Đảo san hô Midway: thiên đàng rác rưởi

09.12.06

Đảo san hô Midway, nằm giữa Thái Bình Dương, với một khoảng cách bằng nhau giữa Hoa Kỳ và Trung Cộng, lẽ ra phải là một thiên đàng, nay đã biến thành một bãi rác khổng lồ.

Từ trên máy bay nhìn xuống, Phóng viên Nick Walsh của Đài CNN nói rằng trên bãi biển ông đã có thể nhận diện được một chiếc mũ an toàn, một cái đầu của người nộm thời trang, một cánh dù và một đôi dép nhựa. Người phóng viên này khẳng định: những vật dụng này chắc chắn đã không rơi từ một chiếc máy bay hay trôi dạt từ một chiếc tàu bị đắm ngoài khơi. Và dĩ nhiên, trên hòn đảo đẹp như thiên đàng này chẳng hề có bất cứ con người nào đã từng sống để mà xả rác.

Vậy thì những vật thể ấy xuất phát từ đâu? Theo Phóng viên Nick Walsh, phần lớn xuất phát từ Trung cộng hay Hoa Kỳ là hai nước thải rác rưởi nhiều nhất xuống Thái Bình Dương.

Các sản phẩm làm bằng nhựa (plastic) là một thành phần chính trong cuộc sống tiện nghi của con người. Nhưng từ cái nắp đậy ly cà phê bằng nhựa, những chai nước bằng nhựa cho đến những cái bao bằng nhựa...một khi “đã qua sử dụng” đã được vứt đi vào một nơi nào đó. Nếu không được chôn trong những bãi rác giữa sa mạc thì cũng lọt vào đại dương. Theo ước tính, có hơn 5 ngàn tỷ vật dụng bằng nhựa hiện đang nằm dưới hay lênh đênh trên đại dương và theo Sáng hội Ellen MacArthur (The Ellen MacArthur Foundation), vào khoảng năm 2050, đại dương sẽ có nhiều vật dụng bằng nhựa hơn là cá. Mỗi năm có thêm khoảng 8 triệu tấn đồ phế thải bằng nhựa được tống xuống biển. Tình trạng này lại ngày càng trầm trọng hơn. Riêng người dân Mỹ mỗi giờ tiêu thụ 2.5 triệu chai nhựa.

Đảo san hô Midway hay Midway Atoll chỉ là một điểm nhỏ trên bản đồ thế giới. Nhìn kỹ lắm mới thấy. Mặc dù nằm trong quần đảo Hawaii, Đảo san hô Midway lại không thuộc Tiểu bang Hawaii. Dù vậy, Midway lại được Cơ quan Ngư nghiệp và Thú rừng của Hoa Kỳ quản lý.  Đã từng là một bãi chiến trường trong thời Đệ nhị Thế chiến, nay Midway đã trở thành một điểm nóng vì trở thành một nơi đầy rác rưởi.

Phóng viên Nick Walsch nói rằng phải đến Midway vào ban đêm. Chỉ khi nào màn đêm buông xuống thì hàng triệu chim chóc, cư dân của hòn đảo, mới để cho phi đạo được yên. Và dĩ nhiên, du khách chỉ có thể đến đây với sự cho phép của Chính phủ Hoa Kỳ và bằng một máy bay riêng.

Vừa đặt chân xuống đảo, du khách sẽ tức khắc phải ngửi ngay mùi hôi thối. Đây là mùi hôi thối bốc lên từ hàng ngàn xác chim đã thối rữa. Đặc biệt vào tháng 6, mùi hôi thối lại càng nồng nặc và khó thở hơn. Đây là mùa chim hải âu con (albatross) nở. Nếu tập bay được, chúng sẽ sống còn. Bằng không chúng sẽ phải chết và thối rữa. Dĩ nhiên, sống chết là tiến trình đào thải tự nhiên. Nhưng nếu nhìn kỹ vào xác của những con chim không thể cất cánh bay lên và phải chết, người ta mới thấy được tác động và trách nhiệm của loài người. Bên trong bộ xương của một con chim hải âu yểu mệnh, người ta có thể nhìn thấy một số những vật dụng của con người như nắp chai hoặc hộp quẹt máy hoặc vô số những vật dụng bằng nhựa khác. Cứ như thể loài chim này phải sống bằng nhựa! Đây là những vật dụng mà khi đi tìm mồi trên bờ biển hay trong lòng biển, chim cha và chim mẹ đã hớt lấy vì tưởng đó là thức ăn để rồi sau đó mớm cho chim con. Dĩ nhiên, dù có một bộ tiêu hóa tốt đến đâu, chim con cũng không thể nào tiêu hóa được nhựa. Thiếu dinh dưỡng mà còn rước vào người chất độc, chết là chuyện đương nhiên!

Thỉnh thoảng cũng có những đoàn thiện nguyện đến Midway để lượm rác rưởi và làm sạch bãi biển. Nhưng công việc này xem ra cũng chỉ là công dã tràng, bởi vì không thể nào đếm xuể được  số lượng rác rưởi ập vào bờ mỗi ngày. Đó là chưa kể vô số đồ nhựa mà vì lầm lẫn, chim hải hâu nuốt vào bao tử và thải ra trên đảo.

Bờ biển phía Đông của Đảo Midway hiện đang chứa đầy những mảnh nhựa nhỏ. Chim chết và thối rữa, nhưng nhựa bên trong chúng vẫn mãi mãi nằm trên bãi cát. Do hiện tượng trái đất hâm nóng và thời tiết thay đổi, mực nước biển ngày càng cao có thể sẽ làm cho Midway biến mất khỏi bản đồ thế giới, nhưng các vật dụng bằng nhựa vẫn còn đó.

Matthew Brown, một chuyên gia thuộc Cơ quan Ngư nghiệp và Thú rừng của Hoa Kỳ, đưa ra nhận định: “Loài chim hải âu hoàn toàn dựa vào đại dương để sống còn, cũng như 3 tỷ người trên thế giới hiện nay. Nếu như chim con phải chịu tác hại như thế vì chất nhựa, thì đây cũng sẽ là một điềm báo về những gì sẽ xảy ra cho loài người chúng ta”.

Điều đáng lo ngại là nhìn thoáng qua, người ta khó thấy sự tác hại ấy. Nhưng theo Phóng viên Nick Walsh, nếu bạn quỳ xuống trên Đảo Midway và thọc tay vào cát nóng trên bãi biển, bạn sẽ thấy lấm tấm trên tay những vật li ti đủ mầu sắc. Đó là điều mà các nhà chuyên môn gọi là “cát mới”. “Cát mới” chính là chất nhựa đã vỡ vụn thành những mảnh càng ngày càng nhỏ và hòa nhập vào cát. Những vật li ti này cuối cùng sẽ trộn lẫn với thức ăn. Các nhà chuyên môn giải thích rằng những vật li ti này sẽ chìm sâu trong đại dương và cuối cùng trở thành vi sinh vật. Còn những vật lớn hơn thì nổi trên nước và được cá ăn. Đến lượt cá lại bị các “loài thú săn mồi” khác ăn và cứ thế điểm cuối cùng của giây chuyền thực phẩm lại chính là con người. Trong các loài thú săn mồi, hải cẩu là giống vật bị tác hại nhiều nhất bởi chất nhựa. Theo bà Jessica Bohlander, một nhà sinh vật học hải dương thuộc Viện Hải dương và Khí quyển học Hoa Kỳ, hải cẩu là động vật bị tác hại nhiều nhất bởi nhựa và các chất gây ô nhiễm khác. Vì nuốt phải chất nhựa, hải cẩu có nguy cơ vô sinh.

Hải sản hay “đồ biển” là thức ăn rất cần thiết cho cơ thể con người. Nhưng ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy rằng cá biển lại thích ăn nhựa hơn là thực phẩm. Mới đây các nhà khoa học Thụy Điển đã chứng mình rằng loại cá chẽm được nuôi trong nước có chứa đựng chất nhựa “chỉ ăn nhựa và quên mất nguồn thực phẩm tự nhiên của chúng”. Theo cuộc nghiên cứu của các nhà khoa học này, vì cá chẽm thích  ăn chất nhựa, trứng của chúng khó nở hoặc nếu có nở thì cá con lại có những động thái bất thường.

Đương nhiên các nhà khoa học cũng đã chứng minh rằng chất nhựa tác hại đến sức khỏe của con người. Các chuyên gia Mỹ nói rằng chất “Styrene”, một trong những thành tố của nhựa, có thể là nguyên nhân gây ung thư nơi con người cũng như sự hình thành của phôi thai người.

Kết quả của một cuộc nghiên cứu đã cho thấy rằng qua việc tiêu thụ hải sản, các thứ rác rưởi do con người thải xuống biển gây nguy hại cho sức khỏe của con người. Một cuộc nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng vì ăn các loại đồ biển có vỏ như tôm cua, ngao, sò, ốc...người dân Âu Châu có thể bị tác hại bởi 11.000 mãnh chất nhựa mỗi năm.

Điều khoa học chưa chứng minh được là liệu chất nhựa có chứa đựng trong cá có trực tiếp tác hại đến sức khỏe của chúng ta hay không mà thôi. Nhưng muốn hay không, qua đồ biển, chất nhựa đã thực sự đi vào cơ thể của chúng ta. Nhưng theo giáo sư Matthew Brown, chất nhựa thường thu hút những chất độc khác. Do đó khi ăn đồ biển,  ít hay nhiều chúng ta cũng rước vào cơ thể một số chất độc khác vốn có sẵn trong đại dương. Rõ ràng là đồ biển, vốn là nguồn thực phẩm chính của con người, hiện đang bị ô nhiễm cách này hay cách khác qua trung gian chất nhựa.

Theo mô tả của Phóng viên Nick Walsh, tại một bãi san hô của Đảo Midway, ông thấy nổi lềnh bềnh trên mặt nước một tảng xốp Styrofoam. Xung quanh tảng xốp là vô số những mảnh xốp đã vỡ vụn. Không rõ từ bao giờ, những mảnh xốp này đã có mặt ở đây.

Phóng viên Nick Walsh nói rằng cảm nhận đau đớn nhất của ông khi đến thăm đảo Midway chính là thấy mình hoàn toàn bất lực. Đại dương đã bị ô nhiễm từ nhiều thập niên qua. Nhưng tình trạng đã không suy giảm mà ngày càng trở nên tồi tệ hơn, nhất là khi nhân loại đã ngày càng ý thức hơn về những hiểm họa của môi sinh. Muốn chận đứng thảm trạng này cần phải thay đổi cách hành xử hàng ngày của 7 tỷ con người trên mặt đất này.

Hiện nay, theo một cuộc nghiên cứu được đăng  trên tạp chí “Science”, Trung Cộng, Nam Dương, Phi Luật Tân, Việt Nam và Sri Lanka bị xem là 5 quốc gia gây ô nhiễm vì thải chất nhựa nhiều nhất thế giới. Theo các số liệu được Đài CNN phổ biến, mỗi năm Trung Cộng thải xuống biển 8.82 triệu tấn chất nhựa. Ít dân số hơn như Việt Nam vậy mà mỗi năm cũng thải ra 1.83 triệu chất nhựa. Tồi tệ hơn, mỗi năm Nam Dương thải 3.22 triệu tấn, Phi Luật Tân 1.88 triệu tấn. Riêng Sri Lanka, mặc dù dân số ít hơn, cũng đổ xuống biển 1.59 triệu tấn.

Làm thế nào để gây ý thức về tình trạng ô nhiễm của môi sinh nơi người dân của mỗi nước? Dĩ nhiên đó là chuyện của mỗi chính phủ. Nhưng chính phủ sẽ không làm được gì nếu không có sự hợp tác của người dân.

Tại một số quán cà phê dọc đường bên Mỹ, thỉnh thoảng người ta đọc được câu: “Xin lỗi bạn. Chúng tôi không bán cà phê cho bạn nếu bạn không mang theo ly tách riêng của bạn”.

Theo lời khuyên của Phóng viên Nick Walsh, mặc dù rất ít, nhưng mỗi người nên góp một bàn tay vào việc làm sạch và giữ sạch môi trường sống. Hàng năm Úc Đại Lợi có một ngày “Làm sạch nước Úc” (Clean up Australia Day). Ngày “ Làm sạch nước Úc” năm 2017 sẽ là ngày 28 tháng Hai. Lượm rác thôi chưa đủ. Trong ý thức và cô gắng mỗi ngày, mỗi người nên giảm tối đa việc sử dụng chất nhựa. Như phóng viên Nick Walsh đề nghị: mỗi khi đi ra ngoài, mang theo chai đựng nước riêng của mình, vào quán cà phê cũng mang theo ly tách riêng của mình hoặc đi mua sắm yêu cầu người bán hàng đừng dùng bao nhựa để gói hàng. Mỗi khi vào quán cà phê, ai cũng thích sự tiện lợi bằng cách uống cà phê trong ly nhựa. Ít có ai nghĩ đến nguy hại về lâu về dài của chất nhựa được sử dụng để chứa đựng cà phê.

Thay đổi một thói quen không phải là điều không thể thực hiện được. Trong hàng bao nhiêu thế kỷ, có ai nghĩ rằng thuốc lá gây nguy hại cho sức khỏe của con người . Ai cũng cho đó là một phần bình thường của cuộc sống hạnh phúc, văn minh và “sành điệu”. Vậy mà cuối cùng, cái nhìn và thói quen ấy hiện đang được thay đổi.

Dù chỉ là một tia hy vọng nhỏ, nhưng Phóng viên Nick Walsh tin rằng rồi đây cơn ghiền chất nhựa của con người sẽ được chữa trị, ý thức về việc “làm sạch” và “giữ sạch” môi sinh, cách riêng chận đứng việc thải chất nhựa vào đại dương, cũng sẽ lớn mạnh nơi người dân của mọi quốc gia.

(theo : http://edition.cnn.com/interactive/2016/12/world/midway-plastic-island/)