Bà Già Noel!

 Chu Thập

22.12.17

Năm nào ở Mỹ cũng có một cuộc chiến về Giáng Sinh. Đặc biệt năm nay, năm đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ nhứt của Tổng thống Donald Trump, cuộc chiến xem ra “ác liệt” hơn. Tuy chưa bao giờ được chính thức công bố trong cương lĩnh của Đảng Cộng Hòa, nhưng trong chiến dịch bầu cử hồi năm ngoái, Tổng thống Trump đã không ngừng lập đi lập lại rằng ông sẽ  tái lập câu chào chúc “Merry Christmas” mà ông cho là nhiều thế lực tục hóa đang tìm cách xóa bỏ khỏi văn hóa Mỹ. Dạo tháng Mười vừa qua, ông đã lập lại lời hứa đó khi công bố: “Chúng ta lập lại câu “Merry Christmas” (Chúc Giáng Sinh vui vẻ). Hồi tuần rồi, trước một đám đông ủng hộ ông tại Wisconsin, đứng trước một hàng cây Giáng Sinh, Tổng thống Trump cũng lập lại lời cam kết trong chiến dịch bầu cử của ông: “Cách đây 18 tháng, tôi đã nói trong cuộc gặp gỡ đầu tiên với những người ủng hộ tôi tại Wisconsin rằng một ngày nào đó, chúng ta sẽ trở lại đây và sẽ lập lại “Merry Christmas””. Sau đó, ông nhấn mạnh: “Happy New Year, but Merry Christmas” (Chúc mừng Năm Mới, nhưng cũng chúc Giáng Sinh vui).

Sở dĩ Tổng thống Trump, cũng như rất nhiều người Mỹ hiện nay, quyết tâm tái lập câu chào chúc “Merry Christmas” là bởi vì cho rằng đang có một trào lưu muốn xóa bỏ mọi biểu tượng của Kitô Giáo ra khỏi xã hội Mỹ. Họ cho đó là một hành vi xúc phạm đến niềm tin của các tín hữu Kitô tại Hoa Kỳ. Chính vì vậy mà nhiều người, đặc biệt các tín hữu Tin Lành bảo thủ trong đó có đến  80 phần trăm đã dồn phiếu cho ứng cử viên Donald Trump, đã liên kết với nhau để gọi là bảo vệ lễ Giáng Sinh; họ tranh đấu để được trang hoàng lễ Giáng Sinh trong các trường học, công sở và nơi công cộng.

Thật ra, cho tới nay, không có bất cứ một bằng chứng nào cho thấy có một cuộc tấn công có tổ chức nhắm vào ngày lễ Giáng Sinh tại Hoa Kỳ.

Cựu Tổng thống Barack Obama không hề nghĩ đến một cuộc chiến như thế. Cho tới nay, thay vì “Merry Christmas”, thỉnh thoảng ông cũng  sử dụng câu chúc “Happy Holidays” (Chúc những ngày nghỉ hạnh phúc). Câu chúc này không phải là một sáng chế mới của một trào lưu tục hóa nào cả, mà đã có từ hơn cả trăm năm nay. Trong những thập niên vừa qua, câu chúc này trở nên thịnh hành hơn là bởi vì ngày càng có nhiều người ý thức hơn về tính đa văn hóa và đa tôn giáo của xã hội Mỹ cũng như muốn tỏ ra nhạy cảm hơn đối với những người ngoài Kitô Giáo hay không thuộc tôn giáo nào. Xét cho cùng, như kết quả của một cuộc thăm dò mới đây do Trung tâm Pew thực hiện, ngày càng có nhiều người Mỹ không màng đến câu chuyện Giáng Sinh như được tường thuật trong Tân Ước; con số người không đến nhà thờ trong ngày Giáng Sinh cũng ngày càng nhiều; phần đông cũng chẳng nghĩ đến một cuộc chiến Giáng Sinh như Tổng thống Trump và những thành phần bảo thủ rêu rao.

Tôi thuộc thành phần ba phải. Với những người đồng đạo, tôi luôn chúc “Merry Christmas”. Còn với những người bạn không chia sẻ cùng một niềm tin tôn giáo với tôi, tôi dùng câu “Happy Holidays”. Chẳng có chết thằng Tây nào cả. Dù cho không “có đạo” và cũng chẳng tin chuyện Thiên Chúa nhập thể giáng sinh, nhưng từ ngày 25 tháng Mười Hai đến Đầu Năm Dương lịch, họ cũng nghỉ ngơi, hưởng những thú vui và chia sẻ những giá trị và truyền thống bắt nguồn từ Lễ Giáng Sinh, vậy thì tại sao không chúc họ có “những ngày nghỉ vui”.

Với tôi ,“Merry Christmas” hay “Happy Holidays”, công thức nào cũng có giá trị cả. Chẳng có “cuộc chiến Giáng Sinh” nào cả. Tôi cho rằng điều quan trọng không phải là một sáo ngữ trên môi mép hay một công thức, dù là một công thức được sơn son thếp vàng đi nữa.

Nhiều người lo sợ rằng Lễ Giáng Sinh ngày càng bị tục hóa và do đó sẽ biến mất khỏi lịch sử nhân loại. Không lạc quan tếu, nhưng tôi luôn tin rằng chẳng có “thế lực thù địch” nào, ngay cả một chủ nghĩa vô thần hung hãn hay các chế độ xây dựng trên chủ nghĩa này có muốn tẩy sạch mọi tàng tích tôn giáo đi nữa, cũng không xóa bỏ được ngày lễ này.

Tôi tin như thế khi nhìn vào các màn quảng cáo được các công ty và cơ sở thương mại tung ra mỗi dịp lễ Giáng Sinh. Dẹp bỏ Lễ Giáng Sinh thì bán buôn với ai trong những ngày nghỉ cuối năm này? Thành ra, dưới mắt tôi, không những thương mại giúp quảng bá không công Lễ Giáng Sinh, mà còn và nhứt là nhắc nhở tôi về ý nghĩa cốt lõi của ngày lễ này. Thật vậy, trên hầu hết các màn quảng cáo của các trung tâm thương mại ở Úc, lúc nào tôi cũng thấy có lời mời gọi chia sẻ. Giáng Sinh sẽ vô nghĩa nếu tinh thần của ngày lễ là chia sẻ không được đề cao. Có lẽ không có ngày lễ nào trong năm mời gọi và thúc đẩy con người nghĩ đến người khác cho bằng lễ Giáng Sinh.

Giáng Sinh là lễ có nhiều biểu tượng nhứt. Nhưng trong mắt tôi, ông già Noel vẫn là biểu tượng nổi bật nhứt và giá trị mà biểu tượng ông già Noel nhắc nhớ nhiều nhứt chỉ có thể là tinh thần chia sẻ mà thôi. Ông già Noel mang quà đến cho mọi người và ông cũng mời gọi mọi người chia sẻ cho nhau, nhứt là với những người đang cần được giúp đỡ. Chia sẻ không chỉ đồ ăn thức uống như các trung tâm thương mại kêu gọi, mà còn chia sẻ thời gian, sự hiện diện. Nói tóm lại, chia sẻ một phần con người của chính mình, bởi lẽ như ngạn ngữ Tây Phương thường nói, quà tặng sẽ trơ trụi và trống rỗng nếu không có người tặng.

Nghĩ đến biểu tượng ông già Noel, không hiểu sao năm nay tôi muốn cho biểu tượng ông già Noel  được đổi giống thành một phụ nữ hơn là vẫn giữ nhân dáng của một người đàn ông râu tóc bạc phơ. Dĩ nhiên, ai mà chẳng biết rằng nguồn gốc của biểu tượng ông già Noel là một nhân vật lịch sử của Kitô Giáo có tên là Nicolas (270-343 sua Công Nguyện). Vị thánh này là giám mục thành Myra, Tiểu Á, nay thuộc Thổ Nhĩ Kỳ. Ngài là một thanh niên giàu có nhờ thừa hưởng già tài của cha mẹ. Nhờ tấm lòng quảng đại, vị thánh này đã được dân chúng bầu làm giám mục. Truyền thuyết kể lại rằng ngài đã lấy vàng bạc để giúp đỡ cho 2 cô gái khỏi bị bán làm nô lệ vì không có của hồi môn. Vì sợ lộ tông tích, ngài đành phải trèo qua ống khói lò sưởi để mang vàng bạc đến giúp cô gái thứ ba. Cả gia đình của 3 cô gái đều biết có một vị ân nhân giúp đỡ họ, nhưng không biết người đó là ai. Câu chuyện của vị thánh này đã được các thập tự quân quảng bá và được  truyền tụng đi  khắp các nước Âu Châu. Không mấy chốc thánh Nicholas đã biến thành ông già Noel. Rồi từ thánh Nicolas trong tiếng Hòa Lan và Đức là Sante Klaas hay Sinter Niklaas, ông già Noel đã “di dân” đến Mỹ và trở thành Santa Claus.

Qua dòng lịch sử, xuất xứ của ông già Noel có thể thay đổi: từ Thổ Nhĩ Kỳ, ông được cho nhập cư vào một xứ Bắc Âu; từ một vị thánh của Kitô Giáo, ông biến thành một cụ già râu tóc bạc phơ với nụ cười hô hố nghe chẳng giống ai; từ tên Nicolas, ông đã biến thành ông già Noel hay Santa Claus...Chỉ có một điều không thay đổi: ông vẫn mãi mãi là biểu tượng của  từ tâm, ân cần và chia sẻ.

Đi tìm một biểu tượng của một tấm lòng như thế, tôi nghĩ đến trước tiên một người phụ nữ. Tôi không hiểu được tại sao tại Pháp, sau cuộc cách mạng 1789, người ta lại chọn một phụ nữ làm biểu tượng cho Lý Trí. Tôi cũng không nắm bắt được lý do tại sao Tự Do không phải là một nam thần mà là một nữ thần. Nhưng giả như biểu tượng của từ tâm, ân cần và chia sẻ được mặc cho lớp áo của một phụ nữ, tôi cho đó là điều hợp lý hơn.

Sở dĩ tôi nghĩ đến việc đổi  giống cho ông già Noel là vì những công việc mà ông già Noel thường làm trước lễ Giáng Sinh lẽ ra phải là công việc của người phụ nữ. Hãy nghĩ đến một công việc mà tôi không tin là cánh đàn ông thích làm và làm một cách dễ dàng: đó là bỏ giờ ra để đi chọn quà. Chỉ có các bà mới có đủ kiên nhẫn để rảo quanh các siêu thị, cân nhắc từng món và với sự tinh nhậy của trái tim phụ nữ mới có thể chọn một món quà thích hợp. Đến chuyện gói quà, tôi không nghĩ là ông già Noel có đủ thẩm mỹ và khéo léo để làm công việc này. Phải có bàn tay và trái tim của người phụ nữ, quà tặng mới thực sự chuyên chở được tâm tình của người tặng quà. Có lẽ vì vậy mà trong văn hóa Anh Quốc, người ta cho Santa Claus có vợ. Và bà Santa Claus được gọi là Mẹ của lễ Giáng sinh và công việc của bà là làm những chiếc bánh hạnh nhân, chăm sóc bầy sơn dương và chuẩn bị quà tặng cho trẻ nhỏ.

Nhưng hãy tạm quên quà tặng để nghĩ đến những đức tính mà chỉ có người phụ nữ mới có thể là biểu tượng. Dĩ nhiên, đàn ông cũng có tấm lòng quảng đại. Đàn ông cũng biết cảm thông. Đàn ông cũng biết tỏ ra từ bi, nhân ái và mềm mại. Đàn ông cũng biết ân cần quan tâm đến người khác. Nhưng nói đến những sức mạnh mềm, hình tượng xuất hiện trước tiên trong mắt và óc tưởng tượng của tôi chỉ có thể là người phụ nữ.

Mùa Giáng Sinh năm nay, tôi cho ông già Noel chuyển giống để thành Bà Già Noel khi nghĩ đến sức mạnh của người phụ nữ được thể hiện qua Phong trào có tên là #MeToo. Nói đến quyền lực, người ta thường liên tưởng đến sức mạnh của cơ bắp và bạo lực dưới mọi hình thức. Nói đến quyền lực, người ta cũng tức khắc nghĩ đến thế lực của đồng tiền, của địa vị xã hội, của quyền bính chính trị và ngay cả quyền bính thiêng liêng như được thực thi trong các tôn giáo có tổ chức. Năm nay, không riêng trong các tổ chức tôn giáo, mà trong mọi lãnh vực xã hội, khi người phụ nữ đã có đủ can đảm để lên tiếng tố cáo những xách nhiễu và lạm dụng tình dục, bao nhiêu kẻ quyền thế đã bị thân bại danh liệt. Người phụ nữ đã chứng minh cho thế giới ngày nay thấy rằng sức mạnh mềm có thể chiến thắng được thứ quyền lực dựa vào kim tiền, tài năng, chức vụ, tiếng tăm và ngay cả sự khôn lỏi.

Năm nào, ít hay nhiều, tôi cũng nhận được thiệp và quà Giáng Sinh. Tôi trân quý những món quà ấy. Thái độ ân cần và lòng quảng đại của người khác luôn thúc đẩy tôi cũng phải đáp trả lại một cách tương tự. Nhưng với tôi, món quà quý giá nhứt mà mùa Giáng Sinh nào tôi cũng mong đợi đó là sự bình an trong tâm hồn. Chẳng có ai có thể trao tặng cho tôi món quà đó ngoài chính tôi. Chỉ có tôi mới có thể kiến tạo bình an cho chính bản thân. Và tôi cũng xác tín rằng giá của sự bình an đó là một cuộc chiến đấu liên lỉ chống lại tính ích kỷ, sự nhỏ nhen và tâm tình đố kỵ và thù hận lúc nào cũng tràn ngập trong tâm hồn. Những sức mạnh mềm như thái độ ân cần, lòng cảm thông, tính nhẫn nhục, sự tha thứ được thể hiện trong biểu tượng “Bà Già Noel”...tôi tin đó là những khí giới giúp tôi chiến đấu để có được sự bình an đích thực trong tâm hồn.