Thời đại của phép lạ

27/1/15

Vợ chồng một người Mỹ đi thăm người con gái và đứa cháu ngoại của họ tại thành phố Dakar, Senegal, miền Tây Phi Châu. Trên Facebook chia sẻ cho bạn bè, trong đó có ông  Michael Elliott, chủ tịch của tổ chức có tên là “The One Campaign” (tổ chứcchuyên mở chiến dịch chống lại nghèo đói cùng cực và những căn bệnh có thể phòng ngừa được), vợ chồng người Mỹ này cho biết từ Dakar, họ đã có thể liên lạc và nói chuyện với một người con gái khác của họ ở New York, Hoa Kỳ xuyên qua hệ thống “Skype”. Tại các nước văn minh, một phương tiện thông tin như thế không còn là điều mới mẻ nữa, nhưng từ một thủ đô của một nước nghèo như Senegal, vợ chồng người Mỹ này cho biết họ cảm thấy như “đang sống trong một thời đại của phép lạ”.

Thế giới ngày nay đang sống trong lo sợ vì khủng bố, chiến tranh và bệnh tật. Tuy nhiên, chưa bao giờ thế giới tốt đẹp như ngày nay.

Vào năm 1990, có đến một phần ba dân số thế giới sống trong nghèo nàn cùng cực. Vào năm 2011, tỷ lệ này chỉ còn 14.5 phần trăm, nhờ sự tăng trưởng kinh tế tại Á Châu. Điều này có nghĩa là sự thịnh vượng và tình trạng y tế của thế giới đã gia tăng. Ngày nay, hằng trăm triệu người đang hưởng những tiện nghi mà ông bà hay cha mẹ họ có mơ cũng chưa bao giờ thấy. Tiềm năng rộng lớn của cả một vùng đã được mở ra. Một người phụ nữ Trung Hoa, bạn của ông Elliott, đã có lần nói với ông: “Ông cần phải hiểu: đây là thời điểm tốt nhất để làm một người phụ nữ Trung Hoa”. Nếu có đến 10 phần trăm phụ nữ trên thế giới là người Trung Hoa, thì đây là một bước tiến đáng kể trong sự cải thiện cuộc sống của người phụ nữ.

Nhưng những phép lạ của thế giới hiện đại không chỉ diễn ra tại Á Châu. Chỉ cần dừng chân vài giờ tại thủ đô Addis Abeba của Ethiopia, Bắc Phi Châu, người ta cũng sẽ thấy phép lạ đang diễn ra. Cũng như rất nhiều quốc gia Phi Châu khác, Ethiopia hiện đã đạt được một mức tăng trưởng kinh tế mà người ta tưởng chỉ có ở Á Châu. Kể từ năm 2000, tử xuất vì bệnh sốt rét trên toàn thế giới đã giảm đến 47 phần trăm. Năm 2003, tại vùng  Hạ Sahara, chỉ có khoảng 50 ngàn người mới có đủ điều kiện để sử dụng thuốc chống lại HIV và bệnh AIDS. Nay đã có hơn 9 triệu người được chữa trị với thuốc này. Năm 2012, con số  trẻ em tại vùng Hạ Sahara cắp sách đến trường tăng thêm 57 triệu so với năm 2000.

Nhưng đáng kể là phép lạ hơn cả là tử xuất của trẻ em đã giảm đi hơn bao giờ hết. Vào thập niên 1970, không có tới 5 phần trăm trẻ con trên toàn thế giới được chích ngừa để phòng ngừa những căn bệnh hiểm nghèo. Nay có đến 80 phần trăm trẻ con trên toàn thế giới được chủng ngừa. Kết quả là tỷ lệ của trẻ con chết dưới 5 tuổi đã giảm đi một nửa kể từ thập niên 1990. Trước thời điểm này, mỗi năm có đến 12.7 triệu trẻ con dưới 5 tuổi chết vì bệnh tật. Năm 2013, con số này giảm xuống còn 6.3 triệu.

Phép lạ không chỉ diễn ra trong lãnh vực kinh tế và y tế. Tổ chức “Quốc gia Hồi giáo” đang làm mưa làm gió ở Trung Đông, đó đây vẫn còn xảy ra những vụ khủng bố chết người và nội chiến vẫn còn sôi sục tại vài nơi.Tuy nhiên, nhìn trong tổng thể, chưa bao giờ thế giới sống trong hòa bình như ngày nay. Trong cuốn sách có tựa đề “The Better Angels of our Nature” (Những vị thiên thần tốt hơn trong bản chất chúng ta), Giáo sư Steven Pinker, hiện đang giảng dạy tại đại học Harvard, đã dẫn chứng nhiều tài liệu cho thấy có sự sút giảm về bạo động và chiến tranh trong thời hiện đại. Vào thế kỷ 14, tại thành phố Oxford, Anh Quốc, mỗi năm cứ trung bình trong 100 ngàn dân, có đến 110 vụ giết người. Vào thế kỷ 20 tại London, trong 100 ngàn dân không có tới một vụ sát nhân. Năm 1950, con số trung bình của những người bị giết chết trong một cuộc xung đột vũ trang là 33 ngàn người. Vào năm 2007, con số người bị sát hại không quá 1000 người. Giáo sư Pinker lập luận rằng sự hạ giảm của bạo động trên toàn thế giới hiển nhiên đến độ có thể nói rằng “chúng ta đang sống trong một kỷ nguyên hòa bình nhất trong lịch sử nhân loại”.

Phép lạ tỏ tường hơn cả trong ngôi làng toàn cầu ngày nay chính là sự thâm nhập của các phương tiện truyền thông xã hội hiện đại vào mọi ngõ ngách và làng mạc xa xôi. Vào năm 2002, chỉ có 3 phần trăm người dân Phi Châu có điện thoại di động. Nay tỷ lệ này đã lên đến 70 phần trăm. Điều kỳ diệu hơn nữa đang xảy ra tại Miền Đông Phi Châu là sự bùng nổ của việc thực hiện các dịch vụ ngân hàng xuyên qua điện thoại di động. Ngày nay, ngay cả các phụ nữ nông dân nghèo cũng có thể giao dịch buôn bán, nghĩa là trả và nhận tiền xuyên qua điện thoại di động một cách an toàn.

Tất cả những phép lạ trên đây sẽ được đem ra thảo luận tại hàng trăm phiên họp chính thức và hàng ngàn cuộc trao đổi bên lề tại Hội nghị Thượng đỉnh Davos, Thụy Sĩ. Theo ông Elliott, có một điều mà ai cũng biết và không thể phủ nhận: tiến bộ là điều không thể tránh được!

Tuy nhiên, thời đại của các phép lạ cũng vẫn là một thời đại của những thách đố. Kể từ khi Đệ nhị Thế chiến kết thúc vào năm 1945 cho đến nay, mặc dù có chiến tranh lạnh và một vài cuộc chiến tranh đó đây, thế giới đã trải qua gần 7 thập niên hòa bình. Nhưng không có gì bảo đảm rằng tình trạng không có chiến tranh này sẽ kéo dài. Một số quốc gia vẫn thích chiến tranh. Sau cuộc khủng hoảng tại Ukraine dẫn đến việc Nga ngang nhiên chiếm Crimea, Tổng thống Nga Vladimir Putin đe dọa các nước Tây Phương rằng ông đang có trong tay cả kho vũ khí hạt nhân. Đầu óc bá quyền của những người cộng sản Trung Quốc, cụ thể là việc họ muốn chiếm trọn Biển Đông, cũng là một mối đe dọa cho hòa bình thế giới không kém. Chiến tranh xảy ra không chỉ gây ra những cái chết vô ích mà cũng làm sống lại tình trạng nghèo đói trên thế giới. Những vùng chiến tranh lúc nào cũng là những vùng nghèo đói.

Sự tăng trưởng kinh tế, vốn là đầu máy tạo ra các phép lạ của thời đại, có thể cạn nhiên liệu và như vậy không còn khả năng vực dậy các nước khỏi cảnh nghèo đói hoặc phân chia lợi nhuận không đồng đều và như vậy tạo ra bất ổn chính trị. Sự tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc đang khựng lại và kinh tế Liên Âu đang dậm chân tại chỗ sẽ khiến cho nhu cầu về thương phẩm giảm sút. Mà thương phẩm lại là nền móng của kinh tế của nhiều nước đang phát triển. Đó là một trong những thách đố mà có thể thể giới sẽ phải đương đầu trong những năm sắp tới.

Ngoài ra,  sự phát triển nhanh chóng của các phương tiện di chuyển, vốn đã làm cho cuộc sống của không biết bao nhiêu người trên thế giới được cải thiện, cũng đặt ra một thách đố: tốc độ di chuyển của con người thời đại càng nhanh thì sự lây lan của bệnh tật cũng lan truyền nhanh không kém. Sự bùng nổ và mối đe dọa của dịch bệnh Ebola hồi năm trước là một điển hình. Cuối cùng, hiện tượng thời tiết thay đổi hiện cũng đang đặt ra một thách đố lớn cho thế giới ngày nay. Những người đầu tiên cảm nhận và chịu thiệt thòi nhiều nhất về những hậu quả của hiện tượng này vẫn là người nghèo. Điều vẫn thường xảy ra khi đất đai bị tàn phá vì thiên tai như lụt lội, hạn hán...là cảnh đồng không, nhà trống và hàng triệu triệu nông dân rời bỏ thôn quê để tìm về thành phố và tạo ra những khu ổ chuột thối tha, thiếu vệ sinh, làm mồi cho bệnh tật cũng như vô số những tệ nạn xã hội.

Năm nay, đại diện các quốc gia sẽ tập trung về Davos để thảo luận về sự mong manh và vô định mà thế giới ngày nay đang đối đầu. Làm thế nào để cho các phép lạ của thời đại được tiếp tục diễn ra? Chúng ta hy vọng sẽ có được cầu trả lời trong năm nay. Vào tháng 9 tới đây, tại trụ sở của Liên Hiệp Quốc ở New York, Hoa Kỳ, cộng đồng thế giới sẽ cố gắng đạt được một loạt những mục tiêu mới thay thế cho các mục tiêu của thiên niên kỷ mới được đề ra hồi năm 2000. Những mục tiêu nổi bật nhất được đề ra ở đầu thiên niên kỷ là giảm nghèo đói và bệnh tật. Ngoài việc giảm thiểu tỷ lệ tử vong khi sinh con, các mục tiêu nói trên vẫn chưa đạt được. Dù vậy, thế giới vẫn cương quyết tiến tới trong việc giảm thiểu một nửa tình trạng nghèo đói cùng cực.

Trong vòng 8 tháng tới, các nhà ngoại giao sẽ thương lượng để đạt được những mục tiêu mới về sự phát triển bền vững. Một cách cụ thể, trong vòng 15 năm tới, thế giới phải xóa bỏ sự nghèo nàn cùng cực, chấm dứt cảnh hàng triệu triệu người vẫn còn đi ngủ vào buổi tối với cái bụng đói và không được hưởng thuốc men và những phương tiện y khoa hiện đại.

Trên đây là những mục tiêu có ý nghĩa nhất kể từ sau Đệ nhị Thế chiến khi thế giới chứng kiến sự ra đời của tổ chức Liên Hiệp Quốc và sự thông qua của Bản Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền.

Năm 2000, khi cộng đồng thế giới đề ra những mục tiêu phát triển của thiên niên kỷ mới, ông Bill Gates tuyên bố rằng đây là “ý tưởng tốt đẹp nhất để tập trung thế giới vào cuộc chiến chống lại nghèo đói mà tôi chưa từng thấy”. Theo ông, sáng kiến này cho phép dân chúng “thấy  được đâu là những bước tiến tốt đẹp và đâu là những thất bại của chúng ta”. Cũng thế, điểm tích cực của những mục tiêu phát triển mới sẽ được đề ra vào tháng 9 tới đây chính là mở ra một lộ đồ mới cho một tương lai sáng sủa hơn của thế giới.

Phép lạ vẫn tiếp tục xảy ra. Thế giới vẫn tiếp tục tin tưởng như thế. Nhưng, như nhận định của ông Elliott, nhiều phép lạ đã cứu sống nhiều mạng người trong hơn hai thập niên vừa qua không phải là những phép lạ từ trời cao, mà là điều nằm trong tầm tay của con người. Theo ông chủ tịch của tổ chức “The One Campaign”, phép lạ thực sự đã diễn ra khi “hàng triệu người trên thế giới đã tạo áp lực lên chính phủ của họ, từ Bắc chí Nam, trong thế giới giàu có cũng như nghèo nàn, để buộc phải tài trợ và thực hiện những chính sách đã cứu sống và cải thiện cuộc sống của hàng triệu triệu người”.

Phép lạ vẫn tiếp tục xảy ra. Nó không đến từ trời cao. Nó cũng chẳng đến từ các nhà lãnh đạo quốc gia, các bậc thiên tài về kỹ thuật hay các nhà cự phú trong doanh nghiệp. Vận mệnh của thế giới nằm trong tay của vô số cá nhân là những người cương quyết làm cho cuộc sống của họ, của gia đình họ được tốt đẹp hơn hoặc do lòng cảm thông thúc đẩy, muốn dấn thân để xoa dịu nỗi khổ đau của người khác.

(theo Michael Elliott, the Age of Miracles, Time 26/1/2015)