Tôi học kinh Kim Cang

Chu Thập

15/4/19

Là người công giáo nhưng thỉnh thoảng tôi cũng nhận bừa mình là một phật tử. Dĩ nhiên với một câu thòng: theo cách thế của tôi! Và cách thế của tôi thì chẳng giống cung cách của bất cứ một phật tử thuần thành nào hết. Lúc nhỏ  tôi chưa hề được cha mẹ đưa  vào bất cứ ngôi chùa nào để trải qua một nghi thức gia nhập Phật Giáo  giống như phép rửa tội của Kitô Giáo. Lớn lên tôi cũng chưa một lần đặt chân vào ngôi chùa nào để tuyên xưng niềm tin hoặc thực hành đạo. Cho tới nay tôi cũng chưa một lần ăn chay, cúng dường hay làm công quả. Nói gì đến chuyện xuống tóc quy y hay có được một pháp danh! Còn niệm phật thì dĩ nhiên là chuyện hoàn toàn xa lạ đối với tôi. Nhưng nếu như chỉ cần “buông dao cũng đã thành Phật” thì tôi tin rằng chỉ cần cố gắng sống theo lời dạy của Đức Phật cũng đủ để tự nhận là một phật tử. Tôi không hiểu nhiều về Phật Pháp hay giáo lý cao siêu của Phật Giáo. Nhưng nếu tôi có nổi hứng tuyên bố bậy bạ về Phật Giáo, tôi chẳng sợ bị xếp vào hạng “lạc đạo” hay “ngoại đạo” và bị trục xuất ra khỏi một Giáo hội Phật Giáo nào như trường hợp bị “dứt phép thông công”, nghĩa là bị trục xuất ra khỏi Giáo hội vốn thường xảy ra trong Công Giáo.

Tôi tự nhận mình là một phật tử bởi vì tôi muốn sống theo lời dạy của Đức Phật. Thật ra Đức Phật dạy bằng cuộc sống và gương sáng của Ngài hơn là bằng lời nói. Tôi tin như thế khi đọc bài “Cái Ăn” của bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc, một tác giả được nhiều người trong nước cũng như ở hải ngoại đọc và mộ mến (x.Đồ Hồng Ngọc , “Cái Ăn”, Thời Báo, Gia Nã Đại, trong mục Tạp ghi, 10 tháng Ba 2019).

Tác giả Đỗ Hồng Ngọc cho biết ông muốn tìm hiểu về kinh Kim Cang hay Kim Cang Năng Đoạn. Kinh này được cho là tuyền tập thu thập những lời giảng dạy của Đức Phật cách nay 2500 năm. “ Nhiều người nói kinh Kim Cang đọc thấy nóng cả người, thậm chí có người bị tẩu hỏa nhập ma”. Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc, vốn là một phật tử thuần thành, cũng nghĩ rằng qua kinh Kim Cang, ông “sẽ tiếp cận được với những lời dạy uyên áo, đạo lý cao siêu, pháp môn thượng thừa”. Thế nhưng ông đã chưng hửng khi đọc đoạn mở đầu của kinh Kim Cang, bởi vì đoạn này “đã kể lại một chuyện chẳng ăn nhập vào đâu, một chuyện rất bình thường, thậm chí tầm thường, đó là chuyện “cái ăn”.

Theo chuyện được ghi lại trong đoạn đầu của kinh Kim Cang, hôm đó là một ngày đại hội của Phật Giáo. Có hàng ngàn khách thập phương gồm các bậc chức sắc, đại Bồ Tát, đại A La Hán, đạo cao chức trọng tụ tập lại để nghe Đức Phật giảng dạy.  Mọi người đều trang nghiêm ngồi tĩnh tọa, không ai nói với ai lời nào, mà chỉ biết ngóng chờ Đức Phật mở miệng ban bố những lời vàng ngọc. Giữa không khí trang nghiêm trịnh trọng như thế, Đức Phật bỗng lẳng lặng đứng lên, khoác y vàng, cầm chiếc bình bát ung dung bước ra khỏi hội trường. Thì ra đã quá trưa rồi. Ngài cảm thấy đói cho nên cũng cần phải đi khất thực! Ngài đi một vòng trong thành Xá Vệ cho đến khi thấy vừa đủ thức ăn rồi mới quay lại hội trường và bày thức ăn ra... để ăn! Ăn xong, Ngài thu dọn chén bát đâu đó cho đàng hoàng, rồi rửa chân cho sạch sẽ, ngồi xếp bằng và nhập định tiếp! Ngài chẳng thèm nói lấy một câu hay tằng hắng một tiếng!

Từ giữa hội trường, một bậc vị vọng là Tu Bồ Đề xuất hiện. Ông cung kính cúi chào mọi người rồi cất lời: “Thật là tuyệt vời. Thật là tuyệt diệu. Thật xưa nay, chưa từng có như thế. Thế Tôn đã khéo léo dạy dỗ, khéo léo truyền trao, khéo léo gởi gấm cho các vị đang có mặt ở đây hôm nay”.

Tác giả Đỗ Hồng Ngọc kết luận: “Thì ra Phật có cách dạy riêng: không nói mà làm cho coi. Cái đó gọi là “demonstration”, biểu diễn, làm gương, làm cho bắt chước, một lối dạy kỹ năng sống (life skill) rất hiện đại”.

Câu chuyện được ghi lại trong đoạn mở đầu của kinh Kim Cang trên đây cho tôi thấy: Đức Phật không chỉ giảng dạy bằng cuộc sống và gương sáng, Ngài còn nhấn mạnh đến tầm quan trọng của những việc tầm thường, nhỏ nhặt trong cuộc sống con người. Những việc càng nhỏ có khi lại là việc quan trọng nhứt trong cuộc sống con người, bởi vì chúng thể hiện tính tình và tư cách của con người. Có lẽ Chúa Giêsu cũng muốn nhấn mạnh đến điều đó khi Ngài dạy phải “tỉnh thức” luôn. Tôi nghĩ có lẽ đó cũng là ý nghĩa của hai chữ “chánh niệm” trong Phật Giáo. Thực hành “chánh niệm” chính là để hết toàn tâm trí vào mọi sinh hoạt và việc làm của mình. “Chánh niệm” ngay cả trong từng hơi thở của mình. “Chánh niệm” để không những làm chủ được chính mình, mà còn để nhận ra ý nghĩa và tầm quan trọng của mọi việc mình đang làm.

Tôi không biết một trong những vị thánh của Kitô Giáo được thế giới tôn làm sứ giả của hòa bình là thánh Phanxicô Assisi (1182-1226) có biết đến Đức Phật và có muốn trở thành một phật tử như tôi không, nhưng ngài cũng chủ trương rao giảng và “thuyết pháp” bằng cuộc sống và gương sáng hơn là bằng lời nói. Thu tập có tựa đề “Fioretti” (những bông hoa nhỏ) ghi lại những giai thoại về thánh nhân có kể lại rằng một hôm vị thánh của thời Trung Cổ này mời một người đệ tử tên là Leo cùng đi “thuyết giảng” với mình. Người đệ tử xem đây là một vinh dự lớn. Anh hăm hở đi theo thày để học cách “truyền đạo” cho người khác. Hai thày trò rảo qua khắp phố chợ, vừa đi vừa chào hỏi mọi người. Người đệ tử tưởng rằng khi đến một góc phố nào đó, thày mình sẽ dừng lại, qui tụ một đám đông để thuyết giảng cho họ nghe. Nhưng sau một vòng phố chợ, thày ra dấu cho người đệ tử cùng quay về nhà với mình. Người đệ tử liền nhắc nhỏ cho thày rằng thày chưa hoàn thành nhiệm vụ quan trọng là thuyết giảng. Nhưng thánh Phanxicô trả lời: chúng ta đã rao giảng rồi đó!  Vị thánh được tôn làm sứ giả của hòa bình đã thực hành “chánh niệm” trong từng đường đi nước bước của mình vậy!

Mới đây, các nhà nghiên cứu tại Hoa Kỳ có làm một cuộc thử nghiệm về kết quả của “chánh niệm” đối với sức khỏe tinh thần của con người. Khoảng 50 sinh viên được chia thành 2 nhóm để rửa chén bát. Trước khi bắt tay vào việc, một nhóm được cho đọc một đoạn sách dẫn giải về cách rửa chén bát cho có hiệu quả, một nhóm được cho nghe một đoạn nói về tầm quan trọng của “chánh niệm”, tức hiện diện, thức tỉnh và chú tâm vào việc rửa chén bát. Kết quả cho thấy sau khi làm xong công việc, nhóm được cho nghe về tầm quan trọng của “chánh niệm” cảm thấy hưng phấn, bớt căng thẳng, thư thái và bình an (x. https://www.psychologytoday.com/au/blog/life-death-and-the-self/201903/can-washing-dishes-make-you-feel-better).

Bài học về “chánh niệm” trên đây gợi lại cho tôi bí quyết sống hạnh phúc của một nhà tư tưởng người Đức ở Thế kỷ 13 là Meister Eckhart. Theo ông, để sống hạnh phúc cần xem trọng 3 điều: giây phút hiện tại là giây phút quan trọng nhứt, công việc đang làm là công việc quan trọng nhứt và người đang đối diện với ta là người quan trọng nhứt. Nghe đâu có khác gì bài học về “cái ăn” của Đức Phật trong kinh Kim Cang!