Maximilian Popp, Spiegel online
Chu Thập chuyển ngữ.
Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump không ngừng nhấn mạnh rằng
ông không hề muốn có chiến tranh với Iran. Nay, sau vụ giết chết tướng Qassem
Soleimani, xung đột có thể là điều không
thể tránh khỏi. Đây là cái giá phải trả
vì một chính sách ngoại giao dựa trên ngẫu hứng hơn là các chuyên gia.
Tổng thống Trump muốn làm mọi sự khác người; ông sử dụng
mặc cả hơn là sự liên minh, gây áp lực hơn là chiến thuật. Ngay cả trong hàng
ngũ những người chỉ trích ông Trump cũng có nhiều người cho rằng ngoại giao có
thể là một điều không tốt. Xét cho cùng, ngay cả các vị tiền nhiệm của Tổng thống
Trump cũng đều đã phải vất vả trong nhiều năm để tìm ra những giải pháp cho một
loạt những vấn đề xem ra không có giải pháp như A Phú Hãn, Ba Tư, Bắc Hàn.
Tổng thống Trump đã hoàn toàn đoạn tuyệt với chính sách
ngoại giao truyền thống của Hoa Kỳ. Ông loại bỏ các chuyên gia trong Bộ Ngoại
giao và không màng đến những phương thế ngoại giao như thương lượng, trao đổi
và cân nhắc các quyền lợi (của quốc gia). Nguyên tắc chỉ đạo của ông là “đạp đổ”.
Ông cho rằng ông có thể giải quyết các cuộc xung đột chỉ bằng trực giác và trí
tưởng tượng của ông. Xét cho cùng, phải chăng các công ty kỹ thuật ở Thung lũng
Silicon đã chẳng làm thay đổi bộ mặt thế giới bằng những phát mình của họ đó
sao?
Tuy nhiên, nay mọi người đều thấy rõ cung cách làm việc của
ông Trump hoàn toàn thất bại. “Đạp đổ” có thể là một phương thức thích hợp đối
với Google và Facebok, nhưng không có giá trị đối với sinh hoạt chính trị trên
toàn cầu.
Hôm thứ Ba (31/12/2019) vừa qua, có lẽ với sự chỉ đạo của
Ba Tư, các dân quân Shiite đã tấn công
Tòa đại sứ Mỹ tại Baghdad và Đại sứ Mỹ đã phải cùng với nhân viên tòa đại sứ di
tản. Đêm thứ Năm (2/01/2020), với một hỏa tiễn bắn vào Baghdad, Hoa Kỳ đã đáp
trả bằng việc giết chết tướng Qassem Soleimani, chỉ huy trưởng của Lực Lượng
Quds của Ba Tư. Tưóng Soleimani vốn được coi là nhân vật quyền lực thứ nhì tại
Ba Tư và cuộc ám sát ông không gì khác hơn là một hành động tuyên chiến. Cũng gần
đúng vào lúc đó, nhà độc tài Bắc Hàn Kim Jong Un đe dọa sẽ cho thử nghiệm những
vũ khí nguyên tử mới. Cả hai cuộc khủng hoảng đều đã được Tổng thống Trump hứa
sẽ kiềm chế nay đã trở thành nguy ngập và đe dọa hơn trước đó.
Hành động điển hình của tính bốc đồng của Tổng
thống Trump
Việc giết tướng Soleimani là một hành động điển hình của
tính bốc đồng của Tổng thống Trump. Thủ đoạn nhằm bất ngờ thay đổi hướng đi,
đưa ra những lời đe dọa và tấn công bất ngờ đã không giúp Hoa Kỳ thoát ra khỏi
mớ bòng bong Iraq-Ba Tư-Syria. Hoa Kỳ lại tiếp tục bị lôi cuốn vào những cuộc
xung đột ở Trung Đông. Kể từ khi Hoa Kỳ, dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Trump,
rút ra khỏi hiệp ước hạt nhân với Ba Tư, nước này đã thay đổi hướng đi. Ba Tư
đã đáp trả lại chiến thuật tạo “áp lực tối đa” của Tổng thống Trump bằng những
những hành động khiêu khích như tấn công các cơ sở của Hoa Kỳ tại Trung Đông.
Chế độ Ba Tư hy vọng rằng sự đánh trả của họ có thể buộc Chính phủ Trump phải
trở lại bàn hội nghị.
Nay dường như các cuộc tấn công ăn miếng trả miếng giữa 2
bên có thể dẫn đến đại họa. Việc Hoa Kỳ giết chết viên tướng quan trọng nhất của
Ba Tư, một người được chế độ đề cao như một anh hùng dân tộc và nhà cách mạng
chiến đấu cho tự do, đã đánh dấu sự liên tục của cuộc đối đầu này. Đây là một
hành động bi thảm bất ngờ mà Ba Tư khó có thể nhắm mắt làm ngơ để không đáp trả.
Tổng thống Trump đã nói rằng ông không hề muốn có chiến tranh, nhưng một loạt hành động của ông lại dứt khoát dẫn đến chiến
tranh.
Đây là mối nguy hiểm lớn nhất mà thế giới đang phải đối
diện với, nhưng đây không phải là hậu quả nguy hiểm duy nhất của chính sách đối
ngoại bốc đồng của Tổng thống Trump. Nhà
độc tài Kim Jung Un của Bắc Hàn cũng là một người khó đoán trước. Trong nhất thời,
xem ra nhà lãnh đạo Bắc Hàn đã đáp ứng một cách tích cực với cách hành xử riêng
của ông Trump và ngưng chương trình hạt nhân để đổi lấy những nhượng bộ về kinh
tế. Tuy nhiên, trong “thông điệp” đầu năm vừa qua trong đó ông đã trực tiếp đe
dọa Hoa Kỳ, người ta đã thấy rõ hơn bao giờ hết rằng với Kim Jung Un, nắm trong
tay Bom (nguyên tử) quan trọng hơn là quan hệ kinh tế tới Hoa Kỳ.
Ngẫu nhiên phát động một cuộc chiến
Sự thất bại của ông Trump là một bài học cho chính phủ Mỹ
và Âu Châu. Ba hoa hiếu chiến có thể thích hợp cho các cuộc vận động chính trị,
nhưng không thể có chỗ đứng trong ngoại giao. Chính sách đối ngoại thường vừa
khó khăn vừa nguy hiểm. Nó đòi hỏi sự kiên trì, khiêm tốn và thiện chí muốn thỏa
hiệp.
Hiệp ước Nguyên tử với Ba Tư do cựu Tổng thống Barack
Obama chủ xướng đã không ngăn cản được chính phủ nước này gây xáo trộn trong
vùng và tướng Qassem Soleimani là công cụ quan trọng nhất để thực hiện điều đó.
Tuy nhiên, nỗ lực của Tổng thống Obama nhằm mổ xẻ vấn đề Ba Tư thành từng mảnh
là một hành động đúng đắn. Những cuộc xung đột rộng lớn cần phải được giải quyết
từng bước một hơn là bằng một sự “ngã giá” duy nhất: bạn ngưng phát triển vũ
khí hạt nhân và chúng tôi sẽ nới lỏng các cuộc cấm vận. Đây là cách thức hoạt động
của ngoại giao. Âu Châu cần phải tiếp tục đi theo hướng này.
Bắc Hàn là một thí dụ điển hình cho thấy việc tham gia của
các chuyên gia chính trị quan trọng biết chừng nào. Tuy nhiên, Tổng thống Trump
không hề có bất cứ sự tôn trọng nào dành cho các chuyên gia. Loại trừ hàng loạt
các viên chức chính phủ, ông đã cho Bộ ngoại giao “ra rìa” và trong các cuộc
thương nghị (của ông) với Bình Nhưỡng, người ta đã cảm nhận được sự ngu dốt ấy.
Ông Trump hoàn toàn dựa vào tình bạn mà ông nghĩ là ông đã có với nhà độc tài
Kim Jong Un; ông không chịu hiểu – và dường như quanh ông cũng chẳng có ai nói
với ông - rằng đối với Kim, có trong tay vũ khí hạt nhân là điều rất quan trọng
để nắm giữ quyền lực. Đây là lý do duy nhất để giải thích tại sao ông Trump
không thể bảo đảm được ít nhất tạm thời Bắc Hàn ngưng chương trình hạt nhân để
đổi lấy cuộc họp thượng đỉnh với Kim tại Hà Nội.
Không có gì sai trái để đưa ra những sáng kiến ngoại giao
một cách can đảm và bất ngờ. Việc cựu Thủ tướng Đức Willy Brand xích lại gần với
khối Cộng sản Liên xô đã làm cho thế giới trở thành một nơi an toàn hơn. Nhưng
các sáng kiến ngoại giao cần phải được chuẩn bị một cách chu đáo và áp dụng một
cách chu đáo. Ngoại giao là một hoạt động nghiêm chỉnh. Ai không tiếp cận ngoại
giao bằng tất cả sự nghiêm trọng cần thiết sẽ có nguy cơ tạo ra chiến tranh một
cách ngẫu nhiên.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét