Người thắng cuộc

Chu Thập

29/06/18

Tuần qua, tôi có dịp trở lại Gosford, thủ phủ của vùng Central Coast, Tiểu bang New South Wales. Không ngờ trung tâm thương mại của thành phố chỉ cách Sydney khoảng 5,7 chục cây số này trông tiêu điều vắng vẻ đến thế! Vào trung tâm bán lẻ nổi tiếng của Đức là Aldi, tôi thấy chỉ có leo teo vài khách hàng. Lúc tính tiền người thu ngân cho nhà tôi biết là chỉ vài tuần lễ nữa Aldi sẽ vĩnh viễn đóng cửa. Ra khỏi Aldi, đi dọc theo hành lang dẫn đến Woolworths, tôi thấy nhiều cửa hàng cũng đã “dẹp tiệm”. Đối diện với trung tâm thương mại chính của thành phố là một tòa nhà đồ sộ khác trông còn thê thảm hơn: kể từ khi Coles đóng cửa cách đây năm ba năm, hầu như không còn bất cứ một cơ sở kinh doanh hay hành chính nào còn hiện diện ở đây nữa.

Ở Gosford chỉ còn lại một nơi tương đối nhộn nhịp và ồn ào. Đó là nhà ga xe lửa chỉ cách trung tâm thương mại chính của thành phố vài phút đi bộ. Vào giờ cao điểm, tôi thấy có một hiện tượng lạ: rất nhiều hành khách là học sinh gốc Á Châu hay da mầu nói chung. Nhưng các em học sinh này không phải là cư dân Gosford mà xuất phát từ những vùng ngoại ô xa lắc xa lơ ở tận phía Bắc Sydney như Strathfield, Burwood, Epping và nhứt là Hornsby. Thì ra, đa số học sinh của trường tuyển Gosford là con cái của người di dân đến từ những nơi khác.

Một hiện tượng khác mà mỗi lần đi khám bệnh tôi cũng ghi nhận được là phần lớn các bác sĩ và nha sĩ làm việc trong các phòng khám bệnh tại thành phố vốn có ít người di dân này lại cũng đều là người di dân. Vào bất cứ trung tâm y tế (medical centre) nào, tôi cũng thấy hầu hết tên của các bác sĩ nếu không là  Ấn Độ, Trung Hoa thì cũng là Việt Nam. Riêng tại trung tâm nha khoa chuyên chữa bệnh nướu răng mà tôi phải đến mỗi năm 2 lần, trong 5 vị bác sĩ chuyên khoa, có một vị Ấn Độ, 2 vị người Hoa và một vị người Phi Luật Tân.

Từ Gosford tôi nhìn xuống một trong những thành phố có đông người Việt tỵ nạn là Bankstown, miền Tây Sydney. Tuần qua, từ ngày 20 đến 23 tháng Sáu vừa qua là Tuần Lễ Tỵ Nạn. Cộng đồng người Việt ở Sydney đã tập trung về Bankstown để biểu dương sức sống mãnh liệt và sự đóng góp tích cực của người tỵ nạn và di dân nói chung cho Úc Đại Lợi. Nhìn về Bankstown, Cabramatta, Fairfield...những nơi đã có một thời trước khi người di dân và tỵ nạn đến là những thành phố hay thị trấn nghèo nàn thưa thớt và nhứt là những khu ngoại ô ở phía Bắc Sydney, tôi càng xác tín rằng người di dân không hề là cặn bã ăn bám hay gánh nặng của xã hội, mà trái lại là một lực lượng đóng góp nhiều cho sự phát triển của đất nước mà họ đã chọn làm quê hương thứ hai. Tôi tưởng tượng: một ngày nào đó, khi  Thành phố Gosford cũng “tràn ngập” người di dân thì chắc chắn bộ mặt tiêu điều vắng vẻ của nó sẽ thay đổi!

Niềm tự hào của tôi về sự đóng góp của người di dân cho đất nước đã đón nhận họ cũng bừng dậy theo cơn sốt bóng đá trong những ngày này. Ngoại trừ Nhật Bổn, Đại Hàn và Ba Lan...dường như bất cứ một đội tuyển quốc gia nào tham dự Giải Túc Cầu Thế Giới 2018 cũng đều là một bức tranh được vẽ lên không phải với màu cờ sắc áo, mà với màu da của các tuyển thủ. Không cần phải nói đến các đội tuyển của Châu Mỹ La Tinh, mà hãy thử nhìn vào các đội tuyển được xem là có nhiều triển vọng nhứt như Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Pháp, Đức, Anh...màu da và tên của các tuyển thủ lúc nào cũng gợi lên cho tôi niềm tự hào về sự đóng góp của người di dân.

Tiếc là đội tuyển của Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ đã không có mặt trong Giải Túc Cầu Thế Giới năm nay. Nếu không, những người Mỹ kỳ thị và chống di dân liệu có đủ liêm sỉ để tự hào về đội tuyển quốc gia vốn gồm nhiều màu da và sắc tộc của họ không?

Ở vào thời điểm này, một người tỵ nạn như tôi không thể ngồi xem các trận thi đấu của Giải Túc Cầu Thế Giới năm nay mà không cảm thấy ray rứt khi tại nhiều nước Tây phương, phong trào chống người di dân và kỳ thị chủng tộc đang là cao trào được các chính trị gia dân túy triệt để khai thác để kiếm phiếu trong các mùa bầu cử. Riêng tại Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ, như đã nổ ra trong những tuần lễ vừa qua, di dân đã trở thành chính sách cốt lõi của Tổng thống Donald Trump và là một trắc nghiệm về những giá trị nền tảng làm nên một quốc gia vốn đã từng là của người di dân và do người di dân hình thành và xây dựng.

Tìm đọc lại lịch sử di dân ở Hoa Kỳ, tôi biết rằng vào năm 1845, gần 2 triệu người Ái Nhĩ Lan tỵ nạn đã vượt trùng dương để đến Mỹ trong thời kỳ được mệnh danh là “Nạn Đói khoai tây” (Great Hunger potato famine). Những biến cố như thế làm nên một lịch sử lâu dài về việc đón nhận người tỵ nạn: Chính phủ Mỹ đã lần lượt ban hành nhiều đạo luật liên quan đến việc đón nhận người tỵ nạn. Riêng với người tỵ nạn Đông Dương mà Việt Nam là chính, cũng đã có hai đạo luật được ban hành trong  năm 1975 và 1980.

Tuy nhiên, xen kẽ với những đạo luật ấy cũng không thiếu những đạo luật từ chối hay chống lại việc tái định cư người tỵ nạn. Chẳng hạn như năm 1938, có đến 83 phần trăm người Mỹ chống lại việc đón nhận người Đức gốc Do Thái; 62 phần trăm người Mỹ chống lại kế hoạch đón nhận người Việt tỵ nạn năm 1979. Điều mỉa mai là nhiều người Mỹ chống lại việc tái định cư người tỵ nạn cũng đã từng là người di dân hay tỵ nạn hoặc cha ông họ đã từng là người di dân.

 (x.https://www.psychologytoday.com/au/blog/the-modern-child/201806/the-refugee-child-american-story).

Cũng mỉa mai không kém, lý do chính mà nhiều người Mỹ nại đến để chống lại việc đón nhận người tỵ nạn lại là kinh tế. Thật ra, lịch sử  không ngừng chứng minh rằng việc đón nhận người tỵ nạn và di dân nói chung làm cho Hoa Kỳ trở thành một quốc gia giàu mạnh hơn về kinh tế cũng như văn hóa. Theo Hàn lâm viện Quốc gia, nguồn nhân lực mà di dân mang vào giúp gia tăng tổng sản lượng nội địa của Hoa Kỳ, nhứt là trong thời gian sắp tới khi thế hệ sinh sau Đệ nhị Thế chiến (Baby Boomer) già đi và không còn tham gia vào lực lượng lao động nữa. Một cuộc nghiên cứu do Sáng hội Chính sách (National Foundation for American Policy) của Mỹ  thực hiện cho thấy hơn một nửa các công ty có doanh số  từ một tỷ Mỹ kim trở lên đều được ít nhứt là một người di dân sáng lập. Quỹ Nghiên cứu Kinh tế Hoa Kỳ (New American Economy Research Fund) cũng cho thấy rằng tỷ lệ người tỵ nạn trở thành nhà doanh nghiệp cao hơn 50 phần trăm nếu so với các công dân sinh ra trên đất Mỹ. Theo đánh giá của Tạp chí Fortune chuyên về doanh nghiệp, có đến 40 phẩn trăm trong số 500 doanh nghiệp nổi bật tại Hoa Kỳ là do người tỵ nạn, di dân hoặc con cái họ thành lập.

(https://www.psychologytoday.com/au/blog/the-modern-child/201806/the-refugee-child-american-story).

Trên thế giới, Hoa Kỳ là nơi tôi có nhiều thân nhân, bà con họ hàng và bạn bè nhứt. Hoa Kỳ có đông người Việt tỵ nạn nhứt. Hoa Kỳ cũng là nơi người Việt tỵ nạn thành công và đóng góp nhiều nhứt cho quê hương mới của họ. Phải nhìn nhận rằng sở dĩ đồng bào ruột thịt của tôi ở Mỹ thành công trong việc hội nhập và tích cực đóng góp cho quê hương thứ hai của họ là vì Hoa Kỳ luôn có một chính sách di dân cởi mở. Nói cho cùng đó là do tấm lòng nhân đạo của người dân Mỹ nói chung. Tấm lòng nhân đạo ấy đã được ghi khắc trên bức tượng Nữ Thần Tự Do như sau: “Hãy mang đến cho ta những người kiệt sức, nghèo khổ, đám người nheo nhóc khao khát hơi thở tự do, những người khốn khó rác rưởi chen chúc trôi dạt vào bờ. Hãy gởi cho ta những người này, những kẻ không nhà bị dông tố vùi dập. Ta giương ngọn đèn bên cánh cửa vàng”.

Có những lúc “cánh cửa vàng” ấy khép nhẹ lại. Nhưng nhìn chung, nước Mỹ lúc nào cũng vĩ đại bởi vì trong những giá trị làm nên sự vĩ đại của đất nước này, cốt lõi vẫn là lòng nhân đạo. Cách đây 240 năm, cùng với dân chủ và bình đẳng, lòng nhân đạo đã được các vị cha già dân tộc xem như cột trụ để xây dựng quốc gia và kiến tạo sự vĩ đại của quốc gia này.

Tấm lòng nhân đạo ấy luôn được thể hiện qua việc đón nhận người tỵ nạn và di dân. Cho nên bất cứ một chính sách chống di dân và kỳ thị nào cũng đều bị người Mỹ xem là vô nhân đạo. Chính vì vậy mà chính sách “tuyệt đối không nhân nhượng” (zero tolerance) của Chính phủ Trump đối với người di dân bất hợp pháp mà việc chia cách trẻ con với gia đình chúng được xem như một biện pháp, đã bị cả thế giới lên án là độc ác và vô nhân đạo. Ở Mỹ rất nhiều nhân vật có tiếng nói đầy uy tín, như tất cả các cựu đệ nhứt phu nhân Mỹ đều đã lên án chính sách ấy. Tôi cũng hiểu được phản ứng của số đông người Mỹ. Theo kết quả của một cuộc thăm dò mới đây được Viện Gallup thực hiện, có đến 75 phần trăm người Mỹ cho rằng nhìn chung, di dân là một chuyện tốt đẹp cho đất nước. Lòng nhân đạo vẫn còn là linh hồn của một đất nước vĩ đại. Và một cách cụ thể, nói đến lòng nhân đạo là nói đến sự quan tâm mà con người muốn dành cho những người kém may mắn, những người nghèo khổ, những người cần được giúp đỡ cách này hay cách khác.

Hồi tuần qua, đương kim đệ nhứt phu nhân Melania Trump đã trở thành trọng tâm của một cơn bão đàm tiếu. Khi đến Texas để thăm  một trung tâm tạm giữ những trẻ em bị chia cách với những cha mẹ đang bị giam giữ vì vi phạm chính sách “tuyệt đối không nhân nhượng” của Chính phủ Trump, bà mang trên người một chiếc áo khoác hiệu Zara trên đó có ghi câu “Tôi thực sự không quan tâm. Còn bạn thì sao?” (I really don’t care, Do u?). Chẳng ai biết ẩn ý của bà khi mang chiếc áo khoác chỉ trị giá 39 Mỹ kim này. Văn phòng của bà khẳng định rằng bà chẳng có ý gì cả. Còn phu quân Trump của bà thì giải thích rằng bà muốn nhắn gởi đến các cơ quan truyền thông “Tin giả” rằng bà không màng gì đến những lời bình luận của họ. Riêng tôi tin rằng bên kia khẩu hiệu ấy, bà Trump là một người có trái tim và biết tỏ ra “quan tâm” đến người khác. Sự kiện bà đã từng là một người di dân đến Mỹ để tìm một cuộc sống tốt đẹp hơn bằng nghề người mẫu và cho biết bà “ghét thấy cảnh trẻ con bị phân tán khỏi cha mẹ chúng”, cũng như kêu gọi chính phủ “cai trị với tấm lòng” (govern with heart) và nhứt là  đích thân đi thăm các em chứng tỏ bà là một người có tấm lòng và biết quan tâm.

Hàng chữ trên chiếc áo khoác của bà Trump không khỏi gợi lại cho tôi một lời quảng cáo của hãng “Dove” mà tôi thường thấy trên màn ảnh truyền hình trong mùa Giải Túc Cầu Thế Giới năm nay: “Cần  có kỹ năng để chiến thắng, nhưng cần có sự quan tâm để làm một người thắng cuộc” (It takes skill to win, but it takes care to be a winner). Ngồi xem các cuộc thi đấu mà tôi cứ mang lời quảng cáo ấy ra ngẫm nghĩ: trong cuộc sống, bạn có thể thắng người khác nhờ có nhiều lợi thế hơn người khác nhưng bạn chỉ có thể chiếm được trái tim người khác khi thực sự quan tâm đến người khác bằng chính trái tim của mình.

Bởi vì, chỉ có trái tim mới chinh phục được trái tim.