Qua cầu rút ván

Chu Thập

03/08/18

Trong những ngày ghé thăm gia đình của cô em gái ở Orange County, Tiểu bang California, nơi có đông người Việt tỵ nạn sinh sống, tôi đã học được một cụm từ mới trong Anh ngữ: “Trump Derangement Syndrome”. Thoạt tiên tôi cứ nghĩ đây là một sáng chế của các chuyên gia tâm lý để ám chỉ đến tình trạng tâm lý bất ổn giống như Tổng thống Donald Trump. Nhưng không phải thế. Người phát minh ra kiểu nói này chính là Tổng thống Trump. Thật vậy, dạo trung tuần tháng Bảy vừa qua, chính tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ đã bắt mạch tình trạng tâm lý của những người chống đối ông qua một cái “tuýt” có nội dung như sau: “Một số người GHÉT sự kiện tôi đã nói chuyện với Tổng thống Putin của Nga. Họ thà gây chiến tranh hơn là thấy điều đó. Thái độ này được gọi là “Hội chứng điên loạn vì Trump” (Trump Derangement Syndrome).

Tôi không biết mình có mắc hội chứng ấy không cho nên mới tra tự điển Urban Dictionary. Tự điển này định nghĩa như sau: “Hội chứng điên loạn vì Trump là trạng thái tâm thần của người điên khùng chỉ vì không thích Tổng thống Donald Trump; họ điên khùng đến độ từ bỏ mọi thứ luận lý và lý trí”.

Thật ra, hội chứng điên loạn vì một tổng thống Mỹ không chỉ mới có dưới thời tổng thống Trump. Trước kia, người ta cũng đã từng nói đến hội chứng điên loại vì Bush và kế đó vì Obama. Nhưng dù sao, cá tính và các chính sách của 2 người tiền nhiệm của Tổng thống Trump đã không đến nỗi tạo ra “điên loạn” và gây chia rẽ như ông. Đây là điều mà tôi đã chứng kiến trong vài ngày ở chơi với gia đình cô em gái tôi. Tôi không ngờ rằng vấn đề tỵ nạn và di dân lậu hiện đang là một vấn đề gây chia rẽ trầm trọng trong xã hội Mỹ. Nó gây chia rẽ, nó phá vỡ mọi mối quan hệ từ tập thể nhỏ đến khối các quốc gia trên mỗi châu lục. Thậm chí, nó gây chia rẽ trong cả những đám bạn bè thân tình hàng chục năm. Nó phá vỡ ngay cả mối liên hệ máu mủ ruột thịt trong gia đình. Nhiều người từ trước đến giới thân thiết với nhau, nay chia tay và thề không gặp nhau nữa...Tôi đã chứng kiến điều đó trong những ngày rong chơi ở Bắc Mỹ trong tháng Bảy vừa qua.

Vợ chồng em gái tôi qua Mỹ theo “diện” đoàn tụ gia đình được cháu tôi bảo lãnh. Tuy không đến nỗi điên loạn, nhưng cuộc chiến tranh lạnh vì Tổng thống Trump có lúc cũng làm cho bầu khí gia đình căng thẳng một cách vô ích. Vợ  chồng cô em gái tôi bảo vệ cho tới cùng cuộc chiến tranh thương mại chống Trung Cộng và nhứt là chính sách di dân của Tổng thống Trump, trong khi cháu tôi và chồng nó thì lại bênh vực chủ trương nhân đạo của thống đốc Tiểu bang California, một trong những nơi có đông người nhập cư lậu nhứt nước Mỹ.

Nghe tin tôi đang có mặt tại nhà cô em gái, một số bạn chí cốt của tôi cũng tìm đến thăm tôi. Tay bắt mặt mừng, chúng tôi ôn lại không biết bao nhiêu chuyện cũ của thời mới bước vào trung học. Câu chuyện sẽ rôm rả biết chừng nào nếu không có Tổng thống Trump chen vào. Một ông bạn của tôi, vốn rất mực đạo đức và lúc nào cũng nhìn những khía cạnh tích cực của mọi biến cố, phán một câu tưởng như chỉ có trên cửa miệng của một thần học gia: “Tổng thống Trump là người được Chúa gởi đến. Ông đến để chấn hưng đạo đức và tái lập những giá trị truyền thống”. “Hội chứng điên loạn vì Trump” tưởng có lúc bùng lên trong tôi. Nhưng luôn đặt tình bạn lên trên hết, tôi đã cố gắng đè bẹp cái hội chứng điên loạn dễ gây chia rẽ này.

Tổng thống Trump đã hầu như xen vào mọi khía cạnh của cuộc sống của bạn bè tôi. Tại Houston, tôi đã chứng kiến cuộc cãi vã như mổ bò giữa một người bạn thời tỵ nạn của tôi và cô con gái rượu của ông. Rất quan tâm đến những giá trị đạo đức và nhân bản, ông đã gởi cô con gái theo học tại các trường công giáo nổi tiếng nơi ông sinh sống và làm việc. Nhưng cũng vì hấp thụ những giá trị đạo đức và nhân bản ấy, cho nên cô con gái đã mắc “hội chứng điên loạn vì Trump”. Cô không ngừng bênh vực những người thuộc các sắc tộc thiểu số, cô kết thân với những người Mỹ gốc Phi Châu, cô biện hộ cho những người đồng tính và dĩ nhiên, cô chống cho tới cùng chính sách di dân của Tổng thống Trump mà cô cho là vô nhân đạo.

Tổng thống Trump đã mang một cuộc chiến mới vào ngay trong các gia đình Mỹ, kể cả người Việt tỵ nạn.

Tôi tưởng cuộc chiến ấy chỉ diễn ra trên đất Mỹ. Sang Gia Nã Đại, tôi cũng nhận thấy hễ cứ đụng tới Tổng thống Trump là như đại chiến sắp bùng nổ. Tôi rất vui khi gặp lại một số bạn cũ đã từng học chung dưới một mái trường thời trung học cách đây gần 60 năm. Một ông bạn hiện làm chủ một nhà hàng khá thành công tại Thành phố Calgary, Tỉnh bang Alberta. Cuộc hội ngộ bỏ túi của một số anh em chúng tôi được tổ chức tại nhà của ông chủ nhà hàng này. Đang giữa cuộc vui, truyền thông Gia Nã Đại đưa tin: hai người thiệt mạng và 13 người bị thương sau khi một người đàn ông cầm súng bắn loạn xà ngầu vào một đám đông trên một đại lộ nhộn nhịp tại thành phố Toronto. Tin tức không nói rõ đây là một cuộc tấn công khủng bố hay chỉ là hành động điên loạn của một người mắc bệnh tâm thần. Nhưng không hiểu sao vợ chồng người chủ nhà lại nhân cơ hội này để lên tiếng bênh vực chính sách di dân của tổng thống Trump và mạt sát Thủ tướng Gia Nã Đại Justin Trudeau vì đã “nhận bừa” những người tỵ nạn Hồi giáo từ Syria. Lại thêm một “cuộc chiến” mà tôi cứ sợ “Hội chứng điên loạn vì Trump” của tôi có thể bộc phát để châm dầu vào lửa!

Trên tờ Thời Báo, một tờ báo của người Việt tỵ nạn tại Gia Nã Đại chuyên sống bằng quảng cáo và phát không trong các tiệm ăn của người Việt, tôi đọc được một bài của ký giả Ký Gà mà tôi cứ đem ra nghiền ngẫm trong những ngày rong chơi ở Bắc Mỹ. Tác giả ghi lại hai câu chuyện. Cả hai đều xảy ra tại Mỹ. Chuyện thứ nhứt là vụ một ông già sẽ mừng sinh nhựt 92 vào tháng 9 tới đây, bị đánh bằng gạch ở Los Angeles, Tiểu bang California, khi đang đi dạo trong xóm. Ông cụ không phải là dân địa phương. Mỗi năm 2 lần, cụ từ một thành phố khác qua Los Angeles để thăm gia đình của người cháu nội. Trong những ngày nghỉ bên cạnh người cháu, ông cụ thường đi bộ một vòng sau mỗi bữa cơm chiều. Tại một công viên gần nhà, cụ gặp một người đàn bà đang dắt một cô cháu nhỏ. Bất thần, người đàn bà này xông lại tấn công cụ. Bà xách nguyên một cục gạch lốc táng vô mặt ông cụ rồi hô hào một nhóm đàn ông gần đó đến tiếp tay để tấn công ông cụ. Cùng với những cú đấm đá, người phụ nữ hét vào mặt ông cụ: “Cút về nước mày đi. Cút về Mễ Tây Cơ!”

Điều đáng suy nghĩ là cuộc tấn công đã diễn ra vào chính ngày 4 tháng Bảy, lễ Độc Lập của Hoa Kỳ và câu chuyện lại càng buồn hơn nữa, bởi vì người phụ nữ tấn công cụ ông 92 tuổi trên đây là một người Mỹ...gốc Phi Châu!

Chuyện thứ hai được ký giả Ký Gà ghi lại trong câu chuyện cuối tuần của tờ Thời Báo có liên quan đến một người Việt Nam. Người Việt Nam này là một người tỵ nạn đã phục vụ trong Hải quân Mỹ từ năm 1990 đến năm 2014. Trong một tấm hình của ông, người ta thấy trên chiếc áo sĩ quan của ông không còn có chỗ trống cho những huy chương của nước Mỹ về sự phục vụ và hy sinh của ông cho đất nước.

Ngoài ra, viên sĩ quan hải quân gốc Việt tỵ nạn này đã lập gia đình với một người Mỹ trắng. Chuyện xảy ra cho chồng mình được người đàn bà Mỹ trắng này kể lại như sau: một hôm, chồng bà đề nghị giúp một người lối xóm sửa hệ thống tưới cỏ bị trục trặc. Nhưng thay vì cảm ơn ông, người hàng xóm, vốn là một phụ nữ, đã chửi ông và nói thẳng vào mặt ông: hãy cút khỏi xứ sở của bà!

Điều quái đản là, theo người vợ của viên sĩ quan hải quân ghi nhận, bà hàng xóm của ông lại là một người Mỹ ... gốc Nam Hàn!

Hai câu chuyện được ký giả Ký Gàn của tờ Thời Báo bên Gia Nã Đại ghi lại không khỏi làm tôi liên tưởng đến câu nói quen thuộc của người Việt Nam: qua cầu rút ván! Người ta dễ quên nguồn gốc của mình. Cả hai người đàn bà có thái độ kỳ thị chủng tộc và chống người di dân, nếu không tự bản thân là di dân thì cũng có gốc gác là di dân. Thật ra, Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ không thể nào chối bỏ được nguồn gốc di dân của mình. Xa hay gần, có công dân Mỹ nào mà không có giây mơ rễ má với di dân. Rõ ràng nhứt là người Việt tỵ nạn hay người Việt di dân.

Trong những ngày ghé thăm người bạn chí cốt ở Calgary, tôi được đưa đi thăm một thắng cảnh nổi tiếng trong Tỉnh bang Alberta là Hồ Louise. Có thể nói như người ta thường nói về một số thành phố ở Ý: đến xem Hồ Louise rồi chết cũng đáng! Hồ được đặt tên theo công chúa Louise Caroline Alberta (1848-1939), người con gái thứ tư của nữ hoàng Victoria. Nằm trên một đỉnh núi trong rặng Rocky Moutains chạy dài từ Gia Nã Đại qua Hoa Kỳ, tiếp nhận nguồn nước từ các núi tuyết, mặt hồ Louise lúc nào cũng xanh biếc. Du khách tấp nập. Gặp ngày cuối tuần, tìm một chỗ đậu xe không phải là dễ. Du khách thường phải đậu xe cách hồ trên cả 10 cây số và được xe buýt đưa lên tận nơi.

Dĩ nhiên, Hồ Louise quả là một bức tranh sơn thủy có thể gợi lên nhiều cảm xúc khó tả trong lòng người. Tôi đã đứng ngây ngất trước cảnh trí thiên nhiên. Nhưng điều đánh động tôi hơn cả chính là dòng người dập dìu đi xung quanh bờ Hồ Louise: phần lớn là người da màu! Tôi không rõ họ từ đâu đến. Nhưng trong mắt tôi, Hồ Louise có thêm hùng vĩ có lẽ nhờ màu da của chính du khách!

Chìm ngập trong dòng người da màu đang hành hương bên bờ Hồ Louise, chưa bao giờ tôi ý thức về bản sắc tỵ nạn của mình cho bằng lúc đó. Ý thức về bản sắc tỵ nạn của mình, tôi không thể nào quên được tấm lòng nhân đạo của những quốc gia đã mở rộng vòng tay để đón nhận tôi. Lòng biết ơn chỉ có thể gợi lên trong tôi một tâm tình khác mà nếu tôi cố tình bóp chết, tôi khó có thể sống cho ra người: tâm tình đó chính là sự tôn trọng và cảm thông đối với những người đồng cảnh ngộ như tôi, những người đã đánh đổi mạng sống của mình để đi tìm tự do và một cuộc sống tốt đẹp xứng với phẩm giá con người hơn.