Hãy tưởng tượng một thế giới không có tôn giáo!

Chu Thập

20.11.15

“Nhân danh Đấng Allah, Đấng Từ Bi Vô Cùng, Đấng Thiện Hảo Vô Biên. Đấng Allah đã phán: “Chúng nó nghĩ rằng thành lũy của chúng sẽ bảo vệ chúng khỏi Đấng Allah, nhưng Đấng Allah đã đến những nơi chúng không ngờ và Người đã gieo rắc kinh hãi vào trái tim chúng để chúng dùng bàn tay của chính mình và bàn tay của các tín đồ để phá hủy nhà cửa của chúng...

Đấng Allah đã chúc lành cho những người anh em của chúng tôi và ban thưởng cho họ những gì họ đã mong ước. Họ đã cho nổ bom trong đám đông của quân ngoại đạo...Chúng tôi nguyện xin Đấng Allah đón nhận họ vào hàng ngũ các vị tử đạo và cũng cho chúng tôi được  bước theo chân họ...

Pháp Quốc và tất cả những quốc gia đi theo con đường của nước này hãy nhớ rằng chúng sẽ tiếp tục đứng đầu danh sách trong mục tiêu của Nhà nước Hồi giáo và mùi tử khí sẽ không bao giờ rời khỏi lỗ mũi của chúng bao lâu chúng tham gia vào chiến dịch “thập tự chinh”, bao lâu chúng dám nguyền rủa Đấng Tiên Tri và bao lâu chúng khoe khoang về cuộc chiến chống lại Hồi Giáo tại Pháp và ném bom xuống người Hồi Giáo tại những vùng đất của vương quốc Hồi Giáo...

Chúc tụng Đấng Allah Tối Cao!”

Trên đây là một vài trích đoạn trong bản “tuyên ngôn” được Tổ chức “Nhà nước Hồi giáo” cho công bố liền sau cuộc khủng bố tại Paris, Pháp Quốc hôm 13 tháng 11 vừa qua. Tôi đọc bản tuyên ngôn mà thấy lạnh người. Đây quả là một cuộc chiến tranh tôn giáo và cuộc chiến tranh tôn giáo này không chỉ diễn ra tại một số nơi mà đã mang chiều kích “toàn cầu”. Bất cứ “kẻ ngoại đạo” nào trên trái đất này cũng đều có thể là mục tiêu của tổ chức khủng bố “Nhà nước Hồi Giáo”. Khiếp quá! Bước vào thế kỷ 21 rồi mà chiến tranh tôn giáo vẫn tiếp diễn và với một cường độ man rợ, khủng khiếp hơn bao giờ hết.

Lịch sử thế giới được viết bằng chiến tranh và chiến tranh tôn giáo có lẽ lại là những trang chính. Đọc lại Kinh Thánh Cựu Ước của Do Thái Giáo và Kitô Giáo, tôi thấy đó là lịch sử của một cuộc chiến triền miên giữa một dân tộc theo độc thần giáo và những dân tộc theo đa thần giáo. Khi Kitô Giáo vừa chớm nở trong đế quốc La Mã, tôn giáo này cũng đã bị bách hại dã man chỉ vì bị xem như một thứ tà đạo trái với quốc giáo của đế quốc là đa thần giáo. Thời Trung Cổ, tuy không còn là một cuộc chiến giữa độc thần và đa thần, những cuộc thập tự viễn chinh do các nước Tây Phương phát động trong thực chất lại càng mang bộ mặt chiến tranh tôn giáo hơn. Và dĩ nhiên, ngay tại Âu Châu, chiến tranh tôn giáo lại càng dã man hơn khi chính những người cùng tuyên xưng một Chúa Kitô là Tin Lành và Công Giáo lại chém giết lẫn nhau. Trên một phương diện nào đó, những cuộc bách hại tôn giáo trong các chế độ cộng sản vô thần cũng là những cuộc chiến tranh tôn giáo: khi chủ nghĩa vô thần được tuyên xưng như một tôn giáo, thì các tín đồ của tôn giáo này lại càng tỏ ra hung hãn và độc ác hơn. Ngay như trong thời cấm đạo và bắt đạo ở Việt Nam, các tín hữu Kitô bị bách hại dã man chỉ vì cái nhãn hiệu “theo Tây”.  Thật ra “theo Tây” chỉ là một cái cớ. Nguyên cớ chính vẫn là tôn giáo bị các vua chúa Việt Nam xem như  “tà đạo” đi ngược lại với truyền thống văn hóa và tôn giáo của dân tộc.

Ôn lại một chút về lịch sử và nhìn vào cuộc khủng bố vừa mới xảy ra ở Pháp Quốc, tôi cảm thấy ngao ngán và tự hỏi: giả như không có tôn giáo, thì bộ mặt của thế giới này có tốt đẹp hơn không? Bất giác tôi lại nghĩ đến ca khúc  “Imagine” (hãy thử tưởng tượng) nổi tiếng của cố nhạc sĩ John Lennon (1940-1980) của ban nhạc The Beatles. Đây là “tuyên ngôn” hòa bình của người nhạc sĩ tài ba nhưng yểu mệnh này. Trong ca khúc, tôi đặc biệt chú ý đến câu: “Hãy thử tưởng tượng cũng chẳng có tôn giáo...mọi dân tộc sống trong hòa bình”. Tôi dễ bị cám dỗ để nghĩ rằng tôn giáo chính là giềng mối làm phát sinh ra đố kỵ, chia rẽ, hận thù, chiến tranh. Tôi tin chắc rằng có rất nhiều người, tuy không theo chủ nghĩa vô thần, cũng có cùng một cơn cám dỗ như tôi để nghĩ về tôn giáo như thế. Chiến tranh tôn giáo thường xảy ra khi con người cho mình “độc quyền” chiếm hữu chân lý để sẵn sàng “ra vạ tuyệt thông” cho những ai không có cùng niềm tin với mình. Sự tôn trọng, lòng yêu thương, sự cảm thông và khoan nhượng vốn là cốt lõi của mọi tôn giáo, dễ bị đặt xuống hàng thứ yếu để đưa “chân lý”độc quyền lên địa vị độc tôn và sẵn sàng ăn thua đủ và ngay cả chết để bảo vệ “chân lý”.

Theo chương trình “The Drum” của Đài ABC Úc, kết quả của một cuộc nghiên cứu mới đây do Trường Đại học Chicago, Hoa Kỳ thực hiện cho thấy tôn giáo khiến cho trẻ em trở nên ích kỷ và ít thông cảm với người khác hơn. Cuộc nghiên cứu đã được thực hiện với 1.170 trẻ em tuổi từ 5 đến 12 thuộc 6 quốc gia. Trong số các em tham gia cuộc nghiên cứu, 23.9 phần trăm tự nhận là Kitô hữu, 43 phần trăm theo Hồi Giáo và 27.6 phần trăm thuộc những gia đình không theo tôn giáo nào.

Trong cuộc thử nghiệm, các em được đặt vào một không gian không đủ rộng cho mọi người. Mục đích của cuộc thử nghiệm là để xem các em có biết “chia sẻ” với nhau không. Ngoài ra, các em cũng được cho xem những hình ảnh cho thấy cảnh xô đẩy giành giựt để dò xét phản ứng của các em.

Các nhà nghiên cứu của Trường Đại học Chicago nói rằng kết quả của cuộc thử nghiệm “chứng minh một cách hùng hồn rằng trẻ con xuất thân từ những gia đình thuộc hai tôn giáo lớn (Kitô Giáo và Hồi Giáo) tỏ ra ít vị tha hơn các em thuộc những gia đình không theo tôn giáo nào”. Kết quả này lại càng rõ nét hơn nơi những em nhiều tuổi hơn và đã từng tham gia các sinh hoạt tôn giáo.

Ngoài ra, khi so sánh các em thuộc các gia đình Kitô Giáo với các gia đình Hồi Giáo, các nhà nghiên cứu cũng nhận thấy rằng trẻ em Hồi Giáo tỏ ra ít cảm thông hơn: cứ thấy người phạm lỗi, các em này yêu cầu phải trừng phạt cho thích đáng. Theo các nhà nghiên cứu, trẻ em thuộc những gia đình không theo tôn giáo nào tỏ ra hòa hoãn và ít có thái độ “lên án” hơn.

Là một người có tôn giáo và “thực hành đạo” từ tuổi thơ cho đến lúc đầu bạc răng long như hiện nay, tôi cảm thấy bối rối khi đọc kết quả của cuộc nghiên cứu của Trường Đại học Chicago trên đây. Nếu mỗi ngày tôi có cố gắng sống cho ra người tử tế hơn là bởi đã được tưới tẩm và nhào nặn bằng đạo lý của tôn giáo mà tôi đang thực hành. Xét cho cùng, tôn giáo của tôi luôn dạy tôi phải cố gắng sống cho ra người tốt hơn. Nhưng kinh nghiệm hàng ngày lại cũng nói với tôi rằng con người ta cũng có thể là người tốt mà chẳng cần phải theo một tôn giáo nào cả. Tôi có một người bạn trẻ hơn tôi. Vợ anh là người đồng đạo với tôi. Riêng anh đã có lần tâm sự với tôi: anh chẳng tin có Thượng Đế và cũng chẳng theo tôn giáo nào cả. Nhưng với tôi, anh không chỉ là một người bạn tốt, mà còn là một niềm cảm hứng để tôi biết sống vị tha, cảm thông và khoan nhượng. Dưới con mắt của tôi, anh là người “có đạo” hơn tôi.

Tôi cũng nhận thấy như thế nơi một số thanh thiếu niên Úc, Việt mà tôi quen biết. Họ cũng sinh ra và được giáo dục trong một gia đình “có đạo” như tôi. Nhưng đến một lúc nào đó, họ bước chân ra khỏi nhà thờ và chẳng bao giờ trở lại nữa. Vậy mà trong cuộc sống hàng ngày, tôi thấy họ tỏ ra tôn trọng người khác, tuân thủ luật pháp, ý thức về công bằng và nhứt là quảng đại để chia sẻ với người khác hơn tôi nhiều. Sống như thế mà không “có đạo” sao?

Tôi cho rằng kết quả của cuộc nghiên cứu của Trường Đại học Chicago phản ảnh phần nào một thực tế đáng buồn về ảnh hưởng của tôn giáo đối với cuộc sống và cách hành xử của con người. Nhưng nói qua thì cũng phải nói lại. Trong cuốn sách có tựa đề “American Grace. How Religion Divides and Unites Us” (Hồng ân Mỹ Quốc. Tôn giáo chia rẽ và liên kết chúng ta) xuất bản năm 2010, tác giả Robert Putnam ghi nhận rằng những người Mỹ có tôn giáo là những người làm việc thiện nguyện tích cực nhứt; họ là những  nhà từ thiện vị tha và quảng đại hơn những người không có tôn giáo. Cũng theo tác giả, những người Mỹ có tôn giáo là những người láng giềng tốt, biết nghĩ đến cộng đồng và sẵn sàng làm việc thiện nguyện hơn người khác, chớ không chỉ biết đến nhà thờ; họ luôn sẵn sàng hiến máu, chia sẻ tiền bạc cho những người vô gia cư, giúp đỡ tài chính cho gia đình hay bạn bè, nhường chỗ cho người lạ mặt và dành thời giờ để “ngồi xuống” với những ai đang gặp thử thách. Theo tác giả, nói chung Hoa Kỳ là một quốc gia quảng đại. Nhưng về lòng quảng đại có sự khác biệt rõ ràng giữa những người có tôn giáo và những người không theo tôn giáo nào.

Riêng về Úc Đại Lợi, một cuộc thăm dò được công ty “Roy Morgan” chuyên nghiên cứu về thị trường, kỹ nghệ và tiêu thụ, thực hiện năm 2014 cho thấy rằng trung bình một người Úc tặng cho các công cuộc từ thiện tính cho đến tháng 6 năm 2014 là 288 Úc kim. Nhưng cũng tính trung bình, một người có tôn giáo tặng 331 Úc kim trong khi một người không theo tôn giáo nào chỉ tặng 221 Úc kim.

Trong cuốn sách có tựa đề “Disconnected” xuất bản năm 2010, tác giả Andrew Leigh, tốt nghiệp tiến sĩ về xã hội học tại đại học Harvard, cựu giáo sư kinh tế tại trường Đại học Quốc gia Canberra, hiện đang là dân biểu liên bang thuộc Đảng Lao Động, mặc dù vẫn luôn tự nhận là một người vô thần, đã nói đến những lợi ích không thể chối cãi được của niềm tin tôn giáo. Ông cho biết: trong số những người “thực hành đạo”, tức đến nhà thờ mỗi ngày chúa nhựt, có 25 phần trăm tham gia vào công tác cộng đồng hay một hiệp hội dân sự. Trong khi đó, với những người không thực hành đạo, tỷ lệ này chỉ được 12 phần trăm. Theo ông, những người có tôn giáo dễ xây dựng tình thân hữu với những người không thuộc giai cấp xã hội của mình và như vậy cũng dễ tạo được sự tin tưởng nơi người khác.

Với tôi, sinh hoạt tôn giáo không phải là một cuộc thi đua hay tranh tài để chứng minh tôn giáo của mình tốt hơn tôn giáo của người khác hay người “có đạo” tốt hơn người “không có đạo”. Nếu có so sánh thì tôi lại thấy mình “kém xa” người đồng đạo và có khi còn tệ hơn cả những người “không có đạo”. Tôi chỉ biết chắc một điều: tôn giáo mà tôi cho là tốt nhứt đối với tôi luôn thúc đẩy tôi phải cố gắng không ngừng để sống tử tế hơn và thế giới này chắc chắn sẽ là một nơi tốt đẹp hơn nhờ sự đóng góp của tôn giáo.

Xét mình tận căn, tôi thấy nếu không có một ý thức rõ ràng, tôi dễ rộng rãi trong việc từ thiện bác ái trong cộng đồng tôn giáo của tôi, nhưng lại do dự suy tính khi thực hiện cùng một việc bác ái đối với “người ngoài”. Sự rộng rãi trong hành động của tôi cũng không thường đi đôi với sự cởi mở trong suy nghĩ. Vì thực hành chia sẻ là “bản năng thương cảm” đã cắm rễ sâu trong trái tim trong khi ý thức cởi mở bao dung lại đòi hỏi tôi suy xét dựa trên lẽ phải. Tôi thấy mình dễ mở rộng hầu bao nhưng lại chưa sẵn sàng tiếp nhận, cảm thông và đối thoại với những khác biệt.

“Hãy tưởng tượng một thế giới không có tôn giáo”. Nếu còn sống và được làm người “thường trú” trong thiên đàng cộng sản như ở Liên Xô, Trung Cộng hay Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, cố nhạc sĩ John Lennon sẽ thấy được bộ mặt của một thế giới không có tôn giáo. Có thể tôi sẽ không tuyên xưng đức tin theo Kinh Tin Kính tôi phải đọc mỗi ngày chúa nhựt, nhưng tôi tin rằng thế giới này sẽ tốt đẹp hơn nếu người có đạo xác tín rằng cốt lõi của bất cứ một tôn giáo hay đạo lý nào chính là tình thương vô vị lợi, thái độ khoan nhượng, lòng cảm thông và sự tha thứ. Nếu cái cốt lõi ấy được hiểu, được thực thi, được truyền dạy...thì làm gì có khủng bố nhân danh Thượng Đế hay chiến tranh tôn giáo.