7.8.15
Khi các “tân binh” gia nhập vào băng
Mara Salvatrucha tại El Salvador, các thành viên kỳ cựu của băng này đón chào họ
bằng một nghi thức khai tâm rất tàn bạo. Cuộc đánh đập thô bạo này được cho là một
biểu trưng của sự cam kết mà những người mới được thu nhập vào băng muốn bày tỏ
với gia đình mới của mình. Nghi thức khai tâm này cũng là một cách để chuẩn bị
cho các thành viên mới đảm nhận hai vai trò của họ: vừa là nạn nhân vừa là kẻ
đi hành hạ người khác. Rất nhiều người tại El Salvador đã chết vì đóng một lúc
hai vai trò như thế.
Marvin Gonzalez, 32 tuổi, là người đã từng đứng đầu một “chi bộ” của đảng
Mara Salvatrucha tại Ilopango, cách thủ đô San Salvador vài cây số về hướng Đông.
Anh kể lại: “Từ lúc nhỏ, chúng tôi đã chứng kiến những cảnh (chém giết) như thế.
Những cảnh này diễn ra mỗi ngày, không bao giờ hết. Có những cảnh người chết bị
chặt đầu, thân thể vứt đi một nơi”. Cựu thành viên của băng đảng này nói: “Những
người nghèo chúng tôi tàn sát lẫn nhau. Đây là một cuộc chiến vô nghĩa”.
Gonzalez đã sa lưới pháp luật. Anh được trả tự do năm 2012. Kể từ đó, anh
quyết tâm chấm dứt cuộc chiến vô nghĩa này, bằng cách bắt liên lạc và “hưu chiến”
với một băng khác tên là Barrio 18. Trong hai năm liền, thỏa hiệp giữa anh và
băng này đã làm giảm đi phần nào con số người chết. Nhưng trong năm vừa qua, những
cuộc giao chiến lại tái phát, một phần vì lãnh tụ của các băng đảng không thể
hoàn toàn kiểm soát được các thành viên của mình.
Tỷ lệ sát nhân tại El Salvador hiện được cho là cao nhất trong vài thập
niên gần đây. Chỉ nội trong tháng 6 vừa qua, trong một quốc gia chỉ có 6 triệu
dân, số người bị giết lên đến 677 người. Nếu tỷ lệ này tiếp tục cho đến hết năm
nay, El Salvador sẽ là nước có số người bị sát hại cao nhất bên ngoài một vùng
đang có chiến tranh. Trước đây, Honduras, một quốc gia Trung Mỹ khác, đã đứng đầu
danh sách. Nay El Salvador đã qua mặt nước này về số người bị sát hại.
Nhiếp ảnh viên người Ý, Patrick Tombola, người đã theo dõi những cuộc thanh
toán bên trong và giữa các băng đảng tại El Salvador cho biết ông đã từng gặp gỡ
với nhiều thành viên của các băng đảng, gia đình của họ cũng như giới cảnh sát.
Tombola đã từng có mặt tại Syria, Dải Gaza và Libya là những nơi đã và đang diễn
ra những cuộc chiến được cho là tàn khốc nhất. Nhưng ông cho rằng những cảnh
chém giết tại những nước này chẳng là gì so với những cảnh đẫm máu tại El
Salvador. Tại đây, nhiều thành viên băng đảng trẻ đã tỏ ra “khát máu” hơn bất cứ
nơi nào trên thế giới. Theo nhiếp ảnh viên Tombola, có cả một thế hệ trẻ đang bị
cuốn hút vào con đường tội phạm khát máu như thế.
Barri 18 và Mara Salvatrucha là hai băng đảng đang giao chiến với nhau để
giành quyền kiểm soát lãnh thổ hầu có thể “khuếch trương” các vụ tống tiền, buôn
bán ma túy và những hình thức tội phạm có tổ chức khác. Cuộc chiến không chỉ diễn
ra giữa các băng đảng. Các thành viên của mỗi băng đảng cũng luôn sẵn sàng
thanh toán đồng đội đối thủ của mình để leo lên những bậc thang trong tổ chức nội
bộ. “Cuộc chiến vô nghĩa” tại El Salvador như Gonzalez đã nói, quả là một cuộc
chiến không có lối thoát.
Có điều đáng suy nghĩ là băng Mara Salvatrucha đã không phát sinh tại El
Salvador, mà đã thành hình trong các đường phố tại Los Angeles, Hoa Kỳ vào đầu
thập niên 1980. Lúc bấy giờ, El Salvador đang phải trải qua một cuộc nội chiến
tàn khốc. Các nhóm du kích quân khuynh tả chiến đấu chống lại một chế độ độc
tài được Hoa Kỳ hậu thuẫn. Trong cuộc nội chiến, đã có hàng ngàn thanh niên El
Salvador rời bỏ xứ sở để sang tỵ nạn tại tiểu bang California. Để chống đỡ trước
các băng đảng gốc Mễ Tây Cơ và Phi Châu vốn đã có chân đứng trong xã hội Mỹ, giới
trẻ tỵ nạn El Salvador đã thành lập băng Mara Salvatrucha. “Mara” trong tiếng
Tây Ban Nha có nghĩa là “nhóm thân hữu”. Còn “Salvatrucha” là một từ được kết hợp
từ hai tiếng “Salvador” và “Trucha” có nghĩa là “bụi đời khôn lõi”.
Năm 1992, khi các nhóm du kích buông khí giới, chính phủ Hoa Kỳ đã trục xuất
nhiều tù nhân thuộc băng Mara Salvatrucha về lại El Salvador. Ngoài ra cũng cần
phải ghi nhận là trong cuộc nội chiến, nhiều người tỵ nạn El Salvador tại Hoa Kỳ
cũng đã gia nhập băng Barrio 18. Khi bị Hoa Kỳ trục xuất về El Salvador, các cựu
tù nhân thuộc băng Mara Salvatrucha và băng Barrio 18 đã đưa các cuộc chém giết
tại Los Angeles về đất nước của họ.
Những cuộc chém giết giữa hai băng đảng này, mặc dù diễn ra tại El
Salvador, cũng trở thành một vấn đề lớn cho chính phủ Hoa Kỳ. Các cuộc bạo động
giữa các băng đảng đã khiến cho nhiều người trẻ tại Trung Mỹ rời bỏ xứ sở của họ
và tìm cách chạy sang Hoa Kỳ. Năm ngoái, Hoa Kỳ đã phải bắt giữ con số kỷ lục
các thanh thiếu niên và trẻ con vượt biên giới Mễ Tây Cơ sang Hoa Kỳ. Một số
thành viên băng đảng cũng tiến về hướng Bắc để gia nhập vào các băng đảng của
El Salvador hiện vẫn còn đang hoạt động tại một số thành phố Mỹ.
Tổng thống El Salvador, ông Sanchez Cerén, đã hứa sẽ mở chiến dịch càn quét
các băng đảng. Chính phủ El Salvador thành lập một số tiểu đoàn mới với các
binh sĩ được huấn luyện đặc biệt để chiến đấu chống lại các băng đảng tội phạm.
Điều này có nghĩa là sẽ có nhiều cuộc chiến đẫm máu hơn tại El Salvador. Chính
vì đã quá thất vọng về cuộc chiến vô nghĩa của các băng đảng mà nhiều người dân
El Salvador xem ra không muốn ủng hộ chiến dịch chống băng đảng tội phạm của
chính phủ. Nếu chiến dịch này của chính phủ không thành công, các băng đảng sẽ
giành quyền kiểm soát rộng rãi hơn tại Trung Mỹ và sẽ có nhiều người tìm đường
trốn sang Hoa Kỳ hơn (x. Tạp chí Time, The Kill Zone, 3/8/2015).
Mara Salvatrucha và Barrio 18 hiện có tổng cộng 70 ngàn thành viên. Với một
lực lượng hùng hậu như thế, mới đây, để làm tê liệt cuộc sống của người dân, hai
băng đảng này đã cưỡng bách các tài xế xe buýt phải tham gia một cuộc đình
công. Cuộc đình công đã khiến cho các sinh hoạt bình thường tại thủ đô San
Salvador phải hầu như tê liệt, vì người dân buộc phải đi bộ đến các sở làm.
Với các cuộc đình công này, các băng đảng muốn được thương thảo với chính
phủ và đòi hỏi phải được có mặt trong một ủy ban có trách nhiệm tìm kiếm những
giải pháp cho việc chận đứng bạo động trong các thành phố mà phần lớn thủ phạm
là chính họ.
Nhưng Tổng thống Cerén đã bác bỏ đề nghị trên đây của các băng đảng. Ông đã
ra lệnh cho cảnh sát và quân đội đóng chốt tại các trạm xe buýt ở thủ đô San
Salvador và các vùng phụ cận. Nơi nào xe buýt chưa hoạt động trở lại thì người
dân di chuyển bằng xe tải. Đây là một trong những hình ảnh rất quen thuộc tại
El Salvador.
Cộng Hòa El Salvador là quốc gia nhỏ bé nhất và có mật độ dân số đông nhất
tại Trung Mỹ. Hầu hết dân số nước này là những người lai giữa người Âu Châu và
người thổ dân. El Salvador, “Đấng Cứu Thế” là tên gọi mà nhà chinh phục Pedro
De Alvarado đã đặt cho vùng đất mới này.
El Salvador đã bị đế quốc Tây Ban Nha chiếm đóng vào năm 1525 và cho sát nhập
vào tiểu vương quốc Tân Tây Ban Nha do một phó vương tại Mễ Tây Cơ cai trị. Năm
1821, El Salvador được độc lập khỏi đế quốc Tây Ban Nha, nhưng lại trở thành một
phần của đế quốc Mễ Tây Cơ và kế đó gia nhập vào Cộng Hòa Liên Bang Trung Mỹ.
Năm 1841, Cộng Hòa Liên Bang này tan rã, El Salvador mới thực sự trở thành quốc
gia có chủ quyền, nhưng sau đó lại liên hiệp với hai nước khác trong vùng là
Honduras và Nicaragua để thành lập Đại Cộng Hòa Trung Mỹ. Liên hiệp này chỉ kéo
dài từ năm 1895 đến năm 1898.
Kể từ cuối thế kỷ 19 đến giữa thế kỷ 20, El Salvador đã không ngừng trải quả
những cuộc đảo chính, nổi loạn và nhiều chế độ độc tài chuyên chế. Những bất
bình đẳng về kinh tế-xã hội và tình trạng mất an ninh đã dẫn đến cuộc nội chiến
kéo dài từ năm 1979 đến năm 1992. Cuộc chiến giữa các nhóm du kích quân thiên tả
và chính phủ quân phiệt chỉ chấm dứt sau khi hai bên đã đạt được một thỏa hiệp
để thiết lập một nền cộng hòa đa đảng. Hai đảng chính tại El Salvador hiện nay
là Liên Minh Cộng Hòa Quốc Gia gọi tắt là ARENA và Mặt Trận Giải Phóng Quốc Gia
Farabundo Marti gọi tắt là FMLN. Đương kim tổng thống, ông Sanchez Cerén, thuộc
Mặt Trận Giải Phóng Quốc Gia Farabundo Marti.
Kinh tế El Salvador tập trung vào nông nghiệp. Cây chàm, được trồng trong
thời kỳ thực dân và hiện nay cây cà phê là hai nông sản quan trọng nhất của nước
này. Đầu thế kỷ 20 vừa qua, cà phê chiếm đến 90 phần trăm sản lượng xuất cảng của
El Salvador. Nhưng sau đó, nước này đã tìm cách hạ giảm sự lệ thuộc vào việc xuất
cảng cà phê để chuyển sang thương mại và kỹ nghệ chiến biến. Bên cạnh kỹ nghệ
chế biến, El Salvador cũng rất chú trọng đến kỹ nghệ du lịch. Trong năm 2014,
đã có khoảng gần một triệu rưỡi khách du lịch đến viếng thăm nước này. Kỹ nghệ
du lịch mỗi năm mang về cho El Salvador khoảng gần một tỷ Mỹ kim và chiếm khoảng
3,5 phần trăm Tổng sản lượng quốc gia. Trong năm 2013, theo ước tính, ngành du
lịch đã trực tiếp tạo được trên hai trăm ngàn công ăn việc làm cho người dân,
nghĩa là chiếm đến 8,1 phần trăm lực lượng lao động tại El Salvador. Du khách,
đặc biệt là du khách từ Bắc Mỹ và Âu Châu thường tìm đến những bãi biển và cuộc
sống về đêm tại nước này. Về tiền tệ, kể từ năm 2001, El Salvador đã bỏ đồng tiền
“Colón” có từ thời thực dân để chuyển sang đồng Mỹ kim. Nhờ việc sử dụng đồng Mỹ
kim cũng như những chuyến bay trực tiếp từ El Salvador đến hầu hết những thành
phố lớn của Hoa Kỳ là những yếu tố thu hút du khách Mỹ đến nước này.
Năm 2010, El Salvador được xếp hạng 12 trong khối Châu Mỹ La Tinh về Chỉ số
Phát triển Nhân bản và đứng hàng thứ 4 tại Trung Mỹ, chỉ sau Panama, Costa Rica
và Belize, nhờ mức phát triển kỹ nghệ nhanh chóng. Tuy nhiên, hiện nay nước này
vẫn tiếp tục chiến đấu với tình trạng nghèo đói cao, sự bất bình đẳng xã hội và
nhất là tội phạm do các băng đảng gây ra.
Tổ Chức Ân Xá Quốc Tế (Amnesty International) đã đặc biệt chú ý đến những
nhiều vụ bắt giữ các viên chức cảnh sát vì những vụ hạ sát bất hợp pháp. Một số
vấn đề khác cũng khiến cho Tổ Chức này lo ngại là trong 10 năm qua, tại El
Salvador đã xảy ra nhiều vụ trẻ con mất tích, nhưng không được điều tra thấu
đáo.
Cũng như nhiều nước nghèo khác trên thế giới, El Salvador cũng bị nạn tham
nhũng tác hại một cách trầm trọng. Tuy nhiên, theo sự đánh giá của dân chúng về
tình trạng tham nhũng trong năm 2014, El Salvador xếp hạng 80 trong tổng số 175
nước trên thế giới, khá hơn Việt nam đến 34 hạng.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét