đỉnh tại Thụy Sĩ cũng rơi vào bế tắc. Nhìn từ bên ngoài, 5 năm rưỡi sau cuộc cách mạng ôn hòa và kế đó là cuộc nội chiến dường như chỉ sản sinh hay đúng hơn đã trở thành cơ hội để những con người độc ác như Tổng thống Bashar al-Assad và đồng minh Nga và nhất là tổ chức cực đoan và khủng bố “Quốc gia Hồi giáo” xuất đầu lộ diện. Bên cạnh những khuôn mặt độc ác và vô cảm đó là nỗi đau tột cùng của không biết bao nhiêu người tỵ nạn cũng như vô số những thường dân phải ngày đêm sống dưới bom đạn và lưỡi hái tử thần của “Quốc gia Hồi giáo”.

Tuy nhiên, ở đâu còn có tình người thì ở đó vẫn còn có hy vọng. Giữa những đổ nát của chiến tranh và ở những nơi bị xem là nguy hiểm đến độ không còn ai dám đến, họ đã đến để thi hành một sứ mệnh hầu như “bất khả thi” là cứu người . Họ là những người cứu hộ mang những chiếc mũ cứu hộ trắng (White Helmets). Họ là thiên thần giữa địa ngục.

Mới đây cả thế giới đã biết đến một người của họ. Tên của anh là Khaled Omar. Hình ảnh của người cứu hộ mang mũ trắng này đã được phổ biến rộng rãi khắp thế giới khi anh kéo được một đứa bé 10 tuổi từ đống gạch vụn của ngôi nhà bị đổ nát vì những cuộc dội bom của quân đội Chính phủ Syria và không lực Nga. Nhưng số phận nghiệt ngã: tháng 8 vừa qua, chính Omar đã bị thiệt mạng trong một trận dội bom.

Người y tá đã bồng cậu bé Omran Daqneesh và đăt em ngồi trên xe cứu thương cũng là một thiên thần khác của đội cứu hộ này. Với những cuộc dội bom liên tục xuống Thành phố Aleppo do quân đội Chính phủ Syria và Đồng minh Nga thực hiện, người ta không biết được rồi ra số phận của người y tá này sẽ như thế nào.

Đứng đầu tổ chức “Mũ bảo hộ trắng” là ông Raed Saleh. Ông hiện đang làm việc bên cạnh Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc tại New York, Hoa Kỳ, nhưng vẫn luôn mong muốn được trở về nơi mà trên 140 đồng đội của ông đã hy sinh khi cứu người. Tính cho đến nay, đội thiên thần “mũ bảo hộ trắng” này đã cứu thoát được khoảng 60.000 người.

Tổ chức cứu người này hiện đang có mặt tại hầu hết những nơi mà quân đội Chính phủ Syria và Nga đang trút xuống đủ loại bom của họ. Nhưng trung tâm hoạt động của họ vẫn là Thành phố Aleppo, Đông Bắc Syria. Đây là nơi đã được quân nổi dậy kiểm soát từ những ngày đầu của cuộc cách mạng  và hiện đang là mục tiêu chính của những cuộc dội bom vô tội vạ của Chính phủ Syria và Nga. Hiện vẫn còn trên dưới 500.000 người đang bị vây hãm trong thành phố lớn nhất Syria này. Liền sau khi cuộc ngưng bắn hết hiệu lực, trong vòng 8 ngày liền, Không lực Syria và Nga đã thực hiện liên tục 1700 cuộc dội bom. Có ngày, cứ vài phút là có một cuộc dội bom. Chính trong cảnh dầu sôi lửa bỏng đó mà tổ chức “Mũ bảo hộ trắng” âm thầm làm việc và hy sinh mạng sống của mình.

Khi cuộc nổi dậy ôn hòa tại Syria bắt đầu, Ammar Salmo đang là giáo viên Anh ngữ tại Thành phố Safira, Đông Nam Aleppo. Năm 2011, anh gia nhập vào đoàn người biểu tình chống Chính phủ Assad. Và tháng 6 năm đó, sau một cuộc biểu tình, anh bị cảnh sát đến nhà bắt giữ. Anh bị giam tù khoảng một tháng. Sau đó cha anh đã lén lút trả cho các nhân viên nhà tù cả chục ngàn Mỹ kim để anh được tự do. Khi quân đội Chính phủ Syria rút khỏi thành phố, anh và một số người tranh đấu khác đã giúp tái lập các dịch vụ căn bản trong thành phố. Công việc của họ đã trở thành nền móng cho cuộc tự vệ của người dân trong thành phố. Con số ngươi tự nguyện tham gia công tác tự vệ ngày càng đông. Họ là giáo viên, thợ may và nhất là nhân viên cứu hỏa đã trốn khỏi cơ sở do chính quyền kiểm soát. Raed Saleh, người đứng đầu tổ chức “Mũ bảo hộ trắng” xuất thân là một nhân viên tiếp thị trong một tiệm điện tử. Ngay cả những người đã từng chiến đấu trong quân đội nổi dậy cũng từ bỏ khí giới để gia nhập tổ chức. Theo ước tính hiện tổ chức đã qui tụ được trên 3000 thiện nguyện viên. Họ đang có mặt tại những vùng do quân nổi dậy kiểm soát. Các cơ quan truyền thông của Chính phủ Syria và Nga tố cáo rằng tổ chức “Mũ bảo hộ trắng” đang chiến đấu bên cạnh quân nổi dậy, nhưng đại diện của tổ chức này khẳng định rằng tất cả nhân viên của họ đều là thường dân và tôn chỉ nền tảng của họ là không được phép cầm súng. Được sự yểm trợ tài chính của Hoa Kỳ, Anh Quốc và Nhât Bản, kể từ tháng Ba năm 2013, một tổ chức cố vấn có tên là ARK đã bắt đầu tổ chức các khóa huấn luyện cho các thiện nguyện viên của tổ chức “Mũ bảo hộ trắng” tại Thổ Nhĩ Kỳ.

Tại trung tâm huấn luyện này, các thiện nguyện viên phải học một số kỹ năng để đối phó với một số tình huống nguy kịch như: làm thế nào để tìm người trong những tòa nhà đổ nát, làm thế nào để chữa lửa, để đề phòng những trái bom chưa nổ, phải phản ứng ra sao khi xảy ra một cuộc tấn công bằng hóa chất...Hình ảnh thường thấy nhất về những thiên thần “mũ bảo hộ trắng” này là liền sau một cuộc không kích, họ đều chạy thẳng để nơi bị đổ nát. Niềm xác tín của họ là một câu trích từ Kinh Coran của Hồi Giáo: “Bất cứ ai cứu một mạng người là cứu cả nhân loại”.

Salmo, 31 tuổi, hiện đang là người điều hành các hoạt động của tổ chức “Mũ bảo hộ trắng” tại Thành phố Aleppo. Văn phòng của anh đặt tại Thành phố Gaziantep, Thổ Nhĩ Kỳ, giáp giới với Syria. Các đồng nghiệp của anh hiện đang ngày đêm túc trực tại những địa điểm bị Chính phủ Syria và Nga oanh tạc. Hôm 23 tháng 9 vừa qua, 3 trong 4 trụ sở của những chiếc “Mũ bảo hộ trắng” tại Aleppo đã bị không lực của Chính phủ Syria hoặc của Nga oanh kích. Các nhân viên thiện nguyện đành phải đi tìm những nơi khác làm trụ sở. Họ cần phải thay thế những chiếc xe nhỏ và xe tải đã bị những cuộc không kích phá hủy. Trong một thành phố bị vây hãm như thế, nguyên liệu ngày càng hiếm. Tìm được xăng dầu cho xe để có thể chạy đến những nơi bi oanh tạc không phải là điều dễ dàng.

Tại trụ sở ở Thổ Nhĩ Kỳ, Salmo vừa nhận được tin một người chú của mình đã bị thiệt mạng trong một vụ không kích. Anh đau đớn bày tỏ sự hối tiếc phải chi tối hôm trước anh có mặt bên cạnh chú mình. Một tuần lễ sau, có lẽ Salmo sẽ trở về Syria và dĩ nhiên anh sẽ phải đối diện với nhiều cái chết. Trong một đất nước với dân số khoảng 22 triệu người, tính đến nay đã có không dưới 400.000 người bị thiệt mạng vì nội chiến.

Tổ chức cứu người “Mũ bảo hộ trắng” đã được khai sinh từ cuộc nổi dậy của dân chúng Syria hồi năm 2011. Khi  những cuộc phản đối bắt đầu, Chế độ Assad đã đáp trả liền bằng vũ lực. Họ đã tra tấn những người phản kháng và bắn xối xả vào những người biểu tình. Chính vì vậy mà không bao lâu sau đó các cuộc biểu tình đã biến thành một cuộc nổi dậy có vũ trang. Các nhóm nổi dậy đã chiếm giữ một số thành phố. Chính phủ lại đáp trả bằng cách tấn công vào các hạ tầng cơ sở ở những nơi do phe nổi dậy kiểm soát. Ngay cả khi cuộc xung đột còn là một cuộc chiến đấu bằng “võ mồm”, Chính phủ Assad cũng đã tung ra một khẩu hiệu với lời đe dọa: “Hoặc là Assad hoặc là chúng tôi sẽ thiêu đốt xứ sở”. Và đó không chỉ là một lời đe dọa suông. Thật vậy, Assad đang cho thiêu hủy cả đất nước. Syria ngày nay chỉ còn là những tòa nhà đổ nát. Mọi hạ tầng cơ sở đều bị phá hủy.

Công tác của tổ chức thiện nguyện “Mũ bảo hộ trắng”, ngoài mục đích chính là cứu người, còn phải tìm cách lấp đầy cái lỗ trống khủng khiếp do chế độ độc tài tạo ra. Các thiện nguyện viên của tổ chức phải tự tay nối lại giây điện, cứu thương và chôn cất người chết. Họ phải ngày đêm hoạt động ngay trên vùng tử địa.

Trước chiến tranh, cánh tay mặt và dụng cụ chính của chế độ độc tài Assad là công an mật vụ. Họ có toàn quyền sinh sát đối với người dân. Chỉ cần một ánh mắt mà họ cho là khả nghi thì bất cứ người dân nào cũng có thể bị hỏi cung và tra tấn. Do sợ hãi, người dân chỉ còn biết cúi đầu vâng phục. Ngày nay, dụng cụ chính được chế độ độc tài và dã man này sử dụng chính là bom đạn và chất nổ được tuôn ra từ trực thăng hay chiến đấu cơ. Đáng nói nhất là mục tiêu của những vụ oanh tạc lại không phải là các vị trí đóng quân của phe nổi dậy hoặc ngay cả của “Quốc gia Hồi giáo” mà là các khu dân cư. Rõ ràng mục đích của những cuộc oanh tạc là để buộc người dân phải đầu hàng và chống lại các chiến binh của phe nổi dậy. Hoặc là quỳ gối xuống để quy hàng hoặc là bị đè bẹp. Đó là khẩu hiệu ngầm mà ai cũng có thể đọc được xuyên qua các cuộc không kích của Chính phủ Syria và Nga.

Bên cạnh  thường dân còn có một mục tiêu khác mà chính phủ Syria và Nga nhắm tới là các bệnh viện. Kể từ 30 tháng 9 vừa qua, đã có 4 bệnh viện bị oanh kích. Ngày 1 tháng 10 vừa qua, 7 cuộc oanh tạc liên tục đã nhắm thẳng vào bệnh viện lớn nhất của Thành phố Aleppo. Đã có 2 bệnh nhân bị thiệt mạng. Bệnh viện đành phải tạm thời đóng cửa. Ngày hôm sau, ngay cả một khu vực của bệnh viện đang được sửa chữa cũng bị trúng bom. Thật ra, ngay cả trước khi bị oanh tạc, hệ thống y tế tại miền Đông Aleppo đã hầu như sụp đổ.

Cùng với thường dân, các bệnh viện, tổ chức “Mũ bảo hộ trắng” cũng là mục tiêu của những cuộc oanh tạc. Cho tới nay đã có 141 thiện nguyện viên của tổ chức bị thiệt mạng trong các cuộc không tạc. Các thiện nguyện viên đành phải đắn đo từng bước trước khi chạy đến những địa điểm bị dội bom. Thời gian đưa những người bị thương đến bệnh viện cũng kéo dài.

Khi nổ ra cuộc nội chiến, Hoa Kỳ và các nước Tây Phương vẫn xem  “Quốc gia Hồi giáo” là tổ chức gây nhiều tộc ác nhất. Tuy nhiên, ngày nay, khi nhìn lại những cuộc sát hại đang diễn ra tại Syria, “Quốc gia Hồi giáo” chẳng là gì so với tội ác chiến tranh mà Chế độ Assad đã và đang gây ra. Trong năm 2015, các lực lượng của Chính phủ Syria và đồng minh của chế độ Assad đã sát hại nhiều gấp 8 lần so với tổ chức “Quốc gia Hồi giáo”. Theo các quan sát viên, hầu hết các nạn nhân của Chế độ Assad đều là thường dân.

Chính người dân mới là kẻ thù đích thực của chế độ. Chính người dân mới là nạn nhân đang bị chế độ vây hãm. Và dĩ nhiên, cũng từ phía người dân đã phát sinh ra tổ chức những chiếc “Mũ bảo hộ trắng”. Nơi nào có tiếng bom đạn, nơi đó liền xuất hiện các thiền thần “mũ trắng” . Họ muốn chứng minh rằng cuối cùng chỉ có tình người mới có thể chấm dứt chiến tranh, hòa giải và thống nhất đất nước.

(theo: The White Helmets of Syria, tạp chí Time 17/10/2016)