Ấn Độ: Trường dành cho những người đi chân không!

07.10.16

“Barefoot College” (Trường dành cho người đi chân không) là một trung tâm đào tạo kỹ thuật nổi tiếng hiện nay tại Tilonia, Tiểu bang Rajasthan, Bắc Ấn Độ. Trường đã đào tạo cho hàng ngàn chuyên viện điện gồm toàn phụ nữ thất học từ khắp nơi trên thế giới. Zafitsiha, một phụ nữ xuất thân từ một ngôi làng nghèo nàn có tên là Tsaratanana, Madagascar, là một trong số những chuyên viên điện tốt nghiệp từ trường Barefoot College này.

Từ tháng 3 cho đến tháng 10 năm 2013, bà Zafitsiha đã cùng với hai phụ nữ khác trong làng đã tham dự một khóa học về năng lượng mặt trời tại trường Barefoot College. Để tham dự khóa học, bà Zafitsiha đã phải xa hai người con và các cháu của bà. Lần đầu tiên trong đời, người phụ nữ không biết đọc biết viết này được đi máy bay. Vậy mà sau khi tốt nghiệp và trở về quê hương, bà Zafitsiha đã có thể thực hiện được một cuộc thay đổi lớn lao cho làng Tsaratanana của bà khi mang lại điện năng cho rất nhiều căn hộ trong làng.

“Trường dành cho người đi chân không” nhắm đến 3 mục tiêu. Trước hết, đưa điện mặt trời đến với những nơi xa xôi hẻo lánh nhất trên thế giới. Madagascar, đất nước của bà Zafitsiha, là nơi mà 85 phần trăm dân số không hề biết đến điện năng. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế của Liên Hiệp Quốc, hiện trên thế giới vẫn còn 1.2 tỷ người sống trong tăm tối vì không có điện và gánh chịu không biết bao nhiêu hậu quả. Thiếu ánh sáng, người lớn không thể làm việc khi màn đêm buông xuống và trẻ con không thể làm bài tập ở nhà. Các bác sĩ bị buộc phải giải phẫu chỉ với ánh sáng từ các ngọn đèn pin và người bệnh chết vì thuốc men không có tủ lạnh để cất giữ. Không có điện thì đương nhiên cũng chẳng có Internet, truyền hình, truyền thanh hay bất cứ phương tiện điện tử nào. Thiếu điện cho nên không thể nói đến sản xuất hàng loạt và dĩ nhiên kinh tế không thể gia tăng. Các chuyên viên về phát triển mô tả hiện tượng thiếu điện như một sự nghèo nàn về năng lượng.

Cũng với mục tiêu mang điện đến cho các vùng hẻo lánh trên thế giới, “Trường dành cho người đi chân không” cũng nhắm đến việc xóa bỏ nghèo đói, đồng thời gia tăng sự tự tin cho nữ giới. Trong những ngôi làng truyền thống, thường chỉ có đàn ông mới là những người làm những quyết định quan trọng và nắm giữ túi tiền. Chính vì vậy mà “Trường dành cho người đi chân không” được thành lập chỉ để đào tạo các chuyên viên nữ. Song song với kỹ thuật, các học viên của trường cũng được huấn luyện để trở thành những con người độc lập về tài chính và mẫu mực cho các phụ nữ khác.

Mục tiêu thứ ba của trường là đề ra một hình thức viện trợ phát triển mới. Sau khi được huấn luyện, các chuyên viên năng lượng mặt trời tốt nghiệp từ trường này sẽ trở về làng của họ. Tại đây mỗi người sẽ trang bị và bảo quản 50 hệ thống năng lượng mặt trời cho một số căn hộ trong làng. Phí tổn sẽ do chính ngôi làng đài thọ.

Tính từ năm 2013 đến nay, “Trường dành cho người đi chân không” đã cung cấp điện cho hơn nửa triệu căn hộ trên khắp thế giới. Đèn chạy bằng năng lượng mặt trời do trường cung cấp đã mang lại ánh sáng cho các làng mạc hẻo lánh tại 72 quốc gia tại Phi Châu, Khối Á Rập, Á Châu và Châu Mỹ La Tinh. Dự án do trường đề ra hiện đang đạt đến giai đoạn cuối cùng: chính các chuyên viên tốt nghiệp đang huấn luyện cho các phụ nữ khác để mang điện và ánh sáng đến cho hàng chục ngôi làng khác.

Tháng 3 năm 2013, khi bà Zafitsiha rời làng để sang thụ huấn tại “Trường dành cho người đi chân không” tại Ấn Độ, cả làng của bà vẫn còn chìm ngập trong bóng tối. Về đêm, dân chúng trong làng không thể làm những công việc nặng hoặc ngay cả nhìn thấy mặt nhau. Với dân làng, ngày hoàn toàn chấm dứt khi mặt trời lặn. Khói xông ra từ những ngôi nhà tranh vách đất cũng khiến cho phổi của nhiều người bị hư hại. Bà Zafitsiha muốn chấm dứt tình trạng ấy, đồng thời cũng muốn có đồng ra đồng vào.

Suốt đời, người phụ nữ này chỉ biết làm việc nội trợ và chăm sóc con cháu. Ông Loto Raphael, người trưởng thôn, đã khuyến khích bà nên qua Ấn Độ để thụ huấn một khóa về năng lượng mặt trời. Ông nói với bà rằng một khi bà tốt nghiệp “kỹ sư năng lượng mặt trời”, làng sẽ trả lương cho bà. Nhưng cũng không thiếu người dèm pha và tìm cách ngăn cản bà tham dự khóa học. Họ nói rằng người Ấn Độ muốn dụ dỗ phụ nữ đến đất nước của mình để biến họ thành nô lệ. Nhiều người dân làng còn bảo rằng họ đã nghe kể những chuyện như người Ấn Độ lấy máu của các phụ nữ Madagascar để bán cho các bệnh viện. Nhưng bà Zafitsiha không muốn tin những chuyện nhảm nhí như thế.

Cùng đi với bà Zafitsiha còn có một phụ nữ khác và cô con gái của chính ông thôn trưởng. Ông cam kết: “Nếu 3 người phụ nữ này không trở về, quý vị có thể giết tôi”. Với một sự bảo đảm như thế, 3 người phụ nữ Madagascar đã mạnh dạn sang Ấn Độ để học hỏi về năng lượng mặt trời.

Là một người đã từng sống trong những thôn làng hẻo lánh, ông Sanjit “Bunker” Roy, sáng lập viên của “Trường dành cho người đi chân không” luôn tin tưởng rằng người nghèo và thất học thường tìm ra được những giải pháp mà nhiều người không thể hiểu được. Khóa huấn luyện về năng lượng mặt trời tại “Trường dành cho những người đi chân không” được  đặt  trên chính sức mạnh và óc sáng tạo của người nghèo và thất học. Không biết đọc biết viết, nhưng các phụ nữ nghèo có thể hiểu và lắp ráp các thiết bị của năng lượng mặt trời một cách dễ dàng.

Cách đây vài năm, ông Roy đã được cả thế giới tán thưởng về sáng kiến của ông. Năm 2010, tạp chí Time đã đặt ông vào danh sách của một 100 người có ảnh hưởng nhất trên thế giới. Khi đề cao tên tuổi của ông, tạp chí Time viết rằng ông đã “tìm ra được một cách tốt đẹp hơn để giải quyết vấn đề nghèo đói”.

Mỗi một đơn vị năng lượng mặt trời do “Trường dành cho người đi chân không” cung cấp gồm đúng 130 “bộ phận”. Chỉ sau 3 tháng theo học tại trường, bà Zafitsiha và các học viên khác đã có thể ráp nối lại trong không đầy hai tiếng đồng hồ. Cùng với hai người phụ nữ đã từng theo khóa học tại Ấn Độ, bà Zafitsiha đã tự tay ráp những bóng đèn sử dụng năng lượng mặt trời cũng như nhiều thiết bị khác. Khi mới đặt chân đến trường, bà không nghĩ rằng mình sẽ có thể làm được điều đó một cách nhuẩn nhuyễn như thế. Cùng theo học với bà còn có nhiều bà ngoại bà nội đến từ những nước như Colombia, Panama, Nicaragua, Miến Điến, Zanziba...và nhiều nước nghèo khác trên thế giới. Mặc dù không nói cùng một ngôn ngữ, lại chẳng biết bất cứ một ngoại ngữ nào ngoài tiếng mẹ đẻ, vậy mà những bà mẹ quê này vẫn có thể nói chuyện với nhau. Chỉ sau một thời gian ngắn, họ đã phát minh ra một thứ ngôn ngữ bằng dấu hiệu để liên lạc với nhau.

Ngoài các kỹ thuật về năng lượng mặt trời, họ cũng học cách làm nến, làm phấn viết cũng như dệt vải và may vá. Đây là lần đầu tiên trong đời bà Zafitsiha biết sử dụng máy may. Đây quả là một giây phút cảm động đối với bà. Khi bà được 14 tuổi, một hôm cha bà mang về cho bà một chiếc áo mới. Rất tiếc là chiếc áo rộng quá khổ do đó trong nhiều năm trời, bà chỉ biết cất giữ thật kỹ nó thật kỹ. Khi đã lớn đủ, bà mới mặc áo để đi tham dự một bữa tiệc. Từ lúc đó, bà nói với cha mình: “Con mong có được một chiếc máy may để tự tay may áo quần cho mình”. Sau khi tốt nghiệp “kỹ sư năng lượng mặt trời”, bà Zafitsiha mới dám nghĩ đến đến chuyện mua máy may cho riêng mình.

Kể từ khi năng lượng mặt trời được bà Zafitsiha và hai người đồng nghiệp của bà đưa về làng Tsaratanana, cuộc sống của dân làng đã thay đổi rất nhiều. Nhiều người đã biết thế nào là Internet, truyền thanh và truyền hình. Tuy nhiên, hiện vẫn còn nhiều người nghèo đến độ không đủ tiền để thiết lập hệ thống năng lượng mặt trời được “Trường dành cho người đi chân đất” cung cấp và được bà Zafitsiha và các đồng nghiệp của bà ráp nối. Để tạm thời giúp giải quyết vấn đề này, bà Zafitsiha và 2 đồng nghiệp của bà đã tự nguyện xin giảm lương hàng tháng của họ từ 20 xuống còn 10 Mỹ kim. Chính vì vậy mà cho tới nay bà Zafitsiha vẫn chưa đạt được giấc mơ là mua một chiếc máy may cho riêng mình.

Hiện “Trường dành cho những người đi chân không” vẫn còn ôm ấp nhiều kế hoạch đầy tham vọng. Cơ sở đào tạo kỹ thuật dành cho phụ nữ nghèo này tin tưởng rằng vào cuối năm tới sẽ mang điện và ánh sáng đến cho một triệu căn hộ nghèo trên khắp thế giới. Trong những năm kế tiếp, Trường còn hy vọng sẽ cung cấp điện cho nhiều vùng rộng lớn trên thế giới. Dĩ nhiên một chương trình rộng lớn như thế cần có sự ủng hộ và tiếp tay của các chính phủ của những nước nghèo. Nhưng cho tới nay,  giữa những hứa hẹn và hành động của các chính phủ vẫn còn có một khoảng cách quá lớn. Tại Madagascar chẳng hạn, chính phủ đã loan báo sẽ hợp tác với “Trường dành cho người đi chân không” để cung cấp diện cho 630.000 căn hộ tại 744 ngôi làng khác nhau vào năm 2030. Ngoài ra cũng có kế hoạch sẽ mở những trường tương tự như “Trường dành cho người đi chân không” tại Madagascar. Tuy nhiên, “Trường dành cho người đi chân không” cho biết cho tới nay vẫn chưa nhận được bất cứ trợ cấp nào cho những dự án như thế. Tại nhiều nước khác cũng thế, việc thương lượng với các chính phủ để thực hiện các dự án của “Trường dành cho người đi chân không” vẫn luôn diễn ra một cách chậm chạp. Nhưng có thể đây cũng là một điều tốt để dân chúng từ từ thích nghi với chương trình điện hóa nông thôn của “Trường dành cho người đi chân không” và cũng để Trường này tìm ra những giái pháp cho những hậu quả xã hội mà năng lượng mặt trời có thể tạo ra cho những ngôi làng nghèo nàn như làng Tsanatarana của bà Zafitsiha. Ánh sáng văn minh nào cũng là một con dao hai lưỡi. Nó mang lại một số tiện nghi  và cải thiện cuộc sống vật chất của con người, nhưng đồng thời cũng tạo ra một số tệ nạn xã hội. Những “kỹ sư năng lượng mặt trời” như bà Zafitsiha hẳn hiểu được hơn ai hết những tệ nạn xã hội có thể xảy ra cho việc điện hóa nông thôn, nhất là trong thời đại thông tin toàn cầu này.

Tuy nhiên, mỗi khi chiều  đến, từ nhà nhìn sang những sườn núi bên cạnh, bà Zafitsiha cảm thấy hài lòng và hãnh diện  về công việc mình đang làm. Những mái nhà tranh trong thung lũng hay trên các ngọn đồi đã được chiếu sáng. Chính bà đã góp phần mang ánh sáng về cho ngôi làng của mình như bà đã từng cam kết khi khăn gói lên đường “Trường dành cho người đi chân không” bên Ấn Độ để học hỏi về năng lượng mặt trời. Kể từ đó bà vẫn luôn tự nhủ sẽ bằng mọi giá giữ cho ngôi làng của mình được cháy sáng.

(theo: http://www.spiegel.de/international/tomorrow/development-aid-illiterate-women-trained-as-solar-technicians)