Thuốc lá điện tử và thuốc súng

David Perry

Chu Văn chuyển ngữ

Hình như đã có 6 người Mỹ chết vì hút thuốc lá điện tử. Tại Hoa Kỳ có lẽ đã có 450 người mắc những chứng bệnh về phổi do sử dụng thuốc lá điện tử và tại nhiều tiểu bang, các  Trung tâm Phòng chống Bệnh tật đang cho điều tra về bệnh phổi nghiêm trọng của những người hút thuốc lá điện tử. Về phần mình, Tổng thống Donald Trump đề nghị bài trừ thuốc lá điện tử có mùi thơm mà ông lo ngại là đang thu hút giới trẻ.

Chẳng có gì phải ngạc nhiên về việc một kỹ nghệ được xây dựng trên việc hít những chất bí hiểm nhưng lại không hề được thử nghiệm và kiểm soát đã có thể ảnh hưởng đến sức khỏe. Hơn nữa, việc Tổng thống Trump loan báo bài trừ toàn diện thuốc lá điện tử có mùi thơm xem ra hơi cực đoan. Nếu bất thần ông nghĩ đến trẻ em và muốn cứu mạng người Mỹ thì đây là một gợi ý tốt hơn: hãy có những biện pháp nghiêm chỉnh để kiểm soát súng đạn!

Người Mỹ bị sát hại bằng nhiều thứ. Theo Trung tâm Phòng chống Bệnh tật, trong năm 2017, năm gần nhứt để có được các dữ kiện,  đã có hơn một triệu người tại Hoa Kỳ chết vì bệnh tim và ung thư và hàng trăm ngàn người chết vì bệnh hô hấp, tiểu đường, tai biến và những chứng bệnh khác. Dĩ nhiên, chúng ta có cả một hệ thống y tế chuyên nghiên cứu về những chứng bệnh này và đang tìm cách đề phòng cũng như chữa trị chúng. Mặc dù Đảng Cộng Hòa tìm cách ngăn cản, bộ máy chính quyền trung ương vẫn đầu tư nhiều vào việc phòng ngừa và chữa trị xuyên qua những chương trình như Medicaid, Medicare và Affordable Care Act, bởi vì chúng ta nhìn nhận rằng những cái chết này là điều có thể phòng ngừa được và chúng ta cũng đồng ý rằng các chính phủ nên cố gắng giữ cho dân chúng được an toàn và khỏe mạnh.

Thuốc độc, xe hơi và té ngã cũng là những tai nạn giết người chính và đáp lại, các bác sĩ, các nhà lập pháp và ngay cả toàn bộ kỹ nghệ tại Hoa Kỳ cũng đã hành động. Trong năm 2017, đã có 64 ngàn người chết vì vô ý bị đầu độc. Đây là nguyên nhân giết người lớn nhứt tại Hoa Kỳ. Để đề phòng những cái chết như thế Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm FDA đã đưa ra những luật rất nghiêm nhặt về việc dán nhãn hiệu và nay chính phủ liên bang cũng đòi hỏi phải có những biện pháp an toàn, như phải có nút nắp an toàn cho trẻ con.

Xe hơi thường là một tên sát nhân lớn hơn, nhưng từ nhiều thập niên qua chính phủ liên bang cũng đã ra lệnh phải cải thiện những biện pháp an toàn cho xe hơi. Hơn nữa, khi xe hơi “giết” người thì các nhà sản xuất xe hơi có thể bị truy tố nếu xe có khiếm khuyết do đó các công ty chế tạo xe hơi chịu bỏ tiền ra để làm những chiếc xe an toàn hơn. Có những luật được Đảng Cộng Hòa bảo trợ nhằm nhìn nhận sự miễn tố cho kỹ nghệ súng thành ra điều đó (tức những biện pháp an toàn) đã không hề có đối với súng đạn.

Năm 2017, lần đầu tiên súng đạn đã giết nhiều người hơn xe hơi. Ngay cả việc vô tình bị nghẹt thở cũng đã khiến phải có biện pháp kiểm soát. Nếu bạn sản xuất bao nhựa, bạn bị buộc phải in những lời cảnh cáo về nghẹt thở để giữ cho trẻ con được an toàn. Thật vậy, 10 nguyên nhân hàng đầu vô tình gây tử vong tại Hòa Kỳ đều được kỹ nghệ và chính quyền các cấp kiểm soát chặt chẽ, ngoại trừ súng đạn.

Theo Tổ chức “An toàn súng đạn cho mọi thành phố” (Everytown for Gun Safety), một tổ chức phi lợi nhuận chuyên tranh đấu cho việc kiểm soát súng đạn và chống lại bạo động bằng súng đạn,  mỗi ngày có khoảng 100 người chết vì súng đạn và hàng trăm người bị thương. Trung bình mỗi ngày, trong số những người Mỹ bị giết bởi súng đạn có 7 trẻ em hay còn ở tuổi vị thành niên.

Shannon Watts, sáng lập viên của tổ chức “Những người Mẹ đòi hỏi phải có hành động đối với súng đạn tại Hoa Kỳ” (Moms Demand Action for Gun Sense in America), trong một cuộc nói chuyện trên điện thoại đã cho tôi biết: “Với tư cách là mẹ của một đứa con 19 tuổi, (tôi cho rằng) hút thuốc lá điện tử là một điều xấu và nguy hiểm. Nhưng sự khác biệt giữa thuốc lá điện tử và bạo động súng ống tại Hoa Kỳ là: tổng thống quan tâm đến một trong những vấn đề đặc biệt đó chỉ bằng một cú nhấn trên điện thoại cầm tay của ông”. Hội Cầm Súng (The National Rifle Association) đã tặng ít nhứt 30 triệu Mỹ kim cho chiến dịch vận động bầu cử của ông Trump hồi năm 2016 (Ông Trump đã bắn tiếng cho biết ông có thể ủng hộ một số biện pháp kiểm soát súng đạn. Trước đó ông cũng đã tuyên bố ủng hộ việc kiểm soát tư cách của người mua súng, nhưng sau đó rút lại ý kiến vì bị áp lực của Hội Cầm Súng. Thượng viện do Đảng Cộng Hòa kiểm soát sẽ không tiến tới việc kiểm soát súng đạn nếu không có sự chuẩn thuận của ông Trump).

So sánh súng đạn với thuốc lá điện tử có phải là một điều chính đáng không? Bà Watts nói: “Trong một quốc gia hoạt động một cách lành mạnh, chúng ta có thể quan tâm đến những nguyên nhân gây tử vong của tất cả mọi cuộc khủng hoảng về chăm sóc y tế. Chúng ta có thể quan tâm đến tất cả những cuộc khủng hoảng đó và điều chỉnh lại tất cả”. Tuy nhiên theo bà Watts, một trong những mối nguy hiểm lớn nhứt mà tổng thống không muốn biết đến chính là bạo động súng đạn.

Bà Watts muốn người Mỹ hoạt động để đề phòng bạo động súng đạn xảy ra hàng ngày cũng như những cuộc bắn giết hàng loạt khủng khiếp. Bà nói: “Chúng ta rất thường không để ý tới những vụ sát nhân bằng súng, những cuộc tự tử bằng súng, những vụ nổ súng vô tình. Chính bạo động súng đạn mới thực sự xé nát đất nước của chúng ta”.

Dường như đề nghị bài trừ thuốc lá điện tử có mùi thơm là sáng kiến của đệ nhứt phu nhân Melania Trump; có lẽ bà quan tâm đến cậu con trai của bà. Tuần này, bà đã “tuýt”: “Tôi vô cùng lo ngại trước cơn dịch sử  dụng thuốc là điện tử nơi con cái của chúng ta”. Hôm thứ Tư (11/9/2019) vừa qua, trong cuộc nói chuyện tại Phòng Bầu Dục, tổng thống Trump nói: “Chúng ta không thể để cho dân chúng mắc bệnh và chúng ta không thể để cho con cái chúng ta cũng bị lây”.

Tôi hoan nghênh hướng đi mới trong hành động của tổng thống. Giữa năm 1999 và 2017 (tức 18 năm), đã có 38.942 trẻ em chết vì bạo động súng đạn; chỉ trong năm 2018, có 73 em dưới 12 tuổi chết vì tai nạn do súng đạn. Tổng thống Trump đã có lý khi nói rằng chúng ta không nên để cho trẻ em bị lây nhiễm bởi thuốc lá điện tử, nhưng có lẽ cùng lúc chúng ta cũng phải cố gắng giữ cho chúng không bị bắn giết!

(https://edition.cnn.com/2019/09/12/opinions/vaping-deaths-and-gun-deaths-perry/index.html)

David Perry, ký giả kiêm sử gia. Ông hiện đang là cố vấn tại Phân khoa Lịch sử của trường Đại học Minnesota.