Những ván cờ

 Thi Văn 

Tôi không biết chơi cờ vua. Thế nhưng mỗi lần đi chợ ở phố Việt hay phố Tàu, tôi thích nhìn cảnh người ta tụ tập quanh bàn cờ. Tôi tin đây là một trong những sinh hoạt đặc trưng ở những khu phố Á Đông ở nước Úc. 

Mù tịt về chơi cờ. Với tôi, các quân cờ chỉ khác nhau giữa trắng và đen, còn lại thì lô nhô như những con dấu. Vì vậy dưới con mắt của tôi, chẳng con nào quan trọng hơn con nào. Tôi thích quan sát cảnh chơi cờ chỉ vì tôi thích nhìn những biến chuyển của mỗi con người chung quanh bàn cờ. Nhìn họ tôi có thể đoán được diễn tiến thắng thua qua thái độ của họ.

Trước hết, với hai kỳ thủ, tôi có thể thấy họ hết sức nghiêm túc và tập trung ngay khi ván cờ vừa bắt đầu. Với họ, kể từ phút ấy, mọi sự trên đời không có gì là quan trọng nữa. Khuôn mặt của họ chỉ có sự tập trung và tinh thần quyết thắng. Bằng mọi giá, phải giữ được quân Vương. Tất cả mọi quân cờ khác có thể bị ra rìa nhưng quân Vương vẫn phải trụ được trên bàn cờ. Như vậy họ mới có thể chiến thắng.

Những người chung quanh cũng thường chia làm hai phe. Họ cũng nín thở theo dõi sự di chuyển của những quân cờ và đôi khi không kiềm được sự tán thưởng trước những nước cờ cao. Nước cờ càng cao, mồ hôi càng tuôn. 

Khi ván cờ kết thúc, họ chia nhau những lời khen chê bàn luận. Và lại bày những bàn cờ khác. Những quân cờ lại được đặt vào vị trí. Tiếp tục vai trò của mình. Một bàn cờ với đầy đủ quân cờ tôi thấy dễ thương hơn một bàn cờ cuối mùa. Chúng trông thật thảm hại với vài con chơ vơ trên bàn cờ. Có khi tôi tự hỏi: các kỳ thủ có cảm nghĩ gì không khi họ loại một quân cờ. Trong sự tưởng tượng của tôi, tôi tin là chúng cũng buồn khi bị loại.

Nhiều năm qua tôi thường tự hỏi tại sao tôi bị mất nước một cách đau đớn "khi Đồng Minh tháo chạy". Người thì bảo tại vì chính phủ Miền Nam VN thối nát, tham nhũng. Tôi tin là có nhưng nếu so với chính phủ VN hiện nay thì sao? Tệ hơn ngàn lần, nhưng chẳng ai lung lay được. Người thì bảo phong trào phản chiến ở Hoa Kỳ khiến chính phủ Mỹ phải rút quân. Tôi cũng tin như vậy vì với hơn 50 ngàn quân nhân tử trận, người dân Mỹ có quyền đau xót. Thế nhưng tại sao phải rút luôn cả việc viện trợ quân sự? Thế giới tự do đã chẳng từng cho rằng Miền Nam VN là tuyến đầu chống cộng cho cả vùng Đông Nam Á đó sao? Vì cảm thấy bị phản bội, cha tôi đã từ chối định cư ở Mỹ. Ông tin đã là đồng minh thì muôn đời là đồng minh.

Tôi ngây thơ mà cha tôi cũng ngây thơ. Tôi tiếc rằng cha tôi đã không sống cho đến ngày tôi thấm thía được cái "chân lý" của những người làm chính trị: "Không có bạn bè vĩnh viễn, không có kẻ thù vĩnh viễn, chỉ có quyền lợi quốc gia là vĩnh viễn" (Winston Churchill). Tôi thấy đau thật là đau vì "đến khi tôi hiểu thì tôi đã..." mất nước!

Thêm vào đó, khi nghe tổng thống Volodymyr Zelensky của Ukraine phát biểu: "Tôi không bao giờ muốn Ukraine trở thành một cái mảng trên bàn cờ thế giới để cho những tay chơi hạng gộc đẩy qua đẩy lại, hay dùng như một tấm bình phong, hoặc như một phần trong sự mặc cả" (1), tôi càng hiểu thêm rằng VN thân yêu của tôi chỉ là một quân cờ trên bàn cờ thế giới. Bàn cờ mà những tay chơi là những cường quốc. Và con chốt VN đã bị cho ra rìa, bị bức tử. VN trở thành con chốt thí.

Bàn cờ thế giới xoay chuyển không hiền lành như ván cờ nơi cuối phố, nơi mà người ta chỉ hao tốn mồ hôi và thời gian. Nơi đó, mỗi quân bài là một quốc gia, một dân tộc hoặc một nhóm người. Nơi đó, mỗi quân bài là cả một tập thể với cả một chiều dài lịch sử, gắn bó trên một vùng đất, một không gian. Nơi đó, khi một quân bài bị loại, là cả một dân tộc, một quốc gia phải giãy chết. Hãy nhìn cuộc chiến Ukraine đang xảy ra. Bạn sẽ thấy cái thống khổ của cả một dân tộc. Ukraine đang chiến đấu trong chết chóc, đau đớn và tuyệt vọng để tồn tại trong ván cờ. Ván cờ máu! Ván cờ mà Putin đã không ngần ngại tiêu diệt tất cả, từ nhân mạng đến tài sản. Giống như trên ván cờ, tất cả có thể bị loại. Cho dù “quân địch chết ba quân ta chết hết”. Miễn sao quân Vương vẫn trụ lại. Đúng là như Nguyễn Du đã viết "phơi thây trăm họ nên công một người". Công hay Tội?

Zelensky trong diễn văn nhậm chức của mình vào năm 2019 đã khẳng định: "Mỗi chúng ta (người dân Ukaine) là một tổng thống...và đây cũng là cơ hội mà chúng ta gánh vác chung trách nhiệm". (2).

Hãy làm tổng thống như Zelensky!

Thi Văn 6/4/2022 

Chú thích:

(1) https://www.politico.eu/article/zelenskiy-airs-his-grievances-with-trump/

(2) https://vnexpress.net/bai-phat-bieu-nham-chuc-gay-chu-y-cua-tan-tong-thong-ukraine-3928444.html