Á Rập Saudi: Hiện đại hóa và nhân quyền!

                                                                                               31/08/18

Khi Thái tử Mohammed bin Salman được bổ nhiệm đệ nhất phó thủ tướng của Vương quốc Á Rập Saudi  và chuẩn bị lên kế vị vua cha, thế giới hy vọng một luồng gió mới sẽ thổi vào vương quốc Hồi giáo này. Nhưng không những “không có gì mới dưới ánh mặt trời” của vương quốc, mà tình hình xem ra còn tồi tệ hơn. Chỉ vài tháng sau khi muốn chứng tỏ rằng Á Rập Saudi muốn “ngang tầm” với thế giới hiện đại, Thái tử Mohammed bin Salman lại bước những bước thụt lùi đáng lo ngại hơn.

Hiện nay, như các cơ quan truyền thông thế giới đưa tin, một nhà hoạt động cho nhân quyền hiện đang phải đối mặt với  án tử hình bằng xử trảm. Tù nhân này lại là một phụ nữ. Tội của bà ư? Tham gia biểu tình, “hô những khẩu hiệu thù nghịch với chế độ” và nhất là quay phim những cuộc biểu tình ôn hòa để đưa lên các trang mạng xã hội.

Tên của người phụ nữ này là Israa al- Ghomgham. Bà đã bị bắt giữ và biệt giam trong tù từ gần 3 năm nay. Khi bị bắt giam tù, người phụ nữ này và 5 “tòng phạm” của bà đã không bao giờ được cho phép tiếp xúc với bất cứ luật sư nào.

Tuần vừa qua, tại một tòa án chống khủng bố ở Thủ đô Riyadh, các công tố viên đã kêu gọi xử trảm các bị cáo. Với các tổ chức bênh vực nhân nhân quyền trên khắp thế giới, một sự trừng phạt như thế chỉ có thể bị xem là một hành động vô nhân đạo mà thôi.

Bà al-Ghomgham sẽ là người phụ nữ đầu tiên bị tử hình vì tham gia vào một cuộc biểu tình ôn hòa.

Dạo tháng Giêng vừa qua, ông Anthony Bubalo, một nhà ngoại giao Úc đã từng làm việc tại Á Rập Saudi và hiện đang là giám đốc nghiên cứu tại viện Lowy Institute của Úc Đại Lợi, đã nói với báo mạng news.com.au rằng thái tử kế vị Mohammed bin Salman muốn tỏ cho thế giới thấy rằng ông thực sự muốn canh tân xứ sở của ông.

Dân số Á Rập Saudi tương đối trẻ. Phần lớn dưới tuổi 30. Thái tử Mohammed bin Salmon mong muốn và tin tưởng rằng ông có thể hiện đại hóa đất nước. Khi vừa lên cầm quyền, ông liền mở chiến dịch thanh trừng không xót thương tất cả những đối thủ chính trị có dính líu vào tham nhũng. Đã có hàng trăm chính trị gia và doanh nhân bị bắt giữ tại khách sạn Ritz Carlton ở Riyadh. Trong số này có 11 người là thành viên của hoàng gia, bộ trưởng và các đại gia. Tất cả đều bị cáo buộc với một loạt tội ác như tham nhũng và nhận hối lộ. Trong chiến dịch thanh trừng này, Chính phủ Á Rập Saudi đã thu được trên 100 tỷ Mỹ kim.

Kể từ đó, dưới mắt thế giới, hình ảnh của Thái tử Mohammed bin Salmon bỗng sáng rực lên như một lãnh tụ thực sự muốn hiện đại hóa đất nước. Khắp nơi cũng như trong nước, ở đâu người ta cũng thấy khuôn mặt tươi cười của ông bên cạnh các nguyên thủ quốc gia trên thế giới như đứng bên cạnh Nữ hoàng Anh trong cung điện Buckingham, Thủ tướng Anh Theresa May, Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng như Tổng thống Nga Vladimir Putin trên khán đài nhân Giải Túc Cầu Thế Giới vừa qua.

Trong bài phỏng vấn dành cho báo mạng news.com.au, nhà ngoại giao Úc Bubalo khẳng định rằng thái tử Mohammed bin Salman ý thức rằng Á Rập Saudi không thể tiếp tục sống dựa vào kho dầu lửa  của mình nữa, bởi vì giá dầu không còn cao như cách đây một thập niên. Để hiện đại hóa đất nước, dĩ nhiên cần phải hiện đại và đa dạng hóa kinh tế.

Không những về kinh tế, Mohammed bin Salman còn muốn chứng tỏ cho thế giới thấy ông là một nhà cải cách ngay cả trong lãnh vực nữ quyền. Đầu năm nay, thế giới đã nhìn thấy tận mắt hình ảnh của các phụ nữ Á Rập Saudi ăn mừng về việc chính phủ quyết định cho phép họ được lái xe. Bất thần, họ cũng được đi xem các trận đấu thể thao vốn trước kia chỉ dành cho nam giới. Ngoài ra, như một dấu chỉ khác của nỗ lực hiện đại, ngày 18 tháng Tư vừa qua, Á Rập Saudi cho phép mở một rạp chiếu bóng. Rạp sẽ chiếu những phim gì, không ai biết được, nhưng ít ra được vào rạp xem chiếu bóng quả là một “quyền” mới khó tưởng tượng được trong vương quốc Hồi giáo này.

Phụ nữ được phép cầm tay lái quả là một tiến bộ khủng khiếp tại Á Rập Saudi. Chỉ cách đây mới 7 năm thôi, một nhà hoạt động cho nữ quyền trong vương quốc là cô Manal al-Sharif đã bị bắt giữ và giam tù vì tội “đàn bà mà dám lái xe”!

Tuy nhiên, với thế giới bên ngoài, một số những cử chỉ “tiến bộ” trên đây cũng chẳng thực sự làm thay đổi được bộ mặt trước sau như một vẫn còn độc tài của Á Rập Saudi. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nói rằng tòa án được mệnh danh là Tòa Hình Sự Đặc Nhiệm được thành lập năm 2008 để xử các hành vi khủng bố, thật ra chỉ được sử dụng để truy tố các nhà bất đồng chính kiến ôn hòa. Tòa này nổi tiếng với những vi phạm về những tiêu chuẩn xét xử công minh của thế giới.

Riêng về trường hợp của bà al-Ghomgham, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền khẳng định rằng những cáo buộc hoàn toàn không dính dáng gì đến tội ác cả. Ngoài tội gọi là tham gia các cuộc biểu tình ôn hòa và quay phim các cuộc biểu tình này, bà al-Ghomgham còn bị cáo buộc lấy hình của một người khác trên Facebook để dán vào sổ thông hành của mình, đồng thời “ủng hộ tinh thần những người biểu tình”. Bà al-Ghomgham còn bị cáo buộc tham dự tang lễ của những người biểu tình bị giết chết trong những cuộc đụng độ với các lực lượng an ninh.

Dựa vào luật “Ta’zir” của Hồi giáo, các công tố viên đã kêu gọi sử trảm 5 trong số 6 bị cáo. Theo luật “Ta’zir” của Hồi giáo, thẩm phám có quyền tự do quyết định về thế nào là tội ác cũng như về bản án.

Samah Hadid, Giám đốc chiến dịch của Tổ chức Ân xá Quốc tế tại Trung Đông, lo ngại rằng rồi đây những phụ nữ khác hiện đang bị giam trong các nhà tù của Á Rập Saudi vì những “tội ác” tương tự cũng có thể bị mang ra xử tử như thế. Bà Hadi kêu gọi chính phủ Á Rập Saudi hãy tức khắc chấm dứt phương pháp xử tử vô nhân đạo này. Theo bà, với việc xử trảm bà al-Ghomgham, Á Rập Saudi  muốn gởi đi một tín hiệu đáng sợ là những nhà hoạt động ôn hòa cho nhân quyền khác rồi đây cũng sẽ bị mang ra xử trảm như thế.

Bà Hadid nói rằng “Á Rập Saudi là một trong nước xử tử nhiều nhất và thế giới không thể tiếp tục làm ngơ trước thành tích nhân quyền ghê tởm này”. Bà kêu gọi “cộng đồng thế giới hãy tạo áp lức lên Á Rập Saudi để chấm dứt hình phạt tử hình vốn được sử dụng một cách bất công và vì lý do chính trị”.

Bà al-Ghomgham và chồng bà là ông Moussa al-Hashem đã bị bắt giữ trong một cuộc bố ráp tại nhà ngày 6 tháng Mười Hai năm 2015, vì bị cáo buộc tham gia vào những cuộc biểu tình ôn hòa tại tỉnh Qatif, miền Đông Á Rập Saudi, liền sau cuộc cách mạng ôn hòa thường được mệnh danh là Mùa Xuân Á Rập.

Bà al-Ghomgham vốn là một tín đồ Hồi giáo thuộc hệ phái Shia. Theo Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, mục tiêu chính của cuộc tranh đấu ôn hòa của bà là kêu gọi Chính phủ Á Rập Saudi, vốn thuộc hệ phái Sunni là hệ phái chiếm đa số tại vương quốc này, hãy chấm dứt “chủ trương kỳ thị có hệ thống” chống lại thiểu số Hồi giáo Shia.

Không chỉ kỳ thị đối với cộng đồng thiểu số Hồi giáo Shia trong vương quốc, Thái tử Mohammed bin Salman cũng chủ trương loại trừ và bách hại bất cứ một thành phần bất đồng chính kiến nào.

Theo Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, mới đây nại đến việc duy trì an ninh, chính phủ Á Rập Saudi đã ra lệnh bắt giữ ít nhất 13 phụ nữ. Một số đã được trả tự do, nhưng vẫn còn một số khác hiện đang bị giam giữ mà không hề bị mang ra xét xử và còn bị truyền thông của vương quốc gọi là những kẻ “phản quốc”. Họ bị kết án 20 tù vì bày tỏ ý kiến một cách ôn hòa.

Tháng Năm vừa qua, một người viết Blog tên là Eman al-Nafjan đã bị giam giữ cùng với 6 người phụ nữ tranh đấu cho nhân quyền khác. Đầu tháng Tám vừa qua, Amal al-Harbi, vợ của ông Fawzan-al-Harbi, một nhà tranh đấu cho nhân quyền bị bắt giữ và giam tù hồi năm 2014, cũng bị bắt giữ. Người ta cũng không biết lý do tại sao bà bị bắt giữ.

Trong tháng Tám này lại có thêm hai người phụ nữ tranh đấu cho nhân quyền là Samar Badawi và Nassima al-Sada cũng bị bắt giữ và giam tù. Theo Tổ chức Ân xá Quốc tế, “đây là dấu hiệu cho thấy các cuộc bắt giữ không giảm bớt”.

Cách đây 6 năm, bà Raif  Badawi, chị của bà Samar Badawi đã được Đệ nhất phu nhân Michelle Obama cùng với cựu Ngoại trưởng Hillary Clinton trao Giải Phụ Nữ Can Đảm trong một buổi lễ được cử hành tại Thủ đô Hoa Thịnh Đốn.  Bà Badawi đã bị trừng phạt bằng 1000 cú roi và hiện đang thi hành bản án 10 năm tù vì tội gọi là “dùng các kênh điện tử để phỉ báng Hồi giáo”. Như Tổ chức Ân xá Quốc tế đã nhìn nhận, bà Badawi và những người phụ nữ Á Rập Saudi can đảm là một chút vết tích còn sót lại của một cộng đồng tranh đấu cho nhân quyền tại Á Rập Saudi. Với Thái tử Mohammed bin Salman, sẽ không còn lại một không gian nào cho những người tranh đấu cho nhân quyền trong vương quốc này.

Dù có cam kết hiện đại hóa đất nước đến đâu, Vương quốc Á Rập Saudi vẫn tiếp tục tạo những thành tích tồi tệ về nhân quyền, đặc biệt liên quan đến sắc tộc, tôn giáo và thân phận phụ nữ.

Cho tới nay, dường như cộng đồng thế giới vẫn tiếp tục nhắm mắt làm ngơ trước những vi phạm nhân quyền trắng trợn của vương quốc này. Những nước như Anh, Pháp và Hoa Kỳ, vốn là những nước có thể tạo áp lực lên Á Rập Saudi để cải thiện tình trạng nhân quyền của nước này, vẫn tiếp tục giữ thinh lặng. Chỉ có một quốc gia dám lên tiếng chỉ trích những vi phạm nhân quyền của Á Rập Saudi và kêu gọi trả tự do cho những người bất đồng chính kiến bị giam giữ là Gia Nã Đại. Phản ứng trước lời kêu gọi của Gia Nã Đại, Á Rập Saudi liền loan báo rút đại sứ về nước, đồng thời trục xuất đại sứ Gia Nã Đại. Ngoài ra các bệnh nhân Á Rập Saudi đang điều trị tại Gia Nã Đại cũng như các sinh viên học sinh đang học tại Gia Nã Đại cũng bị ra lệnh phải rời khỏi Gia Nã Đại.

Với hành động này, Á Rập Saudi nói rằng “bất cứ một toan tính nào của Gia Nã Đại nhằm can thiệp vào công việc nội bộ của Á Rập Saudi cũng đều có nghĩa là Á Rập Saudi được phép can thiệp vào công việc nội bộ của Gia Nã Đại”.

Theo các nhà phân tích, với chỗ dựa vững chắc là Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Donald Trump, khi tỏ rõ thái độ cứng rắn trước những lời chỉ trích từ bên ngoài về thành tích nhân quyền tồi tệ của mình, Á Rập Saudi muốn gởi đi một tín hiệu cho thế giới rằng họ sẽ còn mạnh tay hơn đối với các nhà bất đồng chính kiến và hoạt động cho nhân quyền trong nước.

Trong thời đại này, hiện đại hóa và nhân quyền thường không đi đôi với nhau. Đó quả thật là điều đáng buồn cho thế giới!

(nguồn:

-https://www.news.com.au/world/middle-east/female-human-rights-activist-faces-beheading-for-taking-part-in-antigovernment-protests/news-story

-https://www.news.com.au/finance/economy/world-economy/the-two-words-from-canada-that-offended-saudi-arabia/news)