Từ địa ngục Syria đến thiên đàng Thụy Điển

10.01.17

Omar al-Shogre là một trong hàng trăm ngàn tù nhân trong chế độ độc tài của Tổng thống Bashar al-Assad tại Syria. Anh đã trải qua 3 năm trong 10 trại tù với những cuộc tra tấn dã man nhất. Vậy mà ngày nay sau khi đã được định cư tại Thụy Điển, người thanh niên 21 tuổi này nói rằng thời gian tù đày là “những ngày tháng đẹp nhất” trong đời anh.

Ngày 11 tháng Sáu năm 2015, lần đầu tiên sau gần 3 năm bị giam tù, Shogre nhìn thấy ánh sáng. Anh chỉ còn cân nặng 35 ký và đầu không còn một sợi tóc. Trên một chuyến xe buýt gần Thủ đô Damascus, khi anh chào hỏi mọi người, chẳng có người nào buồn nhìn anh, vì họ đã quá quen thuộc với những khuôn mặt như thế.

Một năm sau, với chiếc quần jeans và chiếc áo thun ngắn, Shogre chạy bộ dọc theo một bờ sông ở Stockholm, Thụy Điển. Anh đã hòa nhập vào dòng người đang vui hưởng cuộc sống trong ấm no và tự do.

Shogre là một trong rất ít tù nhân Syria được may mắn như thế. Theo tổ chức Ân xá Quốc tế (Amnesty International) trên 17.000 người Syria đã bị sát hại trong các trại tù rải rác trên khắp Syria từ giữa tháng Ba năm 2011 đến tháng 12 năm 2015. Riêng Liên Hiệp Quốc đã không ngừng lên tiếng tố cáo chính phủ của Tổng thống Bashar al-Assad đã và đang phạm “những tội ác chống lại nhân loại như tiêu diệt, sát hại, hãm hiếp...tra tấn và giam tù”.

Tháng 11 năm 2012,  khi vừa tròn  17 tuổi, Shogre đã cùng với 3 người anh em bà con khác  bị bắt giữ tại Tartous, một tỉnh nằm ở Đông bộ Syria. Hai trong 3 người anh em bà con này đã chết trong tù. Shogre nói rằng anh không biết tại sao mình bị bắt giữ. Lính của chính phủ đã xông vào nhà của dì anh và không một lời giải thích, họ đã đấm túi bụi vào mặt anh cho đến khi máu me chảy đầm đìa. Sau đó họ lùa anh và 3 người anh em bà con lên xe về trại giam.

Từ đó,  Shogre đã bị chuyển đi qua 10 trại giam để rồi cuối cùng lọt vào nhà tù nổi tiếng Sednaya, nằm giữa vùng núi hiểm trở cách Thủ đô Damascus 30 cây số. Sau đó, anh đã trải qua một năm chín tháng trong một trung tâm có tên là “Chi Nhánh 215” (Branch 215). Đây là một trung tâm thẩm vấn của quân đội Syria nằm giữa Thủ đô Damascus. Các tù nhân gọi đây là “Chi nhánh Tử thần”.

Chia sẻ những gì mình đã trải qua tại “Chi nhánh Từ thần” này với một phóng viên của Đài Aljazeera, Shogre cho biết: “Các tù nhân phải thường xuyên chứng kiến cảnh một tù nhân bị cưỡng bách phải giao hợp với một tù nhân khác hoặc một trưởng phòng giam hãm hiếp một tù nhân khác.” Các tù nhân trẻ như Shogre rất sợ phải chứng kiến những cảnh như thế, vì không biết những điều tồi bại như thế có xảy ra cho họ không.

Tại “Chi nhánh Tử thần”, trong 7 tháng đầu tiên, Shogre đã bị biệt giam. Sau đó, được đưa vào một phòng giam khác, anh đã tận mắt chứng kiến cảnh các tù nhân ốm đau bị giam lại trong một phòng để chờ chết. Những người nào còn rán chống cự sẽ bị đánh đập cho đến khi không còn sức để chống cự.

Bị tra tấn và chết là chuyện thường tình trong nhà tù. Shogre cho biết: “Rất nhiều người bị hãm hiếp và sau đó bị giết chết. Đây là một điều khủng khiếp, nhưng đó là chuyện bình thường trong tù”. Anh nói rằng tù nhân bị hãm hiếp cũng như những người bị tra tấn và giết chết, tất cả đều chỉ như một thây chết đối với các tù nhân khác.

Sednaya là nhà tù cuối cùng và tồi tệ nhất đối với Shogre. Ngày 15 tháng Tám năm 2014, anh được “đón nhận” vào nhà tù này bằng một trận đòn bán sống bán chết. Anh kể lại: “Chúng tôi gồm 10 người, được cho đứng xếp hàng và một cai tù bắt đầu đánh hết người này đến người khác. Trong 15 ngày liền, tôi không thể mở mắt hay đứng dậy”.

Một tháng sau, anh được dẫn đến một tòa án. Sau một phiên xử kéo dài không quá 5 giây, anh bị kết án vì tội khủng bố. Đây là tội danh dành cho tất cả những ai hoạt động chống Chính phủ Assad. Shogre đã từng tham gia vào những cuộc biểu tình chống chính phủ trong cuộc cách mạng hồi năm 2011. Anh cho biết đã bị buộc phải nhận tội làm 10 căn cước giả.

Trong nhà tù Sednaya, thức ăn mà các cai tù mang đến cho các tù nhân chỉ gồm vài cái trứng và một ít bánh mì. Đây không phải là khẩu phần của một người, mà là của ít nhất trên 10 người. Cùng với thức ăn, các cai tù cũng thủ sẵn những cây gậy bằng kim khí để đánh các tù nhân. Shogre nhớ lại: thức ăn trong tù Sednaya lúc nào cũng hòa lẫn với máu của tù nhân. Nhưng dù sao, anh nói một cách mỉa mai, trong máu vẫn còn có chút muối!

Tổ chức Ân xá Quốc tế đã thực hiện nhiều cuộc điều tra về các nhà tù tại Syria. Tổ chức này nói rằng tất cả  những gì được Shogre mô tả về các nhà tù tại nước này đều trung thực. Nhiều tù nhân đã có thể ghi lại một cách chính xác ngày giờ và các chi tiết về những gì đã họ đã trải qua trong các nhà tù tại Syria. Bà Nicolette Boehland, một chuyên viên của Tổ chức Ân xá Quốc tế đặc trách về các nhà tù tại Syria giải thích rằng sở dĩ các tù nhân cố gắng ghi nhớ từng chi tiết về những năm tháng tù đày của họ tại Syria là để sử dụng sau này. Họ xem đó như một hành động phản kháng.

Cho tới nay, giấc ngủ của Shogre lúc nào cũng bị lấp đầy bởi những điều khủng khiếp mà anh đã trải qua trong các nhà tù ở Syria. Anh giải thích: “Khi ngủ, tôi luôn mơ thấy mình bị tra tấn. Tôi thấy những người anh em họ của tôi bị giết chết. Thức dậy sau những cơn ác mộng khủng khiếp ấy và thấy mình đang ở trong một căn phòng chứ không phải một nhà tù, tôi cảm thấy rất sung sướng”.

Nhưng ngày nay, khi ngồi bên một bờ hồ bên cạnh nhà ở Thụy Điển, Shogre huýt sáo lớn, mỉm cười và nhìn chim trời bay lượn trên nước.

Mặc dù thời gian tù đày là những tháng ngày đen tối và sầu thảm nhất trong cuộc sống, người thanh niên Syria này lại nói rằng “ đó  là những ngày đẹp nhất trong cuộc đời tôi. Tôi đã “thành nhân”. Đó là trường đại học tốt nhất. Tôi vào tù như một đứa trẻ và tôi đã học để  sống”. Nhìn thấy cái phúc trong cái họa, anh nói rằng nếu anh đã luôn sống trong hạnh phúc thì anh đã chẳng bao giờ biết được ý nghĩa của hạnh phúc.

Bên cạnh các cai tù đã từng tra tấn anh và anh vẫn tiếp tục thù ghét, Shogre nói rằng anh cũng nhận ra những gì là tốt đẹp nhất trong bản tính con người. Các tù nhân khác đã giúp anh chiến đấu để sống còn. Họ đã chia sẻ thức ăn cho anh và ngay cả  mua chuộc các cai tù để họ không giết anh. Mặc dù trong nhà tù Sednaya tù nhân không được phép thực hành đạo, Shogre vẫn âm thầm đọc 18 chương trong Kinh Coran trong thời gian bị biệt giam và thì thầm chia sẻ với các bạn tù khác.

Chuyện Shogre được ra khỏi tù bắt đầu vào tháng Năm năm 2013. Đó là thời điểm cha và hai người anh của anh bị giết chết trong một cuộc tàn sát. Mẹ và những anh chị em khác của anh trốn sang Thổ Nhĩ Kỳ. Tại đây họ đã kiếm  được 15.000 Mỹ kim để chạy chọt cho anh ra khỏi tù.

Tháng Sáu năm 2015, Shogre nhận được một lệnh tha trong đó có ghi rõ anh phải bị giam 3 năm 4 tháng vì các “hoạt động khủng bố”. Nhưng nhờ “lao động nặng”, anh được tha sớm, nghĩa là chỉ bị giam có một phần tư bản án.

Sau khi nhận được lệnh tha, Shogre bị bịt mắt và chở đến một nơi xa lạ để anh tự tìm đường về nhà. Mặc dù toàn bộ gia đình còn lại hiện đang ở Thổ Nhĩ Kỳ, Shogre đã chọn Thủy Điển làm quê hương thứ hai. Tại đây, anh đã được chữa trị về bệnh lao phổi mà anh đã bị lây nhiễm trong tù. Tại Thủ đô Stockholm, Thụy Điển, anh đã có một mái nhà ấm cúng và những người bạn đầy cảm thông. Tuy nhiên anh vẫn lo sợ rằng Chính phủ Syria sẽ tìm cách trả thù vì anh đã tố cáo trước thế giới chế độ lao tù tại Syria. Anh không biết điều gì sẽ xảy ra cho gia đình của anh tại Thổ Nhĩ Kỳ.

Đó là tâm trạng chung của rất nhiều người tỵ nạn Syria đã từng bị Chế độ Assad giam giữ. Chuyên gia tâm lý Jalah Nofal, người cũng đã từng trải qua 9 năm trong các nhà tù của Chế độ Assad hồi thập niên 1980, nói rằng những vấn đề chính của các cựu tù nhân Syria chính là trầm cảm và lo lắng. Chuyên gia tâm lý này khuyên họ đừng tự xem mình như những nạn nhân, mà là những người còn sống sót và hãy nghĩ đến sức mạnh của mình. Đôi khi các cựu tù nhân Syria vẫn cứ để mình bị ám ảnh bởi số phận của những bạn tù trong còn nước. Họ nói: “Làm sao tôi có thể tự do cười đùa, ăn ngon khi các bạn tôi vẫn còn đau khổ?”

Dĩ nhiên, không phải tất cả mọi cựu tù nhân Syria đều sống trong sợ hãi và lo lắng. Hanada al- Refai là một ngoại lệ. Người phụ nữ này đã trải qua 7 tháng trong các nhà tù của Chế độ Assad. Một người em trai của bà đã bị giết trong tù. Riêng bà đã trải qua không biết bao nhiêu cuộc tra tấn. Khủng khiếp nhất là khi bà bị buộc phải ăn uống trong cái “bô” dùng cho vệ sinh cá nhân và bị thẩm vấn trong một phòng đầy máu và những thứ do các tù nhân mửa ra cũng như bị đánh đập và đe dọa giết chết. Nhưng bà đã chiến đấu để sống còn hầu, như bà đã nói tại một hội nghị tìm kiếm hòa bình cho Syria được tổ chức tại Geneva, “trở thành một tiếng nói cho các nạn nhân” của chế độ vô nhân đạo của Assad.

Bà Refai cho biết: là một giáo viên và là một người mẹ, bà ít quan tâm đến chính trị. Nhưng cứ tưởng rằng cũng như người Ai Cập, người dân Syria sẽ có đủ can đảm để thực hiện một cuộc cách mạng ôn hòa để buộc nhà độc tài Assad phải ra đi, ba đã tham gia các cuộc biểu tình vốn đã diễn ra đầu tiên tại Thành phố Deraa của bà, nơi được xem như chiếc nôi của cuộc cách mạng. Bà đã thu thập các băng hình của các cuộc biểu tình và đưa lên mạng để cho thế giới thấy được điều gì đang diễn ra tại Syria. Nhưng tháng Ba năm 2012, bà bị bắt. Em trai của bà, vốn là một thẩm phán trong một tòa án quân sự, đến thăm bà. Một tuần lễ sau, ông cũng bị bắt. Sau hai năm và hai tháng bị giam tù, ông đã bị giết chết. Cho tới nay, gia đình vẫn chưa nhận được thi thể của ông.

Kể từ khi diễn ra cuộc cách mạng tại Syria năm 2011, theo ước tính có hơn 200.000 người Syria, kể cả phụ nữ và trẻ con, đã bị giam giữ như tù nhân chính trị. Bà Refai cho biết đã gặp trong tù ít nhất hơn 65 phụ nữ tuổi từ 12 đến 85.

Rất nhiều người Syria, sau khi thoát khỏi cảnh tù đày và được các nước đón nhận như người tỵ nạn, đã cương quyết trở thành tiếng nói của các nạn nhân để nói cho thế giới biết bộ mặt tàn bạo, độc ác của Chế độ Assad. Rụt rè như người thanh niên Shogre hay cương quyết  như bà Refai, tất cả đều muốn trở thành một tiếng nói sống động về chế độ độc tài vô nhân đạo ấy. Người Mỹ có lẽ sẽ bị bịt tai bịt mắt lại trước thảm cảnh của người dân Syria kể từ khi Tổng thống Donald Trump ký sắc lệnh hành chính ngưng chương trình tỵ nạn dành cho người Syria.

(nguồn: http://www.aljazeera.com/indepth/features/2017/01/alive-surviving-assad-prison-cells)