Những hầm mỏ nguy hiểm nhất thế giới

16.12.16

Trong hơn một thập niên qua, nhiếp ảnh gia người Úc, Hugh Brown, đã đi thăm hầu hết những hầm mỏ được xem là nguy hiểm nhất thế giới. Ông đã liều mạng sống để chụp ảnh, phỏng vấn những người thợ mỏ thuộc mọi lứa tuổi và phái tính đang làm việc trong những điều kiện tồi tệ nhất. Bên cạnh những nguy hiểm chết người trong các hầm mỏ, Nhiếp ảnh gia Hugh Brown còn phải đối đầu với cả những tổ chức tội phạm và những tên khủng bố. Những hình ảnh và tường thuật của ông đã được Ký giả Monique Ross ghi lại trên trang mạng của Đài ABC trong số ra ngày 11/ 12/ 16 vừa qua.

Mới đây, nhiếp ảnh gia này  đã đến thăm mỏ bạc Cerro Rico, thuộc  Cao nguyên Nam phần của Bolivia, quốc gia nằm ở miền Trung Tây  Châu Mỹ La Tinh. Ngọn núi cao 4.824 thước này là một trong những mỏ bạc lớn nhất thế giới. Ông ghi nhận về mỏ bạc này bằng một câu ngắn gọn: “Theo đúng nghĩa, ở đâu cũng có mùi tử khí”. Được khai thác từ 471 năm qua, mỏ bạc Cerro Rico này đã nuốt trửng không dưới 8 triệu mạng con người. Cerro Rico có nghĩa là “ngọn núi giàu có”. “Giàu có” về tài nguyên thiên nhiên đã đành, ngọn núi này cũng giàu về xác người.

Potosi là thành phố nằm dưới chân núi Cerro Rico và sống nhờ mỏ bạc trong ngọn núi này. Dân số chỉ có khoảng 150.000 người. Nhưng, theo lời kể của người tài xế kiêm hướng dẫn viên du lịch của Nhiếp ảnh gia Hugh Brown, “bất cứ một cư dân nào cũng có liên hệ với  một người nào đó đã chết trong hầm mỏ”.

Theo mô tả của nhiếp ảnh gia này, núi Cerro Rico cũng giống như một “bánh phó mát Thụy sĩ”. Ông có ý ám chỉ đến vô số lổ hổng trong núi. Nhưng bởi vì không có lỗ hổng nào đã được định vị trên bản đồ cho nên chẳng có ai biết được để mà tránh né. Ngoài ra, ngọn núi này cũng được bao trùm bởi một mạng lưới dày đặc những khí độc. Nếu không té ngã từ thang xuống thì người thợ mỏ cũng chết vì những vụ nổ của khí độc. Ngoài ra còn có vô số những tai nạn không ngờ trước được. Chẳng hạn, hai người thợ mỏ phải đẩy hai “wagon” chất đầy quặng mỏ nặng đến cả hai tấn. Có nơi họ phải đẩy thật nhanh để có trớn đi tới. Chỉ cần một chút sơ sảy, cái chết sẽ đến một cách dễ dàng. Những người may mắn còn sống sót thì lại mắc phải những chứng bệnh về đường hô hấp.

Nhiếp ảnh gia Hugh Brown cho biết: “Cách đây 8 năm, trên ngọn núi này, mỗi ngày có từ 3 đến 5 người bị thiệt mạng. Khi tôi đang có mặt ở đó thì người ta ước tính mỗi tháng vẫn còn từ 3 đến 5 người chết”. Tâm trạng chung của người thợ mỏ bạc tại Cerro Ricco là mỗi ngày khi thức giấc để lên núi làm việc, họ không biết mình có ra khỏi núi này không.

Những người thợ mỏ  tại Cerro Ricco là một số nhỏ trong khoảng 30 triệu người gồm đàn ông, đàn bà và trẻ con đang làm việc trong những điều kiện thô sơ nhất tại vô số hầm mỏ trên khắp thế giới.

Lần đầu tiên, Nhiếp ảnh gia Hugh Brown đã tiếp xúc với các thợ mỏ “tiểu thủ công nghệ” khi đi xuyên qua một số vùng hẻo lánh tại Ghana, Phi Châu, năm 2006, tức cách đây đúng 10 năm.

Đã từng nghe nói tới những điều kiện làm việc nghiệt ngã nhất của người công nhân Úc trong những mỏ vàng vào thập niên 1850 của Thế kỷ 19, người ký giả này không thể tưởng tượng được rằng vào Thế kỷ 21, người thợ mỏ tại Ghana vẫn còn phải làm việc bằng những phương tiện có khi còn thô sơ hơn.

Sau khi đã đi xuyên qua vùng Tây Phi Châu 20 lần, Nhiếp ảnh gia Hugh Brown đã tìm đến Á Châu, đặc biệt là những vùng xa xôi hẻo lánh và nguy hiểm tại Ấn Độ, Pakistan và Nam Dương.

Tại miền Đông đảo Java, Nam Dương, ông đã trải qua 3 tuần lễ bên cạnh núi lửa Ljen. Nơi ông dừng chân chỉ cách miệng núi lửa khoảng 100 thước. Vào thời điểm ông đang có mặt tại nơi này, núi lửa Jjen được báo động có thể phun bất cứ lúc nào. Vậy mà những người thợ mỏ Nam Dương vẫn phải ngày ngày leo vào miệng núi lửa để nhặt đá lưu huỳnh. Bên cạnh những viên lưu huỳnh này là một lớp vẻ lưu huỳnh còn nóng trên 120 độ C, có thể gây bỏng đến chết người.

Tại miền Đông Ấn Độ, Nhiếp ảnh gia Hugh Brown đã thu hình được những người thợ mỏ bất hợp pháp thuộc nhóm thổ dân Adivasi. Theo những số liệu thống kê năm 2011, người thổ dân Adivasi chiếm khoảng 8.6 phần trăm dân số Ấn Độ, tức khoảng 104 triệu người. Phần lớn đều có gốc gác từ Nepal. Khi nhiếp ảnh gia Úc này có mặt tại đây thì vùng này đang sôi sục vì cuộc nổi dậy của các phiến quân theo cộng sản Mao. Trong cuộc chiến chống lại phiến quân cộng sản, Chính phủ Ấn Độ đã thẳng tay đàn áp người Adivasi hoặc cưỡng bách họ phải rời bỏ nhà cửa làng mạc của họ để đi lánh nạn. Bị bứng ra khỏi quê hương của mình, để có thể sống còn, nhiều người không còn một chọn lựa nào là lăn xả vào việc khai thác mỏ một cách bất hợp pháp.

Ngoài cuộc sống cơ cực của những người thợ mỏ bất đắc dĩ thuộc sắc dân Adivasi, Nhiếp ảnh gia Hugh Brown còn phải chứng kiến một mối nguy khác mà nạn nhân thường là người ngoại quốc: đó là trở thành miếng mồi ngon của những cuộc bắt cóc để đòi tiền chuộc.

Từ những hầm mỏ ở miền Đông, để có thể đến một vùng mỏ khác, Nhiếp ảnh gia Hugh Brown đã phải bỏ ra 3 ngày để móc nối với tổ chức tội phạm chuyên hoạt động tại các nơi khai thác quặng  mỏ. Mặc dù không rõ đường đi nước bước của những tổ chức này, ông vẫn ý thức được là cần phải luôn tỏ ra rất khôn khéo, cẩn thận và nhất là tế nhị. Theo ông hầm mỏ là một nơi rất “nhạy cảm”, bởi vì quặng mỏ có nghĩa là tiền, mà tiền lại là “sức bật” của không biết bao nhiêu lãnh vực khác. Chính vì vậy mà những người đang làm chủ và làm mưa làm gió ở những nơi khai thác quặng mỏ không thích các nhiếp ảnh gia lượn qua lượn lại xung quanh hay bên trong các hầm mỏ. Nhiếp ảnh gia Hugh Brown đã phải giải thích cho họ hiểu rằng ông không đến để chụp hình vì lý do chính trị, mà chỉ muốn nghiên cứu về một vấn đề có một tầm quan trọng đặc biệt về mặt lịch sử trong những năm sắp tới.

Ấn Độ là một trong những nước mà kỹ nghệ khai thác than đá là một lãnh vực nguy hiểm nhất. Theo thống kê, trung bình cứ 3 ngày là có một tai nạn nghiêm trọng và cứ 7 ngày là xảy ra một tai nạn chết người. Làm việc trong các mỏ than là nghề nguy hiểm nhất tại Ấn Độ. Những tai nạn chết người xảy ra như thế không những không giảm sút mà còn trên đà gia tăng so với năm ngoái.

Giá của than đá tại Ấn Độ quả là mắc mỏ. Trong năm 2015, để khai thác được 100 triệu tấn than đá, trung bình  Ấn Độ đã phải trả bằng giá của 7 mạng người. Nếu nhân lên thành 700 triệu tấn, số thợ mỏ bị thiệt mạng có thể lên đến gần 50 người. Phần lớn những tai nạn chết người đều xảy ra do mái và tường của hầm mỏ sập đổ.

Hiện tại Ấn Độ sản xuất 89 loại khoáng sản khác nhau từ 569 mỏ than, 67 mỏ dầu và khí đốt, 1770 mỏ khác, sử dụng khoảng một triệu công nhân. Kỹ nghệ hầm mỏ đóng góp khoảng 5 phần trăm vào tổng sản lượng nội địa của nước này. Tuy nhiên cái giá về nhân mạng phải trả cho kỹ nghệ này lại quá cao. Bên cạnh những cái chết vì tai nạn trong hầm mỏ, người thợ mỏ Ấn Độ còn phải gánh chịu nhiều hậu quả khác về sức khỏe mà sự đền bù không bao giờ được xem là cân xứng.

Nhiếp ảnh gia Hugh Brown có lẽ đã không có đủ thời giờ để đi sâu vào kỹ nghệ hầm mỏ tại quốc gia rộng lớn này. Ông chỉ đến những nơi mà người dân, vì không còn một kế sinh nhai nào khác, đành phải lao vào việc khai thác bất hợp pháp.

Rời Ấn Độ, ông đến dãy núi Karakorum, miền Bắc Pakistan. Vùng núi cao này hiện đang chứa đựng loại đá quý đẹp và có giá trị nhất thế giới. Vào cuối chuyến đi, trong khi tìm cách chụp ảnh những người đang đãi vàng trên Sông Indus, ông đã bị các cơ quan tình báo Pakistan bắt giữ để  thẩm vấn. Họ đang điều tra về một  nhóm người trong vùng để xem họ có liên hệ với tổ chức khủng bố “Quốc gia Hồi giáo” và phong trào cực đoan Taliban hay không.

Nhiếp ảnh gia Úc chính hiệu này đã cười khi bị điều tra về mối liên hệ ấy. Cuối cùng, khi biết rõ ông không có bất cứ giây mơ rễ má  nào với các tổ chức khủng bố này, viên chức tình báo mới hỏi ông có bao giờ nghĩ đến việc cải đạo sang Hồi giáo không. Viên chức này nói rằng đây là một điều tốt cho ông. Nhiếp ảnh gia Hugh Brown kể lại cuộc gặp gỡ và nói rằng: “Thật là buồn cười!”

Sợi chỉ xuyên suốt nối liền tất cả những nơi mà nhiếp ảnh gia Hugh Brown đã đi qua là một chuỗi những tệ nạn như buôn người, nô lệ hóa trẻ con, khủng bố, chiến tranh du kích, hủy hoại môi sinh.

Nhưng nhiếp ảnh gia này lại không muốn đưa ra một lời kết án nào. Với cái nhìn của triết lý Á đông, ông gọi đó là một sự kết hợp “âm dương”. Theo ông, từ những tiêu cực luôn xuất phát những điều tốt đẹp. Ông giải thích: “Họ (những người thợ mỏ) kiếm được nhiều tiền hơn là làm việc đồng áng hay trong làng mạc”. Từ những nhọc nhằn cơ cực, sức mạnh tinh thần của con người thường sáng chói. Ở đâu cũng vậy, con người luôn biết hy sinh vì một cuộc sống tốt đẹp hơn. Tại các nước Tây Phương, làm việc văn phòng hay làm hai việc một lúc không phải là một điều thích thú đối với nhiều người. Nhưng vì muốn có thêm tiền để có được một cuộc sống tốt đẹp hơn hoặc để có nhiều tiện nghi vật chất hơn, ai cũng có thể hy sinh. Với những người thợ mỏ tại những vùng nguy hiểm nhất cũng thế thôi: người ta sẵn sàng hy sinh, ngay cả mạng sống của mình, là để có một tương lai tốt đẹp hơn cho bản thân hoặc người thân.

Nhiếp ảnh gia Hugh Brown nói rằng ngay cả công việc của ông cũng là một việc làm nguy hiểm. Càng nguy hiểm hơn nữa vì ông phải làm việc một mình. Nhưng theo ông, cuộc sống ở đâu mà chẳng có nguy hiểm và bất trắc. Ở Úc Đại Lợi này, người ta cũng có thể thiệt mạng một cách dễ dàng vì một tai nạn giao thông.

Là một người thích mạo hiểm, Nhiếp ảnh gia Hugh Brown không chỉ muốn ghi lại những nỗi cơ cực của những người thợ mỏ trên khắp thế giới. Ông còn muốn thử nghiệm để xem mình có thể đương đầu với nỗi sợ hãi đến mức độ nào. Theo ông, càng trải nghiệm nhiều nguy hiểm, cuộc sống càng được phong phú. Ông nói: “Chính trong những lúc khó khăn mà bạn học được nhiều điều nhất. Ngoài ra với những hình ảnh về những nỗi cơ cực của người thợ mỏ trên khắp thế giới, nhiếp ảnh gia này hy vọng sẽ tìm được một chỗ đứng trong loại sách lịch sử về người thợ mỏ.

(Nguồn:http://www.abc.net.au/news/2016-12-10/photographing-worlds-most-dangerous-mines-hugh-brown)